Εκεί στην άκρη της Ελλάδας και στον μικρό γραφικό οικισμό της Κοττάνης (56 χλμ βορειοανατολικά της Ξάνθης), στην «πινέζα» κυριολεκτικά του χάρτη, η παραδοσιακή ταβέρνα του Τζεμήλ και της Μουσγιέν Χαλίλογλου, μας ταξιδεύει πίσω στο χρόνο, αποτελώντας παράλληλα ένα πανόραμα της ντόπιας πομακικής γαστρονομίας.

Η ταβέρνα βρίσκεται στην κορυφή ενός λόφου, στους πρόποδες του οποίου διέρχεται ο ποταμός Κομψάτος που τα νερά του ρέουν νότια. Από εκεί αγναντεύεις τα απέναντι βουνά -σύνορο με την Βουλγαρία- και το μικρό χωριό της Κοττάνης, που συνεχίζει να διατηρεί ακέραιο το παραδοσιακό του χρώμα, σε σχέση με τα άλλα Πομακοχώρια που έχουν χάσει σε μεγάλο βαθμό την παλιά τους μορφή.

Το πατρικό σπίτι του Τζεμίλ στην Κοττάνη, μετατράπηκε σε μια παραδοσιακή ταβέρνα/Photo: Παναγιώτης Σαββίδης

Ακόμη και τα γυαλιά και το κομπολόι του παππού του Τζεμίλ, βρίσκονται στην ίδια θέση/Photo: Παναγιώτης Σαββίδης

Η «Κοττάνη» είναι μια ταβέρνα – μουσείο, αφού λειτουργεί στο ισόγειο μιας παραδοσιακής πετρόκτιστης κατοικίας, ηλικίας άνω των 200 ετών, στην οποία γεννήθηκε και έζησε έως τις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο σημερινός του ιδιοκτήτης. Ο επάνω όροφος διατηρείται όπως τον «άφησαν» ο παππούς και η γιαγιά του Τζεμίλ. Ένα ζωντανό μουσείο της ντόπιας – πομακικής παράδοσης ουσιαστικά, που σε ταξιδεύει νοσταλγικά πίσω στο χρόνο. «Στο σπίτι αυτό γεννήθηκα και μεγάλωσα. Στο ένα δωμάτιο κοιμόντουσαν ο παππούς και η γιαγιά μου και στο άλλο οι γονείς μου με τα τρία παιδιά τους.

Τη δεκαετία του 1970 μετακομίσαμε στην Ξάνθη. Οι παππούδες έμειναν εδώ έως το τέλος. Όταν στα μέσα της δεκαετίας του 2000 πήρα την απόφαση να επιστρέψω με τη σύζυγό μου και να λειτουργήσουμε την ταβέρνα, διατηρήσαμε τον επάνω όροφο όπως ακριβώς ήταν την παλιά εποχή. Ήταν το ελάχιστο που μπορούσαμε να κάνουμε, για να διατηρήσουμε ζωντανή την παράδοσή του τόπου μας και μαζί με αυτή τη μνήμη του παππού, της γιαγιάς μου και όσων έζησαν εδώ πάνω σε αυτή την αετοφωλιά» μας λέει ο Τζεμίλ, ξεναγώντας μας στους χώρους της προγονικής κατοικίας. Το κοινό καθιστικό – κουζίνα και τα δωμάτια, με όλα στη θέση τους όπως ακριβώς τα είχαν ο παππούς και η γιαγιά του. Ακόμη και τα γυαλιά και το κομπολόι του παππού, βρίσκονται στην ίδια θέση πάνω στο τραπέζι.

Το υπνοδωμάτιο με τα παραδοσιακά υφαντά και τις κουβέρτες/Photo: Παναγιώτης ΣαββίδηςΣτο ισόγειο λειτουργεί η ταβέρνα, με έντονο παραδοσιακό χρώμα. Στους τοίχους οικογενειακά κειμήλια, υφαντά, κιλίμια και φωτογραφίες. Παλιά έπιπλα, μπακίρια, πομακικές φορεσιές. Από την ανοιχτή κουζίνα, με μυρωδιές που προδιαθέτουν ευχάριστα, η Μουσγιέν, ετοιμάζει με αγάπη και μεράκι τα συνταγές και πιάτα βασισμένα σε πατροπαράδοτες ντόπιες συνταγές.

Το ισόγειο μετατράπηκε σε μια παραδοσιακή ταβέρνα/Photo: Παναγιώτης Σαββίδης

Εκτός από «της ώρας» (ψητά, σούβλα, κεφτεδάκια, κεμπάπ κ.α.), όλα από ντόπια φρέσκα κρέατα, δοκιμάστε τα κορυφαία πιάτα της πομακικής κουζίνας, στα οποία κυριαρχούν οι πατάτες, το καλαμποκάλευρο, το τυρί, τα χορταρικά κ.α.: Πάρενικ, μια πίτα με καλαμποκάλευρο, βούτυρο λιωμένο και τυρί και πολλές φορές με καβουρμά, πατάτνικ (πατατόπιτα), κλιν (με πατάτες, ρύζι, τυρί) πεκάν πατλατζάν (ψητή μελιτζάνα με τυρί), καυτερή φασολάδα κ.α. Όσο για την ποικιλία τουρσιών, πραγματικά εκεί χάνεις το λογαριασμό. Πραγματικά αυθεντικές γεύσεις, από αυθεντικούς ανθρώπους -στην άκρη της Ελλάδας- που θα σε κάνουν να νιώσεις σαν στο σπίτι σου.
Χωριό «κόσμημα»
Η Κοττάνη είναι από τα πλέον απομακρυσμένα χωριά στην ορεινή Ροδόπη, σε ευθεία απόσταση λιγότερο των 2 χλμ από τα σύνορα με τη γειτονική Βουλγαρία. Κτισμένη σε υψόμετρο 295 μ., με λιγότερα από 30 σπίτια που κάποια χρονολογούνται άνω των 200 ετών, η Κοττάνη κατάφερε να διατηρήσει ακέραιο το πομακικό παραδοσιακό της χρώμα, λόγω ερήμωσης μετά το 1970.

Το ισόγειο μετατράπηκε σε μια παραδοσιακή ταβέρνα/Photo: Παναγιώτης Σαββίδης

Αν αναλογιστεί κανείς πως μόλις το 1998 το χωριό συνδέθηκε οδικώς με την κοντινή Μέδουσα -έως τότε η επικοινωνία με τον «έξω κόσμο» γινόταν με άλογα από μονοπάτια- αντιλαμβάνεται εύκολα τις δυσκολίες και τα προβλήματα του ντόπιου πληθυσμού, που μετανάστευσε σχεδόν στο σύνολό του σε μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας και στο εξωτερικό, κυρίως στην Γερμανία. Σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι της Κοττάνης, αριθμούνται στα δάχτυλα τους ενός χεριού με σημαντικότερα προβλήματα την κακή κατάσταση του μοναδικού δρόμου που τους συνδέει με τον «έξω» κόσμο και την προβληματική σύνδεση με το δίκτυο σταθερής και κινητής τηλεφωνίας. Αυτά αν και ο οικισμός έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέος και η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, έχει προχωρήσει σε αναπλάσεις στο πλαίσιο του προγράμματος Interreg.

Διαβάστε τη συνέχεια στο travel.gr

Photos: Παναγιώτης Σαββίδης