Πώς ζουν οι Έλληνες στις χώρες που νίκησαν την πανδημία;

«Ηζωή μας έχει επανέλθει σχεδόν απόλυτα στην κατάσταση πριν το ξέσπασμα της πανδημίας» λέει στο inside story ο Χρήστος Μόντες, που ζει στο Ώκλαντ της Νέας Ζηλανδίας. Η χώρα εδώ και αρκετές εβδομάδες βρίσκεται στο επίπεδο 1, στο οποίο δεν προβλέπονται περιορισμοί στις δραστηριότητες και τις κινήσεις των πολιτών. Οι μάσκες είναι απαραίτητες μόνο στα μέσα μαζικής μεταφοράς, και ενδεχομένως και σε ορισμένες τουριστικές επιχειρήσεις. «Ίσως το μόνο που μας θυμίζει τον κορονοϊό είναι η διαφημιστική εκστρατείαMake summer unstoppable | Unite against COVID-19 που τρέχει με στόχο την τήρηση των μέτρων» λέει ο κ. Μόντες.

O Χρήστος Μόντες που εργάζεται ως κάμεραμαν, φωτογραφίζεται με τον γιο του στους δρόμους του Ώκλαντ που έχει πλέον επανέλθει πλήρως στην κανονικότητα.

Εκτός από τα μέτρα υγιεινής και την παραμονή στο σπίτι σε περίπτωση συμπτωμάτων λοίμωξης του αναπνευστικού, βασικό μέτρο για τον έλεγχο της πανδημίας είναι και η εφαρμογήNZ COVID Tracer | Apps on Google Play που οι περισσότεροι κάτοικοι έχουν εγκαταστήσει στα κινητά τους τηλέφωνα. Το app χρησιμοποιείται για να σκανάρουν έναν κωδικό QR κάθε φορά που μπαίνουν σε επιχειρήσεις, δημόσιες υπηρεσίες ή πολυσύχναστα σημεία ενδιαφέροντος, με στόχο να ειδοποιηθούν σε περίπτωση επαφής με κρούσμα της νόσου COVID-19.

«Δεν αισθάνομαι ότι παραβιάζονται τα προσωπικά μου δεδομένα όταν χρησιμοποιώ την εφαρμογή. Αντίθετα νιώθω ασφάλεια, πως αν βρεθώ κοντά με κάποιον φορέα του ιού, θα με ειδοποιήσουν ώστε να κάνω τεστ, τα οποία παρεμπιπτόντως γίνονταν μαζικά και παντού» λέει στο inside story η Λούσι Αναστασιάδου-Χομπς, που επίσης μένει μόνιμα στο Ώκλαντ. 

Οι περισσότεροι χρησιμοποιούν το app συστηματικά, μας λέει ο Χρήστος Μόντες. «Ο μόνος λόγος που δεν το χρησιμοποιούμε είναι ότι αφαιρούμαστε, ειδικά τώρα που ο κίνδυνος έχει υποχωρήσει». Γι’ αυτό η διαφημιστική εκστρατεία εντείνεται με ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά μηνύματα, αλλά και αφίσες σε πολλούς δημόσιους χώρους. «Το κεντρικό μήνυμα είναι να μην εφησυχάζουμε» λέει ο κ. Μόντες. «Βλέποντας τι γίνεται στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες σε όλον τον κόσμο, νιώθουμε πραγματικά τυχεροίΜια επεξηγηματική δημοσίευση στην έγκυρη επιστημονική επιθεώρηση Lancet, με αντικείμενο τα διδάγματα από τη διαχείριση της κρίσης στη Νέα Ζηλανδία.».

Η Νέα Ζηλανδία δεν βρέθηκε βέβαια με μαγικό τρόπο σε αυτήν την κατάσταση. Το λόκνταουν που εφαρμόστηκε την περασμένη Άνοιξη ήταν από τα αυστηρότερα παγκοσμίως. «Ουδείς έβγαινε από το σπίτι του» μας λέει η Λούσι Αναστασιάδου-Χομπς, που ζει στη χώρα τα τελευταία 16 χρόνια, «παρά μόνο όσοι έπρεπε να εργαστούν, κι αυτοί μόνο στις απαραίτητες εργασίες, και βέβαια για σύντομη άσκηση ή περπάτημα σε ακτίνα δύο χιλιομέτρων από το σπίτι».

Το έμμεσο μήνυμα, όπως τονίζει ο Χρήστος, ήταν «αν μπορείς να εργαστείς από το σπίτι, δούλεψε, αλλιώς κάτσε σπίτι και μην κάνεις τίποτα». Η κυβέρνηση βέβαια από την πρώτη μέρα προέβλεψε επίδομα για όσους δεν μπορούσαν να εργαστούν λόγω των μέτρων (585 δολάρια την εβδομάδα). Όπως μας εξηγεί ο κ. Μόντες, που εργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας, ο ίδιος έκανε αίτηση τη Δευτέρα και την Τρίτη τα χρήματα είχαν κατατεθεί στον λογαριασμό του. Το επίδομα συνέχισε να χορηγείται στους εργαζομένους, ακόμη κι όταν χαλάρωσαν τα μέτρα, λόγω της αστάθειας που επικρατούσε.

Η κίνηση των οχημάτων στο Ώκλαντ ήταν ανύπαρκτη, σε βαθμό που οι πάπιες χαλάρωναν πάνω στην άσφαλτο.

Το κλειδί της επιτυχίας σύμφωνα με τη Λούσι είναι η πειθαρχία των πολιτών, η εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση και προσωπικά στην πρωθυπουργό. Δέχθηκαν για παράδειγμα αδιαμαρτύρητα ένα συντομότερο λόκνταουν που επιβλήθηκεNew Zealand’s Ardern extends lockdown to stamp out coronavirus outbreak | Reuters όταν εντοπίστηκε μια συρροή 29 κρουσμάτων. Καίριοι αποδείχθηκαν και οι ισχυροί δεσμοί στην κοινότητα. «Όλοι έδειξαν αφάνταστη αλληλεγγύη. Βοηθούσαν ανθρώπους που είχαν ανάγκη, με παροχή τροφίμων, βιβλίων κ.ά.» μας λέει η κ. Αναστασιάδου-Χομπς, επισημαίνοντας ότι οι φιλανθρωπικοί και μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί έδειξαν πρωτοφανή αλληλεγγύη.

«Το λόκνταουν του επιπέδου 4 ήταν πολύ σκληρό, αλλά είναι πια μια μακρινή ανάμνηση» μας λέει ο Χρήστος Μόντες. Η χώρα μετά τις πρώτες εβδομάδες σκληρού περιορισμού άρχισε να «κατεβαίνει επίπεδα» και πλέον έχει φτάσει στο επίπεδο 1. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδρομής καθοριστικό ρόλο διαδραμάτισαν οι «κοινωνικές φούσκεςΚοινωνικές φούσκες: Είναι η λύση για τις γιορτές (και το 2021);».

Κάνοντας τις αναπόφευκτες συγκρίσεις με την Ελλάδα, ο Χρήστος αναφέρεται στην εύλογη απορία που εξέφρασαν όλοι σχεδόν οι συνομιλητές μας. «Αυτό το μερικό λόκνταουν με ανθρώπους που συνεχίζουν να πηγαίνουν κανονικά σε δουλειές που δεν είναι απαραίτητες, μοιάζει με ημίμετρο».

Η Νέα Ζηλανδία έχει μέχρι σήμερα καταγράψειCOVID-19: Current cases | Ministry of Health λιγότερα από 2.200 κρούσματα και μόλις 25 θανάτους από τη νόσο Covid-19 (οι πέντε μετά την 1^η Μαΐου). Το σφράγισμα βέβαια των συνόρων της και η αυστηρή 14ήμερη καραντίνα, ισοδυναμούν με απαγόρευση του τουρισμού. «Από τη μία πονάει η καρδιά μου που δεν μπορώ να επισκεφθώ την Ελλάδα, από την άλλη δεν μπορούμε παρά να αναγνωρίσουμε το σωτήριο γεγονός ότι παραμένουν κλειστά τα σύνορα» λέει η κ. Αναστασιάδου.

H Λούσι Αναστασιάδου-Χομπς (αριστερά με τον γιο, δεξιά με τον σύζυγό της) ονειρεύεται το επόμενο ταξίδι στην Ελλάδα, αλλά λόγω των περιορισμών είναι πρακτικά αδύνατο να φύγει από τη Ν. Ζηλανδία.

«Πλέον πρέπει να έχεις πολύ σοβαρό λόγο για να έρθεις στη χώρα» λέει στο inside story ο Χρήστος Μόντες, εξηγώντας ότι σοβαρός λόγος δεν είναι ούτε η επίσκεψη σε συγγενείς και φίλους, ούτε βέβαια το ταξίδι αναψυχής. «Ακόμη όμως και αν εγκριθεί η είσοδός σου στη χώρα, πρέπει να εξασφαλίσεις θέση στα ξενοδοχεία καραντίναςFacility locations | Managed isolation and quarantine, γιατί όλα είναι κλεισμένα για τουλάχιστον δύο μήνες». Το αντίτιμο μάλιστα καταβάλλουν οι φιλοξενούμενοι, που διαμένουν εκεί έως ότου παρέλθει το προκαθορισμένο διάστημα, ενώ ο έλεγχος είναι πολύ αυστηρός για όλο το διάστημα της παραμονής τους.

«Η πρωθυπουργός μας έχει κάνει σωστές κινήσεις και με γνώμονα το καλό της χώρας. Οι επικοινωνιακές πρακτικές της ήταν υποδειγματικές. Έκανε πχ facebook LiveJacinda Ardern hosts coronavirus Facebook Live from her home | CNN World με τις πιτζάμες από το σπίτι. Είμαστε όλοι μια ομάδα, μια ομάδα πέντε εκατομμυρίων. Είμαστε όλοι μαζί».

Εκτός από τις τακτικές μεταδόσειςJacinda Ardern | Facebook μέσω κοινωνικών δικτύων, η Νεοζηλανδή πρωθυπουργός Τζασίντα Άρντερν φρόντιζεThere’s a job to be done’: New Zealand’s leader explains success against Covid-19 | Politico να ενημερώνει καθημερινά τους πολίτες για τα επόμενα βήματα. «Κάθε μεσημέρι, μικροί και μεγάλοι άκουγαν από την ίδια την πρωθυπουργό τι είχε συμβεί και τι επρόκειτο να συμβεί» τονίζει η κ. Αναστασιάδου, επισημαίνοντας ότι στην καθημερινή ενημέρωση παρουσιάζονταν όλα τα επιστημονικά δεδομένα με γλώσσα κατανοητή για το σύνολο του πληθυσμού. «Παίξαμε σκληρά και παίξαμε νωρίς».

Αυτό λοιπόν που χαρακτηρίζεται ως «θαύμα της Νέας Ζηλανδίας» δεν ήταν ακριβώς θαύμα. Στηρίχτηκε σε αυστηρά και σαφή μέτρα, στην εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους θεσμούς και την απαρέγκλιτη τήρηση των μέτρων.

Με αντίστοιχους ρυθμούς κινούνταιVietnam: Coronavirus Pandemic Country Profile | Our World in Data πλέον και στο Βιετνάμ. H χώρα της ΝΑ Ασίας με τους 95 εκατ. κατοίκους μετράει μόλις 1.500 κρούσματα και 35 καταγεγραμμένους θανάτουςVietnam records first Covid-19 deaths | BBC News – χωρίς καμία απώλεια μετά τον Σεπτέμβριο. Σχεδόν όλα τα νέα κρούσματα είναι εισαγόμενα.

Όπως μας λέει η Μαρία Π., που ζει τα τελευταία χρόνια στο Ανόι, η ζωή έχει πλέον επανέλθει στην κανονικότητα. «Κυκλοφορούμε κανονικά χωρίς οποιαδήποτε αλλαγή στην καθημερινότητά μας. Νιώθω σαν να ζούμε σε γυάλα. Αν δεν βλέπαμε ειδήσεις, δεν θα γνωρίζαμε ότι υπάρχει επιδημία Covid-19 εκτός της χώρας». Όπως μας εξηγεί, η μοναδική εξαίρεση είναι ότι ορισμένοι ντόπιοι φορούν μάσκα, λόγω και της κουλτούρας τουςA quick history of why Asians wear surgical masks in public | Quartz, που και προ της πανδημίας επέβαλε τη χρήση της από όσους ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες αλλά και όσους έχουν οποιοδήποτε σύμπτωμα κρυολογήματος.

Εορτασμοί στους δρόμους του Ανόι.

«Η βασική διαφορά είναι ότι δεν φοβόμαστε. Το γεγονός ότι μπορώ να πηγαίνω όπου θέλω, να συναντάω όποιον θέλω, να τρώω και να πίνω χωρίς να φοβάμαι, είναι για μένα το σημαντικότερο» λέει στο inside story η Μαρία Π. Η αίσθηση ασφάλειας είναι και ο λόγος που προς το παρόν την κρατάει μακριά από την Ελλάδα αλλά και την υπόλοιπη Ευρώπη. «Μέχρι να εμβολιαστώ, δεν πάω πουθενά» μας λέει χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας ότι στη χώρα αναπτύσσεται και δοκιμάζεται ήδη ένα δικό τους εμβόλιοVietnam eyes launch of homemade COVID vaccine in 2nd half of 2021 | Nikkei Asia.

Στην πρώτη φάση της πανδημίας, ήδη από τον Ιανουάριο οι Βιετναμέζοι βρέθηκαν σε κατάσταση μέγιστης επιφυλακής και εγρήγορσης, λόγω της γειτνίασης με την Κίνα, αλλά και της πρότερης εμπειρίας από την κρίση του SARS το 2003. Ήταν τότε η πρώτη χώρα που περιόρισε αποτελεσματικά την επιδημία και μέσω μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων πρακτικά εξαφάνισε τον ιόWHO: Vietnam may defeat SARS, and world has chance to follow suit | Center for Infectious Disease Research and Policy.

Η εμπειρία αυτή αποδείχθηκε πολύτιμη και στις αρχές του 2020The first 100 days of SARS-CoV-2 control in Vietnam, όταν και συγκροτήθηκε μία συντονιστική επιτροπή, η οποία είχε τον απόλυτο έλεγχο όλων των αποφάσεων για τα μέτρα και εν γένει για τη διαχείριση της επιδημίας.

Απολύμανση των αποσκευών όσων φτάνουν στο Βιετνάμ.

Η στρατηγική της χώρας μάλιστα υποδεικνύεταιVietnamese Public Health Practices in the Advent of the COVID-19 Pandemic: Lessons for Developing Countries | Asia Pac J Public Health 2020 May ως πρότυπο και για άλλα κράτη διεθνώς, από ειδικές επιστημονικές μελέτες. Από την πρώτη στιγμή, η κυβέρνηση του Βιετνάμ ξεκίνησε ένα μπαράζ ενημέρωσης για οτιδήποτε έχει να κάνει με τον ιό και την προστασία του πληθυσμού. Ενημέρωση που βασιζόταν σε κατανοητά επιστημονικά δεδομένα και ξεκάθαρα μηνύματα. «Από τραγουδάκια για τα παιδιά που μετέδιδε η τηλεόραση, μέχρι αναγγελίες από τις μικροφωνικές εγκαταστάσεις που έχουν μείνει στις γειτονιές από τη δεκαετία του ’60, όλα τα διαθέσιμα μέσα χρησιμοποιήθηκαν για την ενημέρωση του κοινού» μας λέει η Μαρία, επισημαίνοντας ότι με αυτό τον τρόπο επετεύχθη η κοινωνική συνοχή και συμφωνίαVietnam’s COVID-19 success is thanks to culture | Vietnam Investment Review.

Ένα βασικό συστατικό της επιτυχίας, σύμφωνα με τη Μαρία Π., ήταν ότι οι αποφάσεις της επιτροπής δεν αμφισβητούνταν και ότι η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών, είτε πλήττονταν είτε όχι από τα μέτρα, τις στήριζε έμπρακτα. Για παράδειγμα, η έγκαιρη απόφασηNew Covid-19 tourism policies in Vietnam | Vietnam Tourism για κλείσιμο των συνόρων που ουσιαστικά σήμανε και την απαγόρευση του τουρισμού, έγινε αποδεκτή από τους κατοίκους της χώρας, παρά τη συνεπόμενη οικονομική αιμορραγία. Εκτιμάται ότι οι απώλειες από τα τουριστικά έσοδα μόνο για το 2020 υπερβαίνουν τα $30 δισ. (75% μειωμένα σε σύγκριση με τα αντίστοιχα του 2019), ενώ και η ανεργία στις τουριστικές περιοχές εκτοξεύτηκε2020 a devastating year for Vietnam’s tourism | VnExpress International.

«Παρότι το δεύτερο κύμα δεν μας επηρέασε καν, επιμένουν να μην ανοίγουν τα σύνορα για τουριστικές αφίξεις, καθώς θεωρούν ότι η δημόσια υγεία είναι πολύ σημαντική, στοιχείο δομικό της ασιατικής κουλτούρας» σημειώνει στο inside story η Μαρία Π. Ακόμη και οι λιγοστοί ξένοι επισκέπτες ή επαναπατρισθέντες που λαμβάνουν άδεια εισόδου στη χώρα, παραμένουν COVID-19 in Vietnam: Travel Updates and Restrictions | Vietnam Briefingσε αυστηρή 14ήμερη καραντίνα σε προκαθορισμένες κρατικές εγκαταστάσεις. Έπειτα από την υποβολή σε δύο αρνητικά τεστ, έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν την καραντίνα σε ιδιωτικά κτίρια (π.χ. εργοστάσια, πρεσβείες, εταιρικά γραφεία).

Εορταστικές ευχές από ένα ξενοδοχείο καραντίνας στο Βιετνάμ.

Έτερος πυλώνας της επιτυχημένης διαχείρισης της πανδημίας στο Βιετνάμ είναι η άμεση και δρακόντεια ιχνηλάτησηΓια τις ανάγκες της ιχνηλάτησης, χρησιμοποιείται και ένα ειδικό app εντοπισμού των κινήσεων όσων οφείλουν να βρίσκονται σε καραντίνα. Δεν αναφερόμαστε σε μια τηλεφωνική κλήση που θα δεχθεί (αν δεχθεί) ένας φορέας του ιού από την Πολιτική Προστασία, αλλά ακόμη και για το σφράγισμα οικοδομικών τετραγώνων ή και ολόκληρων γειτονιών, έως ότου διαπιστωθεί η έκταση του φαινομένου. «Ουδείς έβγαινε από το σπίτι έως ότου ολοκληρωθεί η ιχνηλάτηση των ύποπτων επαφών και βέβαια έως ότου βγουν τα αποτελέσματα των εκτεταμένων διαγνωστικών ελέγχωνΟι μαζικοί διαγνωστικοί έλεγχοι αποδείχθηκαν καίριο μέτρο για τον έλεγχο των επιδημικών εξάρσεων, ενώ ο στρατός αναλάμβανε την τροφοδοσία των πολιτών με τρόφιμα και άλλα χρειώδη», μας λέει η Μαρία Π., τονίζοντας ότι αντί τα μέτρα να προκαλέσουν δυσφορία και αγανάκτηση, ενέτειναν την αίσθηση ασφάλειας ακόμη και για τους ξένους που ζουν στη χώρα. Δεν δίστασαν να κλείσουν σχολεία, επιχειρήσεις, εργοστάσια και οποιονδήποτε άλλον χώρο κρινόταν ύποπτος.

Καίρια ήταν και η παρέμβαση των αρμόδιων αρχώνVietnam introduces ‘fake news’ fines for coronavirus misinformation | Reuters για την καταπολέμηση των fake news, καθώς επιβλήθηκαν πρόστιμα ακόμη και σε διασημότητες της χώρας που διέδωσαν παραπληροφόρηση μέσω των social media.

Ένας από τους ελάχιστους Έλληνες (αν όχι ο μοναδικός) που βίωσαν την πανδημία σε δύο διαφορετικές χώρες, οι οποίες αντιμετώπισαν με επιτυχία την κρίση, είναι ο Μιχάλης Τέγος. Κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος ζούσε με τη σύζυγό του Στέλλα και το νεογέννητο παιδί τους στη Σιγκαπούρη, ενώ πρόσφατα μετακόμισαν για επαγγελματικούς λόγους στο Όσλο της Νορβηγίας.

«Στη Σιγκαπούρη, τουλάχιστον στην πρώτη φάση, ακολουθήθηκε μια αντίστοιχη πολιτική με της Νορβηγίας» λέει στο inside story ο κ. Τέγος. «Δεν έκλεισε όλη η αγορά εξαρχής, καθώς ήταν μία από τις πρώτες χώρες που είχαν κρούσματα λόγω των στενών επαφών με την Κίνα. Αλλά στην πορεία η χώρα μπήκε σε πολύ αυστηρό λόκνταουν». H Σιγκαπούρη έχει καταγράψει μέχρι σήμερα λιγότερες από 59.000 θετικές διαγνώσεις (με την πλειονότητά τους να εντοπίζεται σε συγκεκριμένες δομές και κατά βάση σε κοιτώνες εργατώνAll Dormitories Declared Cleared Of COVID-19 | Ministry of Manpower, Singapore από το εξωτερικό) και μόλις 29 θύματαWhy is Singapore’s COVID-19 death rate the world’s lowest | Reuters.

«Το κλειδί ήταν η πολύ αυστηρή ιχνηλάτηση» μας λέει ο Μιχάλης Τέγος. «Με το που εμφανιζόταν ένα κρούσμα, ξεκινούσε η άμεση επικοινωνία με δεκάδες ή εκατοντάδες άτομα που ενδέχεται να είχαν έρθει σε επαφή με τον φορέα του ιού». Οι τοπικές αρχές δεν έμεναν βέβαια στην επικοινωνία, αλλά απομόνωναν τα ύποπτα κρούσματα και επιτηρούσαν αυστηρά την απομόνωση.

Ένα υπαίθριο γυμναστήριο που έκλεισαν με ταινία στη διάρκεια του πρώτου lockdown στη Σιγκαπούρη.

«Εκεί που ξεκίνησε να χάνεται η μπάλα, ήταν όταν ξεκίνησε η διάδοση στις εργατικές κατοικίες που ζουν οι μετανάστες». Τότε η χώρα μπήκε σε αυστηρό λόκνταουν, παρότι η επιδημία δεν επεκτάθηκε στην κοινότητα, δεν υπερέβη δηλαδή τον τριψήφιο αριθμό κρουσμάτων. Όπως μας εξηγεί ο Μιχάλης Τέγος, και σε αυτή την περίπτωση το λόκνταουν ήταν καθολικό και αυστηρό. «Όλοι έμεναν στα σπίτια τους, με μοναδική εξαίρεση τη μετακίνηση για λόγους σωματικής άσκησης», ενώ βέβαια έκλεισαν και τα σύνορα. Το καλοκαίρι πέρασαν στη φάση 2: Άνοιξε η αγορά, αλλά συνέχισε η τηλε-εργασία όλων των μη-απαραίτητων εργαζομένων. «Πρόλαβα να πάω και στο σινεμά» μας λέει ο Μιχάλης. Όπως μας επισημαίνει, τα μέτρα τηρούνται, παρότι ο αριθμός των νέων κρουσμάτων στην κοινότητα παραμένει μονοψήφιος και η πλειονότητα των θετικών διαγνώσεων γίνεται στα σύνορα. Συνεχίζεται βέβαια η εκτεταμένη ιχνηλάτησηThe experience of contact tracing in Singapore in the control of COVID-19: highlighting the use of digital technology | International Orthopaedics και η ειδοποίηση πιθανών επαφών όλων των κρουσμάτων.

Η εφαρμογή ιχνηλάτησης επαφών, παρότι ξεκίνησε στη Σιγκαπούρη, δεν υιοθετήθηκε ευρέως από τον τοπικό πληθυσμό, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να στραφεί σε ένα σύστημα με κωδικούς QR, η χρήση του οποίου προαπαιτείται για το σύνολο σχεδόν των δραστηριοτήτων σε δημόσιους χώρους. «Όπου κι αν έμπαινες, από ένα καφέ και ένα κατάστημα μέχρι τον σταθμό του τρένου, έπρεπε να κάνεις check-in όπως παλιά στο FourSquare, προκειμένου να ειδοποιηθείς εφόσον διαγνωστεί θετικός κάποιος που βρισκόταν την ίδια ώρα στον ίδιο χώρο». Η χρήση μάσκας είναι επίσης επιβεβλημένη οπουδήποτε εκτός σπιτιού: και σε εσωτερικούς και σε εξωτερικούς χώρους.

Αν και στη Σιγκαπούρη αυτή τη στιγμή ο αριθμός των ενεργών κρουσμάτων είναι διψήφιος (μόλις ένας ηλικιωμένος νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση!), η κυβέρνηση χαλαρώνει τα μέτραCOVID-19 (Coronavirus Disease 2019) με ιδιαίτερη προσοχή. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο μαζικό testing, το οποίο δεν ζητούν οι πολίτες από την κυβέρνηση, αλλά το αντίστροφο:

«Η διαχείριση της Ελλάδας κατά το πρώτο κύμα μας είχε εντυπωσιάσει όλους», λέει ο κ. Τέγος, «αλλά στο δεύτερο κύμα παρατηρούμε δισταγμό στη λήψη μέτρων». Η εύλογη σύγκριση με τη Σιγκαπούρη αφορά στον τρόπο επιτήρησης και επιβολής των μέτρων, αφού στην ασιατική χώρα όποιος διανοηθεί να παραβιάσει τα μέτρα καραντίνας έρχεται αντιμέτωποςCOVID-19 – Frequently Asked Questions (FAQs) | Ministry of Foreign Affairs Singapore με αυστηρά πρόστιμα και διοικητικά μέτρα, τόσο για τους ντόπιους όσο και για τους επισκέπτες. «Αρκετοί ξένοι που δεν τήρησαν τα μέτρα καραντίνας, απελάθηκαν» μας λέει ο κ. Τέγος.

Αντίστοιχα στη Νορβηγία, παρά την έκρηξη των κρουσμάτων σε όλη την Ευρώπη, τηρείται μια πιο «ανοιχτή πολιτική» και ο κόσμος, σύμφωνα με τον μόνιμο πλέον κάτοικο της χώρας, Μιχάλη Τέγο, νιώθει σιγουριά. Όπως μας λέει, οι μάσκες είναι υποχρεωτικές μόνο στα μέσα μαζικής μεταφοράς και στους κλειστούς πολυσύχναστους χώρους. 

«Ομολογώ ότι με αγχώνει λίγο να κυκλοφορώ δημοσίως και οι άνθρωποι να μη φορούν μάσκες» λέει ο κ. Τέγος, παρότι σημειώνει ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να αποτρέψει τον εφησυχασμό των πολιτών. Τα σχολεία λειτουργούν κανονικά, όπως και τα καταστήματα λιανικής και τα εστιατόρια, με την προϋπόθεση να μη σερβίρουν αλκοόλ. «Κλειστά μένουν μόνο τα μπαρ και οι κινηματογράφοι» μας λέει ο κ. Τέγος. «Σε σύγκριση με την Ελλάδα, η κατάσταση είναι σαφώς πιο χαλαρή» μας λέει. «Συστήνουν τηλε-εργασία και αποθαρρύνουν τις μαζικές συγκεντρώσεις, ενώ το όριο για τις συγκεντρώσεις σε σπίτια είναι τα πέντε άτομα, το οποίο διπλασιάστηκε για τις μέρες των γιορτών». Η σκανδιναβική χώρα μετρά αναλογικά τις λιγότερες απώλειες στην περιοχή: 436 θάνατοι σε περίπου 50.000 κρούσματα, αν και η έξαρση που σημειώθηκε μετά τις εορταστικές συνάξεις υποχρέωσε την κυβέρνηση να λάβει νέα μέτραNorway imposes new restrictions to halt third coronavirus wave | Reuters: τηλε-εκπαίδευση για τα Πανεπιστήμια και σύσταση να αποφεύγονται οι επισκέψεις σε άλλα σπίτια για δύο εβδομάδες.

Ο Μιχάλης Τέγος φωτογραφίζει τη σχεδόν άδεια Nicoll Highway, μία από τις πλέον πολυσύχναστες οδικές αρτηρίες της Σιγκαπούρης, κατά τη διάρκεια της καραντίνας.

Μία από τις λιγοστές ευρωπαϊκές χώρες οι οποίες κατόρθωσαν να υψώσουν τείχος προστασίας έναντι του ιού, παρότι κατέγραψαν από τις πρώτες εβδομάδες κρούσματα, είναι η Ισλανδία. H νησιωτική χώρα άλλωστε προειδοποίησε την Ευρώπη για το πρώτο κύμα, όταν διέγνωσε θετικά δείγματα ταξιδιωτών από τις ΆλπειςΙσγκλ, το σημείο μηδέν της πανδημίας στην Ευρώπη.

Η Ισλανδία έχει καταγράψειCOVID-19 in Iceland – Statistics μέχρι σήμερα 5.832 κρούσματα και μόλις 29 θανάτους (και μόνο έναν σε άτομο κάτω των 60). Το ποσοστό θνητότητας είναι 0,49%, όταν στην Ελλάδα είναι επταπλάσιο (3,5%). Εξάλλου εστιάζουν στην πρωτοβάθμια περίθαλψη, με αποτέλεσμα να έχουν νοσηλευτεί σε ΜΕΘ μόλις 53 άτομα από την αρχή της πανδημίας. Το βασικότερο όμως μέτρο που έλαβαν ήταν ο αυστηρός έλεγχος στα σύνορα. Σε όλους τους εισερχόμενους επιβάτες δίνεται η δυνατότητα επιλογήςNew rules on quarantine, isolation and screening at the border | Government of Iceland μεταξύ είτε δύο μοριακών ελέγχων εντός πέντε ημερών (τις οποίες περνούν σε καραντίνα), είτε της παραμονής σε αυστηρή καραντίνα 14 ημερών από την ημερομηνία άφιξής τους στην χώρα.

«Το πλήγμα στον τουρισμό είναι πολύ μεγάλο» λέει στο inside story η Μαρία Λαγού, που ζει μόνιμα στην Ισλανδία τα τελευταία χρόνια. «Οι δικές μας δραστηριότητες έχουν ουσιαστικά διακοπεί» μας λέει η κ. Λαγού, που εργάζεται ως οδηγός βουνού στους παγετώνες. Οι υπαίθριες δραστηριότητες, όπως η ορειβασία, το hiking στους παγετώνες ή στα ηφαιστειογενή βουνά, δεν έχουν απαγορευθεί, ούτε τίθενται άλλοι περιορισμοί μετακίνησης μεταξύ των διαφόρων περιοχών.

H Μαρία Λαγού, η πρώτη Ελληνίδα οδηγός βουνού σε παγετωνικό έδαφος, αισιοδοξεί ότι σύντομα οι τουρίστες θα επιστρέψουν στην Ισλανδία.

Είναι πάντως ενδεικτικό ότι παρότι από τα μέσα Δεκεμβρίου ο αριθμός νέων κρουσμάτων στην κοινότητα είναι μονοψήφιος, ο εθνικός συναγερμός παραμένειCOVID in Iceland: New Colour Codes To Increase Restriction Predictability | Iceland Review σε «κόκκινο» επίπεδο, και συνεχίζονται να εφαρμόζονται περιορισμοί.

«Η κυβέρνηση βέβαια μας βοήθησε με επιδόματα όλους τους μήνες που δεν μπορούσαμε να εργαστούμε στον τουριστικό κλάδο» μας λέει η κ. Λαγού, επισημαίνοντας ότι η κρατική βοήθεια συντέλεσε ώστε να συγκρατηθεί η ανεργία και να επιβιώσουν οι περισσότερες επιχειρήσεις της χώρας, που σε μεγάλο βαθμό βασίζεται στον εισερχόμενο τουρισμό. «Το σημαντικότερο ήταν η αίσθηση ασφάλειας που μας παρείχε το κράτος» σημειώνει η Μαρία Λαγού, επισημαίνοντας την έμφαση που δίνει η χώρα στους διαγνωστικούς ελέγχους τόσο του πληθυσμού όσο και των τουριστών.

Οι Ισλανδοί παραδίδουν μαθήματα έγκαιρης διάγνωσης της νόσου αλλά και εξαντλητικής ιχνηλάτησης – έχουν ήδη διενεργηθεί 383.000 διαγνωστικοί έλεγχοι σε πληθυσμό 364.000, αναλογικά υπερτριπλάσιοι από όσους έχουν διεξαχθεί στην Ελλάδα. Παρεμπιπτόντως, οι Ισλανδοί εμμένουν στους μοριακούς ελέγχουςDiscussion About COVID-19 Rapid Tests | Reykjavik Grapevine, θεωρώντας ότι τα ταχέα τεστ αντιγόνου δεν είναι εξίσου αξιόπιστα.

Πλην του επαγγελματικού τομέα, βέβαια, οι αλλαγές στην καθημερινότητα δεν ήταν εντυπωσιακές, καθώς όπως μας εξηγεί η κ. Λαγού οι φυσικές αποστάσεις ούτως ή άλλως τηρούνται από τους ντόπιους, ενώ η μεγάλη διάρκεια της νύχτας τους χειμερινούς μήνες ούτως ή άλλως περιορίζει τις δραστηριότητες. Εξάλλου, η χώρα είναι αρκετά αραιοκατοικημένη ώστε να μην παρατηρούνται φαινόμενα συνωστισμού. Η Μαρία διαμένει δύο ώρες μακριά από την πρωτεύουσα Ρέικιαβικ, όπου όπως χαρακτηριστικά λέει, ούτε πριν την πανδημία συναντούσες πολλούς ανθρώπους. «Η ζωή εδώ δεν σε πνίγει» λέει χαρακτηριστικά, «νιώθεις την ελευθερία χωρίς τους περιορισμούς των μεγάλων αστικών κέντρων». Η Μαρία Λαγού αισιοδοξεί πως όταν η ανθρωπότητα ξεπεράσει την πανδημική κρίση, οι επισκέπτες θα επανακάμψουν στην Ισλανδία, ώστε να γνωρίσουν από κοντά τη «χώρα της φωτιάς και του πάγου», να πατήσουν σε παγετωνικό έδαφος, αλλά και να αφυπνιστούνWhat Worries Iceland? A World Without Ice. It Is Preparing. | The New York Times για την υπερθέρμανση του πλανήτη και την κλιματική αλλαγή που βιώνουν καθημερινά στην Ισλανδία.

Εκτός από την πανδημία, το πιεστικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ισλανδία, είναι η κλιματική αλλαγή, καθώς οι παγετώνες λιώνουν με πρωτοφανείς ρυθμούς λόγω της υπερθέρμανσης.

H Εύα Παπαζή τα τελευταία χρόνια ζει στην Κίνα, όπου και βίωσε το ξέσπασμα της επιδημίας, ακριβώς πριν από έναν χρόνο. «Οι αλλαγές στηv καθημερινότητά μας ήταν πιο έντονες το πρώτο διάστημα, όταν λόγω του λόκνταουv ακυρώσαμε τις διακοπές μας τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό – όταv μετά τις διακοπές (διότι τα περιοριστικά μέτρα εφαρμόστηκαν την παραμοvή της κιvεζικής πρωτοχροvιάς) οι περισσότεροι δεν επιστρέψαμε στις δουλειές μας, αλλά συνεχίσαμε να εργαζόμαστε από το σπίτι». Η ίδια εργάζεται στηv ελληvική υπηρεσία του China Radio International. Όπως μας εξηγεί, η κατάσταση μετά τηv άνοιξη έχει επαvέλθει σε φυσιολογικούς ρυθμούς, χωρίς όμως vα μειωθεί η προσοχή. Τα μέτρα που συνεχίζουν να εφαρμόζονται είναι:

• Μάσκες σε κλειστούς χώρους και σε ανοιχτούς όπου παρατηρείται συvωστισμός
• Θερμομέτρηση σε κάθε είσοδο
• Έλεγχος κωδικού QR
• Μειωμένη πληρότητα σε κλειστούς χώρους (π.χ. 75% στα θέατρα, κινηματογράφους κ.λπ.)

H Εύα Παπαζή φωτογραφημένη τον περασμένο Φεβρουάριο, όταν είχαν ήδη εφαρμοστεί τα περιοριστικά μέτρα στην Κίνα.

Διαρκής είναι επίσης η ενημέρωση για το πού διαγιγνώσκονται κρούσματα της νόσου, ώστε οι κάτοικοι να αποφύγουν την περιοχή. Σημαντικό ρόλο έπαιξε, σύμφωνα με την κ. Παπαζή, η αλληλεγγύη που επέδειξαν άνθρωποι κάθε ηλικίας, βοηθώντας άλλους που είχαν ανάγκη. 

«Οι Κιvέζοι εvδιαφέροvται πραγματικά για τηv υγεία τους. Οπότε δεv απαιτείται αστυvόμευση όπως σε άλλες χώρες» τονίζει στο inside story η κ. Παπαζή. «Av βγεις έξω ξεχvώvτας τη μάσκα σου, ο πρώτος γvωστός ή και άγvωστος που θα σε δει, θα σου πει vα πας σπίτι σου άμεσα». Αξιοσημείωτη είναι και η εξαιρετική, όπως μας λέει, λειτουργία του συστήματος πωλήσεωv μέσω διαδικτύου, αλλά και της διαvομής των προϊόντων κατ’ οίκον, γεγονός που διευκολύνει ιδιαίτερα την καθημερινότητά τους.

«Δεν ένιωσα κανέναν φόβο» λέει στο inside story από το Πεκίνο. «Από τηv αρχή διαπίστωσα εδώ στηv Κίvα πόσο γρήγορα κατάφεραν vα οργαvωθούν ώστε vα μηv επεκταθεί το πρόβλημα». Όπως τονίζει, πλέον η αvησυχία της αφορά τοv υπόλοιπο κόσμο και ειδικά τηv Ευρώπη. «Βλέπω ότι παρότι είχε παραδείγματα και καθοδήγηση από τηv Κίvα και άλλες χώρες που αντέδρασαv σωστά, δεv έχει δράσει με τον κατάλληλο τρόπο, και αυτό απεικονίζεται στοv αριθμό τωv θυμάτωv».

Ειδικά για την Ελλάδα, η κ. Παπαζή μας λέει ότι παρότι θα ήθελε να την επισκεφθεί, λόγω της κατάστασης που επικρατεί επηρεάζεται η πιθαvότητα επιστροφής της για διακοπές. «Δεv θέλω vα μείvω εκτός συvόρωv όπως πάρα πολλοί ξέvοι αλλά και vτόπιοι που έφυγαv για διακοπές και δυσκολεύοvται vα επιστρέψουv στην Κίνα». Όπως χαρακτηριστικά μας λέει, περιμέvει, όπως και τόσοι άλλοι, να εμβολιαστεί ώστε vα επιστρέψει για διακοπές στην Ελλάδα.

Η ζωή στο Πεκίνο έχει επανέλθει σε σχετική κανονικότητα, όπως φαίνεται από τις λήψεις της Εύας Παπαζή.

Όσον αφορά τα διδάγματα από την Κίνα, η κ. Παπαζή επιμένει ότι θα έπρεπε να είχαμε παραδειγματιστεί από τη χρήση των μασκών και την έγκαιρη και προληπτική ανάπτυξη επιπλέον κλινών νοσηλείας, παρά το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε. Επίσης τονίζει την έλλειψη ξεχωριστών θαλάμωv ή και ξεvοδοχείωv καραvτίvας, καθώς στις χώρες τις Δύσης και στην Ελλάδα είναι συχνότατο το φαινόμενο να συνεχίσουν να διαμένουν φορείς του ιού στο σπίτι τους, παρότι έχουv θετικό τεστ, βάζοvτας σε κίvδυvο συγγεvείς, γείτοvες, διαvομείς κ.λπ. Όσον αφορά τους επισκέπτες, «στηv Κιvα οι πτήσεις εξωτερικού είτε μειώθηκαv δραστικά είτε διακόπηκαv εvτελώς. Οι επιβάτες που έρχοvται από το εξωτερικό κατευθύνονται σε συγκεκριμέvα αεροδρόμια όπου υποχρεωτικά υποβάλλονται σε τεστ, εκτός από αυτό που έχουv κάvει ώστε vα μπορούv vα εισέλθουv. Στη συνέχεια, τους συνοδεύουν σε ξεvοδοχεία καραvτίvας όπου μένουν για δύο εβδομάδες, μετά το πέρας των οποίων, και εφόσον το τελικό τεστ είvαι αρvητικό, μπορούv vα πάvε στο σπίτι τους, όπου οφείλουν να παραμείνουν σε απομόνωση για μία επιπλέον εβδομάδα».

Σε αυτό το ρεπορτάζ ακολουθήσαμε έναν διαφορετικό δρόμο. Αντί να στραφούμε στους επιστήμονες, τους ειδικούς και αυτούς που λαμβάνουν τις αποφάσεις, όπως πράττουμε όλους αυτούς τους μήνες, εστιάσαμε σε πολίτες σε όλον τον κόσμο, οι οποίοι όπως κι εμείς βιώνουν αυτή την πρωτοφανή κατάσταση. Ο λόγος που αναζητήσαμε συμπατριώτες μας που ζουν σε χώρες οι οποίες αντιμετώπισαν ικανοποιητικά την πανδημία, ήταν γιατί θέλαμε να αντλήσουμε χρήσιμα διδάγματα – όχι από επιστημονικές δημοσιεύσεις και κυβερνητικές ανακοινώσεις, αλλά από καθημερινά βιώματα. Και παρότι τα βιώματα δεν είναι κοινά, και οι χώρες αυτές διαφοροποιούνται αισθητά μεταξύ τους λόγω κουλτούρας, μεγέθους, ειδικών συνθηκών κ.λπ., εξάγονται με ασφάλεια ορισμένα αδρά συμπεράσματα. Όλες οι χώρες που κατάφεραν λοιπόν να ελέγξουν την πανδημία είχαν τα εξής κοινά:

• Πλήρες «σφράγισμα» της χώρας
• Δρακόντειους ελέγχους στα σύνορά τους με πολλαπλά μοριακά τεστ
• Απομόνωση επισκεπτών και ύποπτων φορέων σε προκαθορισμένους χώρους (π.χ. ξενοδοχεία) και όχι στα σπίτια
• Αυστηρές καραντίνες και περιορισμούς
• Εκτεταμένους διαγνωστικούς ελέγχους
• Εκτεταμένη ιχνηλάτηση
• Χρήση εφαρμογών ιχνηλάτησης επαφών και εγγύτητας με πιθανά κρούσματα
• Εμπιστοσύνη στις τοπικές αρχές και συμμόρφωση με τις οδηγίες των ειδικών
• Οικονομική στήριξη της κυβέρνησης στους πολίτες
• Ξεκάθαρη ενημέρωση χωρίς πισωγυρίσματα και κρυφές ατζέντες.

Θα διδαχθούμε άραγε από τα συμπεράσματα αυτά;