Γιατί Ισραήλ και Παλαιστίνη είναι ορκισμένοι εχθροί – Πώς ξεκίνησαν όλα

Όταν το πρωί του Σαββάτου ο Μπενιαμίν Νετανιάχου απευθυνόμενος στους πολίτες του Ισραήλ, έλεγε «είμαστε σε πόλεμο, όχι σε μια σύγκρουση» με τη Χαμάς ήθελε να υπογραμμίσει ότι αυτή η επίθεση είναι διαφορετική από δεκάδες άλλες.

Κι αυτό, γιατί καμία προηγούμενη δεν ήταν τόσο σφοδρή από πλευράς της Χαμάς τα τελευταία σχεδόν 50 χρόνια, όσο αυτή που δέχθηκε το Ισραήλ πριν από μερικές ημέρες.

Πώς, όμως, ξεκίνησαν όλα και φτάσαμε σήμερα σε ένα σαρωτικό πόλεμο που κάποιοι χαρακτηρίζουν «γενοκτονία» των Παλαιστινίων;

Για 70 ολόκληρα χρόνια, Ισραήλ και Παλαιστίνη βρίσκονται σε έναν συνεχή και αιματηρό «πόλεμο», με το Μεσανατολικό να αποσταθεροποιεί ολόκληρη την περιοχή, τις Αραβικές χώρες να είναι ορκισμένοι εχθροί του Ισραήλ και γενιές Παλαιστινίων να γεννιούνται και να πεθαίνουν πριν καλά καλά ενηλικιωθούν.

Πώς ξεκίνησαν όλα

Σύμφωνα με το Reuters, οι συγκρούσεις ξεκίνησαν όταν το κράτος του Ισραήλ εγκαταστάθηκε σε εδάφη της Παλαιστίνης, που ήρθαν στα χέρια της Βρετανίας μετά την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Α′ Παγκόσμιο Πόλεμο, αφήνοντας τους Παλαιστινίους χωρίς πατρίδα.

Η γη κατοικείτο μέχρι τότε κυρίως από Άραβες και μια μικρή εβραϊκή μεινότητα πάνω στην οποία δημιουργήθηκε το κράτος του Ισραήλ.

Ο ιδρυτής του Ισραήλ, Ντέιβιντ Μπεν-Γκουριόν, ανακήρυξε το σύγχρονο Κράτος του Ισραήλ στις 14 Μαΐου 1948, δημιουργώντας ένα ασφαλές καταφύγιο για τους Εβραίους που κατάφεραν να επιζήσουν από τις ναζιστικές διώξεις του Β′ Παγκόσμιου Πολέμου αναζητώντας μια πατρίδα στη γη που είχαν δεσμούς οι πρόγονοι τους.

Οι Παλαιστίνιοι θρηνούν, από εκείνη την ημέρα, τη δημιουργία του Ισραήλ ως «Nakba», ή καταστροφή, που είχε ως αποτέλεσμα την απομάκρυνσή τους από τα ιερά τους εδάφη, διαμελίζοντας τους με αποτέλεσμα να μην μπορούν να έχουν τη δική τους πατρίδα.

Στον πόλεμο που ακολούθησε, περίπου 700.000 Παλαιστίνιοι, ο μισός αραβικός πληθυσμός της Παλαιστίνης που τελούσε υπό βρετανική κυριαρχία έως τότε, διέφυγαν ή εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους.

Κατέληξαν ως πρόσφυγες στην Ιορδανία, τον Λίβανο, τη Συρία, τη Γάζα, τη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ και μέχρι σήμερα, η επιστροφή τους στα παλαιστινιακά εδάφη είναι ένα ακόμη αγκάθι μεταξύ των δύο πλευρών.

Το Ισραήλ, στενός σύμμαχος των ΗΠΑ, αμφισβητεί τον ισχυρισμό ότι έδιωξε τους Παλαιστίνιους από τα σπίτια τους και επισημαίνει ότι δέχθηκε επίθεση από πέντε αραβικά κράτη την επόμενη μέρα μετά τη δημιουργία του κράτους του.

Τα σύμφωνα ανακωχής σταμάτησαν τις μάχες το 1949, χωρίς ουσιαστική ειρήνη. Οι Παλαιστίνιοι που παρέμειναν στον πόλεμο σήμερα αποτελούν την αραβική ισραηλινή κοινότητα, η οποία αποτελεί περίπου το 20% του πληθυσμού του Ισραήλ.

Αραβοϊσραηλινοί πόλεμοι

Το 1967, το Ισραήλ έκανε ένα προληπτικό χτύπημα κατά της Αιγύπτου και της Συρίας, ξεκινώντας τον Πόλεμο των Έξι Ημερών. Έκτοτε έχει καταλάβει τη Δυτική Όχθη, την Αραβική Ανατολική Ιερουσαλήμ, την οποία κατέλαβε από την Ιορδανία και τα Υψίπεδα του Γκολάν της Συρίας.

Το 1973, η Αίγυπτος και η Συρία επιτέθηκαν σε ισραηλινές θέσεις κατά μήκος της Διώρυγας του Σουέζ και των Υψωμάτων του Γκολάν, ξεκινώντας τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ. Το Ισραήλ απώθησε και τους δύο στρατούς μέσα σε τρεις εβδομάδες.

Το 1982, το Ισραήλ εισέβαλε στον Λίβανο και χιλιάδες Παλαιστίνιοι μαχητές υπό τον Γιασέρ Αραφάτ απομακρύνθηκαν δια θαλάσσης μετά από πολιορκία 10 εβδομάδων.

Το 2005 το Ισραήλ αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Γάζα, την οποία είχε καταλάβει από την Αίγυπτο το 1967.

Ένα χρόνο αργότερα, το 2006 και αργότερα το 2008, το 2012, το 2014 και το 2021 οι συγκρούσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές είναι σκληρές, με το Ισραήλ να εξαπολύει αεροπορικές επιδρομές και τους Παλαιστίνιους να απαντούν με ρουκέτες – συγκρούσεις που άφησαν πίσω τους χιλιάδες αθώα θύματα μιας διαχρονικής διαμάχης που δεν έχει τέλος.

Το 2006, ο πόλεμος ξέσπασε ξανά στον Λίβανο όταν μαχητές της Χεζμπολάχ συνέλαβαν δύο Ισραηλινούς στρατιώτες και το Ισραήλ αντεπιτέθηκε.

Ιντιφάντα

Εκτός από τις συγκρούσεις και τους πολέμους, υπήρξαν δύο παλαιστινιακές Ιντιφάντα (ή εξεγέρσεις) μεταξύ 1987-1993 και 2000-2005 οπότε κορυφώθηκε το κύμα βομβιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας της Χαμάς εναντίον Ισραηλινών πολιτών.

Ειρηνευτικές προσπάθειες

Το 1979, η Αίγυπτος και το Ισραήλ υπέγραψαν μια συνθήκη ειρήνης, δίνοντας τέλος σε 30 χρόνια εχθρότητας.

Το 1993, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Γιτζάκ Ράμπιν και ο Γιασέρ Αραφάτ, μια ισχυρή μορφή του Παλαιστινιακού αγώνα και ηγέτης της PLO, έδωσαν τα χέρια για τις Συμφωνίες του Όσλο που έδινε περιορισμένη παλαιστινιακή αυτονομία.

Το 1994, το Ισραήλ υπέγραψε συνθήκη ειρήνης με την Ιορδανία.

Το 2000, στη σύνοδο κορυφής του Καμπ Ντέιβιντ, ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Εχούντ Μπαράκ και ο Γιασέρ Αραφάτ απέτυχαν να καταλήξουν σε μια τελική ειρηνευτική συμφωνία.

Το 2002, ένα αραβικό σχέδιο πρόσφερε στο Ισραήλ τη δυνατότητα να συνάψει δεσμούς με όλες τις αραβικές χώρες με αντάλλαγμα την πλήρη απόσυρση του από τα εδάφη που πήρε στον πόλεμο της Μέσης Ανατολής το 1967, τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους και μια «δίκαιη λύση» για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες.

Το Ισραήλ δεν δέχθηκε ποτέ αυτή τη συμφωνία αν και τα τελευταία χρόνια υπέγραψε εμπορικές συμφωνίες με αραβικά κράτη, όπως με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που χαρακτηρίστηκαν ιστορικές.

Οι ειρηνευτικές προσπάθειες έχουν σταματήσει από το 2014, όταν απέτυχαν οι συνομιλίες μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων στην Ουάσιγκτον.

Το 2018, ο Ντόναλντ Τραμπ έριξε λάδι στη φωτιά του Μεσανατολικού όταν αναγνώρισε την ιερή για τους Μουσουλμάνους, τους Εβραίους και τους Χριστιανούς, πόλη της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ.

Οι «ιστορικές» συμφωνίες με αραβικά κράτη

Οι Παλαιστίνιοι σταμάτησαν οποιαδήποτε συνομιλία με την κυβέρνηση Τραμπ, κατηγορώντας την ότι αντέστρεψε την πολιτική δεκαετιών των ΗΠΑ, αρνούμενος να υποστηρίξει τη λύση των δύο κρατών – τη φόρμουλα ειρήνης που προβλέπει ένα παλαιστινιακό κράτος που ιδρύθηκε σε έδαφος που κατέλαβε το Ισραήλ το 1967.

Η κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν, έχει επικεντρωθεί στην προσπάθεια να εξασφαλίσει μια «μεγάλη συμφωνία» στη Μέση Ανατολή που περιλαμβάνει εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας.

Πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν μάλιστα, ότι η επίθεση της Χαμάς θέλει να εμποδίσει την δημιουργία σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας μετά από την «ιστορική» συμφωνία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Τα αγκάθια μιας ειρηνευτικής συμφωνίας

Η λύση δύο κρατών, οι ισραηλινοί εποικισμοί, το καθεστώς της Ιερουσαλήμ και οι πρόσφυγες βρίσκονται στον πυρήνα της διαμάχης των δύο πλευρών μέχρι σήμερα.

Λύση δύο κρατών

Είναι μια συμφωνία που θα δημιουργούσε ένα κράτος για τους Παλαιστίνιους στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας δίπλα στο Ισραήλ, αλλά απορρίπτεται από την Χαμάς που ορκίζεται να καταστρέψει το Ισραήλ.

Από την πλευρά του το Ισραήλ ζητά την πλήρη αποστρατικοποίηση του όποιου παλαιστινιακού κράτους ώστε να μην απειλεί την ασφάλεια του.

Εποικισμοί

Οι περισσότερες χώρες θεωρούν τους εβραϊκούς οικισμούς που χτίστηκαν σε εδάφη που κατέλαβε το Ισραήλ το 1967 ως παράνομους. Το Ισραήλ το αμφισβητεί αυτό και αναφέρει ιστορικούς και βιβλικούς δεσμούς με τη γη. Η συνεχιζόμενη επέκτασή τους είναι ένα από τα πιο επίμαχα ζητήματα μεταξύ του Ισραήλ, των Παλαιστινίων και της διεθνούς κοινότητας.

Ιερουσαλήμ

Οι Παλαιστίνιοι θέλουν η Ανατολική Ιερουσαλήμ, η οποία περιλαμβάνει χώρους ιερούς για Μουσουλμάνους, Εβραίους και Χριστιανούς, να είναι η πρωτεύουσα του κράτους τους. Το Ισραήλ λέει ότι η Ιερουσαλήμ πρέπει να παραμείνει η «αδιαίρετη και αιώνια» πρωτεύουσά του.

Η διεκδίκηση του Ισραήλ στο ανατολικό τμήμα της Ιερουσαλήμ δεν αναγνωρίζεται διεθνώς. Ο Τραμπ αναγνώρισε το 2018 την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ -χωρίς να διευκρινίσει την έκταση της δικαιοδοσίας του στην επίμαχη πόλη- και μετέφερε εκεί την πρεσβεία των ΗΠΑ.

Πρόσφυγες

Σήμερα περίπου 5,6 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι πρόσφυγες – κυρίως απόγονοι εκείνων που έφυγαν το 1948 – ζουν στην Ιορδανία, τον Λίβανο, τη Συρία, την κατεχόμενη από το Ισραήλ Δυτική Όχθη και τη Γάζα.

Περίπου οι μισοί από τους καταγεγραμμένους πρόσφυγες παραμένουν απάτριδες, σύμφωνα με το παλαιστινιακό υπουργείο Εξωτερικών, πολλοί από τους οποίους ζουν σε πολυπληθείς καταυλισμούς.

Οι Παλαιστίνιοι απαιτούν εδώ και καιρό να επιτραπεί στους πρόσφυγες να επιστρέψουν, μαζί με τα εκατομμύρια των απογόνων τους. Το Ισραήλ λέει ότι οποιαδήποτε επανεγκατάσταση Παλαιστινίων προσφύγων πρέπει να γίνει εκτός των συνόρων του.

Πηγή: Reuters