Ο λαός πρέπει να προσθέσει τη φανταστική αυτή ιστορία στην ντε φάκτο κατάσταση που γνωρίζει σήμερα και να υποβάλει σε κριτική όχι μόνο την υπάρχουσα κατάσταση αλλά και την αφηρημένη της προέκταση, μας λέει ο συν-συγγραφέας της Αγίας Οικογένειας και οφείλουμε να τον λάβουμε υπόψη μας και για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τα τωρινά τεκταινόμενα. Λέξεις που γίνονται σύμβολα και προσανατολίζουν δράσεις οι οποίες με τη σειρά τους λαμβάνουν χώρα και συνεπάγονται υλικές συνέπειες για όλους.

Πάνω από μισή χιλιετία πριν, σε έναν κόσμο που ετοιμαζόταν να γεννήσει μια νέα εποχή, ένας αναγεννησιακός στοχαστής μάς αφήνει ένα έργο που θα επιδράσει καταλυτικά στη νεότερη πολιτική διανόηση και θα γίνει οδηγός σε σύγχρονες προσπάθειες παγκοσμίως να ανασυρθεί από τη ναφθαλίνη ένα πεπαλαιωμένο πρότυπο πολιτικού «ρεαλισμού». «Ο Ηγεμόνας», έργο του Μακιαβέλι, αποτελεί ένα πολιτικό εγχειρίδιο που δείχνει τον πρακτικό τρόπο με τον οποίο κάποιος μπορεί να κατακτήσει και να διατηρήσει την εξουσία, όνειρο πολλών που έχουν κουραστεί να μπαίνουν στη βασανιστική διαδικασία των εκλογών, που άλλωστε, όπως μάθαμε από τα κυρίαρχα ΜΜΕ, δεν αλλάζουν τίποτα και κοστίζουν και στην οικονομία.

Αν και υπάρχει µια μεγάλη βιβλιογραφία σχετικά µε το αν ο Μακιαβέλι έγραψε μια σάτιρα πολιτικών εγχειριδίων που κυκλοφορούσαν στην εποχή του, εντούτοις «Ο Ηγεμόνας» έμεινε γνωστός για το δόγμα ότι ο ηγέτης δεν µπορεί να περιοριστεί στην άσκηση της εξουσίας του από οιονδήποτε ηθικό νόμο. Και Πάρνηθα θα πηγαίνει και σε συνεστίαση θα παρευρίσκεται. Ο λόγος είναι ότι επειδή ο ηγεμόνας ζει σε μια κοινωνία εγωιστών, δεν πρέπει να δεσμεύεται από ηθικούς κανόνες, γιατί τότε θα συμβάλει στην ανάπτυξη ενός κλίματος πολιτικής και κοινωνικής αναρχίας που είναι το απόλυτο κακό.

Από τη μία λοιπόν έχουμε μια κοινωνία εγωιστών («μα επιτέλους πότε θα καταλάβουν αυτοί που αδιαφορούν για την υγεία μας -νέοι, διαμαρτυρόμενοι, γέροντες αρνητές κ.λπ.- ότι με τις πράξεις τους βάζουν σε κίνδυνο όλη την κοινωνία;» μας ενημερώνουν τα κυρίαρχα ΜΜΕ) και από την άλλη ο κίνδυνος μιας πολιτικής αναρχίας (διαφωνούντες καθηγητές και φοιτητές, υγειονομικοί και εργαζόμενοι, υποστηρικτές της τρομοκρατίας κ.λπ., που αντιδρούν απέναντι σε μια εκλεγμένη κυβέρνηση, μας ενημερώνουν τα κυρίαρχα ΜΜΕ).

Πρέπει δηλαδή ο ηγεμόνας να στηρίζει και να απολυτοποιεί όσο µπορεί την εξουσία του, καθώς ένας άδικος, αιμοσταγής και σκληρός ηγεμόνας είναι καλύτερος από έναν ανίσχυρο ηγεμόνα. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι η βία θα αυξάνεται σε ποσότητα και εύρος και κανένας συμβιβασμός ή συναλλαγή δεν πρόκειται να το αλλάξει αυτό. Αποτελεί αξιακό μοντέλο και οδηγό πολιτικής δράσης που έχει γίνει έξη στους κυβερνώντες.

Και ένα μήνυμα από την ιστορία. Ο ηγεμόνας δεν αλλάζει, ούτε και αν αλλάξει πρόσωπο. Μόνο ανατρέπεται – και αυτός και οι αξίες του.

* καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου, περιφερειακού συμβούλου Β. Αιγαίου