Το διάταγμα Πούτιν για τις πληρωμές φυσικού αερίου μόνον σε ρούβλια λογικά θα έπρεπε να έχει τινάξει τις αγορές στον αέρα. Ο ρώσος πρόεδρος έστειλε τελεσίγραφο με το οποίο ζητά οι πληρωμές φυσικού αερίου να γίνονται στο εξής μόνον σε ρούβλια, οι ευρωπαίοι – με πρώτους τους Γερμανούς και τους Γάλλους το απέρριψαν, και το σκηνικό παραπέμπει στην τέλεια καταιγίδα.

Η επόμενη πράξη, θεωρητικά, θα πρέπει να είναι η διακοπή της ροής ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ε.Ε., τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια θα έπρεπε ήδη να καταρρέουν και η τιμή του αερίου θα έπρεπε να έχει εκτοξευτεί.

Προς το παρόν, τίποτα απ’ όλα αυτά δεν έχει συμβεί. Οι ευρωπαϊκές αγορές αντέδρασαν με μεγάλη ψυχραιμία στο διάταγμα του Κρεμλίνου, η τιμή αναφοράς του αερίου στο ολλανδικό Χρηματιστήριο έκανε ένα πρόσκαιρο άλμα κατά 7%,  αλλά στην συνέχεια τα κέρδη σχεδόν εξανεμίστηκαν, και Βερολίνο, Παρίσι και Ρώμη παρά την έντονη ρητορική έστειλαν καθησυχαστικά μηνύματα για την συνέχιση των ρωσικών ροών.

Ο λόγος ίσως βρίσκεται στον ειδικό μηχανισμό αποπληρωμής που προέβλεψε και περιέλαβε στο διάταγμά του ο Βλαντιμίρ Πούτιν – έναν μηχανισμό που, ουσιαστικά, δίνει την δυνατότητα στους Ευρωπαίους να συνεχίσουν να στέλνουν στην Μόσχα τις πληρωμές σε ευρώ και η μετατροπή σε ρούβλια να γίνεται στο εσωτερικό τραπεζικό σύστημα της Ρωσίας.

Συνοπτικά, και με βάση το μοντέλο Πούτιν, για να αγοράσει αέριο η Ευρώπη θα πουλάει ευρώ στην Gazprombank κι εκείνη θα τα μετατρέπει ρούβλια. Τα ρούβλια θα διοχετεύονται στην συνέχεια σε ειδικούς λογαριασμούς των ευρωπαίων αγοραστών αερίου και από εκεί θα στέλνονται στα ταμεία της Gazrpom.

Καμία ρήτρα και κανένας όρος των συμβάσεων πληρωμών και αγορών δεν παραβιάζεται με αυτόν τον τρόπο – άρα, δεν υπάρχει και λόγος διακοπής των ρωσικών εξαγωγών προς την Ευρώπη.

Η κίνηση Πούτιν φαίνεται να έχει διπλή στόχευση. Σύμφωνα με το Reuters ο Ρώσος πρόεδρος επιδιώκει κατ΄αρχάς να στηρίξει το ρούβλι και να ενισχύσει τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας του.

Σύμφωνα με το Bloomberg, το επιπλέον κίνητρο είναι η διασφάλιση ότι η Gazprombank θα συνεχίσει να παραμένει εκτός των δυτικών κυρώσεων. Εξ αρχής άλλωστε η συγκεκριμένη τράπεζα, η οποία είναι θυγατρική του ομίλου Gazprom, είχε μείνει εκτός των κυρώσεων και του αποκλεισμού από το SWIFT για να μπορούν να συνεχίζονται οι αγορές και πληρωμές φυσικού αερίου.

Με το χθεσινό του διάταγμα, ο Πούτιν καθιστά σαφές ότι η διατήρηση αυτού του status quo είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να συνεχίσει να ρέει το ρωσικό αέριο στην Ευρώπη εν μέσω ιστορικής ενεργειακής κρίσης και εκτόξευσης των τιμών.

«Ένα πιθανό κίνητρο της απόφασης Πούτιν για πληρωμές σε ρούβλια είναι πως η Μόσχα θέλει να καταστήσει σαφές πως όσο η Gazprombank παραμένει εκτός κυρώσεων και όσο η Gazprom συνεχίσει να πληρώνεται, το αέριο θα συνεχίσει να φθάνει στην Ευρώπη», λέει στο Bloomberg η αναλυτής του Ινστιτούτου Ενεργειακών Σπουδών της Οξφόρδης Κάτια Γιαφίμαβα.

Κοινώς, ο Πούτιν διαμηνύει στην Ευρώπη πως η υπόθεση μπορεί να είναι win-win. Οι ευρωπαίοι μπορούν να συνεχίσουν να υποκρίνονται ότι επιβάλουν σκληρές κυρώσεις κατά της Μόσχας (από τις οποίες εξακολουθούν να εξαιρούν αέριο, σιτηρά, εμπορεύματα, μέταλλα και λιπάσματα) κι εκείνος μπορεί να υποκρίνεται ότι είναι έτοιμος να κλείσει τις στρόφιγγες. Στο μεταξύ, οι διαπραγματεύσεις για εκεχειρία στην Ουκρανία μπορεί να λειτουργήσουν υπέρ και των δύο πλευρών.

Οπερ, το εάν θα διακοπούν ή όχι οι ρωσικές ροές εξαρτάται από το εάν η απόφαση της Ευρώπης θα είναι πολιτική ή νομική: Από το εάν οι Ευρωπαίοι θα αποδεχθούν την φόρμουλα Πούτιν πληρώνοντας σε ευρώ και αδιαφορώντας για το εάν αυτά θα γίνουν ρούβλια φθάνοντας στην Μόσχα, ή εάν θα την απορρίψουν παίρνοντας πλέον εκείνοι την ευθύνη της παραβίασης των συμβάσεων με την Gazrpom.

ΠΗΓΗ