Γνωρίζουμε ότι η σύγχρονη βιομηχανία κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων βλάπτει τον πλανήτη μας και ότι η υπερβολική κατανάλωση ζωικών πρωτεϊνών είναι επιβλαβής για την υγεία μας. Κι όμως, οι άνθρωποι συνεχίζουμε να τρώμε κρέας, γιατί;

Οι άνθρωποι τρώμε κρέας από την προϊστορική εποχή, καταναλώνοντας όμως όλο και περισσότερο όσο περνούσε ο καιρός. Μόνο τα τελευταία 50 χρόνια, έχουμε τετραπλασιάσει την παγκόσμια παραγωγή σε περίπου 350 εκατομμύρια τόνους ετησίως, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO).

Και η τάση δεν δείχνει σημάδια υποχώρησης. Οι τρέχουσες προβλέψεις δείχνουν ότι θα παράγουμε  έως και 455 εκατομμύρια τόνους  ετησίως μέχρι το 2050.

Τεράτιος ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος

Οι επιστήμονες έχουν εκφράσει εδώ και καιρό ανησυχίες για τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο αυτής της τάσης, ιδιαίτερα όσον αφορά τα βιομηχανικά εκτρεφόμενα ζώα, και τη θεωρούν «αναποτελεσματική» πηγή τροφής, καθώς απαιτεί περισσότερη ενέργεια, νερό και γη για να παραχθεί από άλλες τροφές.

Μια μελέτη  για τον αντίκτυπο της παραγωγής, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι η παραγωγή βοείου κρέατος είναι υπεύθυνη για έξι φορές περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και απαιτεί 36 φορές περισσότερη γη σε σύγκριση με την παραγωγή φυτικής πρωτεΐνης, όπως τα μπιζέλια.

Η αποφυγή κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων είναι ο μεγαλύτερος τρόπος για να μειώσουμε τις περιβαλλοντικές μας επιπτώσεις στον πλανήτη, καταλήγει η μελέτη. Χωρίς την κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών, η παγκόσμια χρήση γης θα μπορούσε να μειωθεί περισσότερο από 75%.

Επιπλέον, το 60% της παγκόσμιας απώλειας βιοποικιλότητας προκαλείται από διατροφές με βάση το κρέας, σύμφωνα με πηγές του Παγκόσμιου Ταμείου Άγριας Ζωής (WWF).

Η ψυχολογία πίσω από την κατανάλωση κρέατος

Ωστόσο, πολλοί από εμάς συνεχίζουμε να τρώμε πολύ κρέας. Ο Benjamin Buttlar, κοινωνικός ψυχολόγος από το Πανεπιστήμιο του Trier της Γερμανίας, το αποδίδει στη συνήθεια, την κουλτούρα και τις ανάγκες, όπως τις αντιλαμβανόμαστε.

«Νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι απλώς έμαθαν να απολαμβάνουν τη γεύση. Επίσης, είναι και το στοιχείο ταυτότητας του φαγητού. Πολλές παραδοσιακές κουζίνες περιστρέφονται γύρω από συγκεκριμένα πιάτα με κρέας», λέει στη Deutsche Welle, προσθέτοντας ότι «τις περισσότερες φορές, αυτές οι συνήθειες μας εμποδίζουν να συνειδητοποιήσουμε ότι η κατανάλωση κρέατος είναι πραγματικά κακή, επειδή είναι απλώς κάτι που κάνουμε συνέχεια».

Έπειτα, υπάρχει το γεγονός ότι επειδή αυτό που τρώμε δεν μας θυμίζει ένα ζώο ή την ταλαιπωρία που έχει περάσει στο δρόμο προς το πιάτο, είμαστε σε θέση να αποσυνδεθούμε εύκολα. Ωστόσο, όταν έρχεσαι αντιμέτωπος με μια διαφορετική οπτική, είτε μιλώντας με έναν χορτοφάγο είτε έναν βίγκαν είτε παρακολουθώντας ένα ντοκιμαντέρ για τη διαβίωση των ζώων, νιώθουμε την ανάγκη να δικαιολογηθούμε, για παράδειγμα, λέγοντας ότι οι άνθρωποι έτρωγαν πάντα κρέας.

Ερευνα  δείχνει ότι το να δικαιολογούμε την κατανάλωση κρέατος ως ένα φυσικό, φυσιολογικό και απαραίτητο μέρος της διατροφής μας είναι κάτι που είναι πιο χαρακτηριστικό στους άνδρες.
«Το βλέπουμε αυτό στις τάσεις του φαγητού», εξήγησε ο Buttlar. «Υπάρχουν πολύ περισσότερες νεαρές γυναίκες και λιγότεροι άντρες που γίνονται χορτοφάγοι επειδή εξακολουθεί να είναι ένα ανδρικό στερεότυπο ότι οι άνδρες τρώνε κρέας. Και αυτό ανάγεται στην ιδέα του κυνηγιού ισχυρών ανδρών και στις εξελικτικές λανθασμένες αντιλήψεις σχετικά με την κατανάλωση κρέατος».

Μας έκανε το κρέας… ανθρώπους;

Οι επιστήμονες πίστευαν από καιρό ότι η κατανάλωση κρέατος βοήθησε τους προγόνους μας να αναπτυχθούν σωματικά και ότι η κατανάλωση κρέατος και μυελού των οστών έδινε στον Homo erectus την ενέργεια που χρειαζόταν για να σχηματίσει και να θρέψει έναν μεγαλύτερο εγκέφαλο πριν από περίπου 2 εκατομμύρια χρόνια.

Αλλά μια πρόσφατη μελέτη  αμφισβήτησε τη σημασία της κατανάλωσης κρέατος στην εξέλιξή μας.

Οι συγγραφείς της μελέτης υποστήριξαν ότι ενώ τα αρχαιολογικά στοιχεία για την κατανάλωση κρέατος αυξάνονται παράλληλα με την εμφάνιση του Homo erectus,  αυτό θα μπορούσε επίσης να  εξηγηθεί από τη μεγαλύτερη προσοχή που δόθηκε. Ή, με άλλο τρόπο, μια προκατάληψη δειγματοληψίας.

Όσο περισσότεροι παλαιοντολόγοι έψαχναν για αρχαιολογικά στοιχεία για σφαγμένα οστά, τόσο περισσότερα τα έβρισκαν. Ως αποτέλεσμα, η αύξηση των οστών που παρατηρείται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δεν είναι απαραίτητα απόδειξη μιας έκρηξης στην κατανάλωση κρέατος, έγραψαν οι συγγραφείς.

«Σίγουρα με εξέπληξε πολύ αυτό το εύρημα», λέει η Briana Pobiner, ανθρωπολόγος στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Smithsonian στις ΗΠΑ και συν-συγγραφέας της μελέτης.

«Ήμουν ένας από αυτούς που για μεγάλο χρονικό διάστημα υποστήριζαν αυτή την αφήγηση, ότι ο H. erectus εξελίχτηκε επειδή η κατανάλωση κρέατος αυξήθηκε, και τώρα επανεξετάζω την αντίληψή μου για την εξελικτική μας ιστορία».

Τι ρόλο έπαιξαν τα φυτικά τρόφιμα στην εξέλιξή μας;

Επίσης, η υπερμεγέθυνση του εγκεφάλου μας μπορεί να μην οφείλεται και στην κατανάλωση κρέατος, σύμφωνα με την Pobiner, η οποία ερευνά την εξέλιξη της ανθρώπινης διατροφής.

Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι οι πρώτοι άνθρωποι άρχισαν να μαγειρεύουν το φαγητό τους όταν ο εγκέφαλός τους γινόταν μεγαλύτερος. Η θέρμανση των τροφίμων ξεκλειδώνει επιπλέον θρεπτικά συστατικά και επιταχύνει τη διαδικασία της πέψης, επειδή η τροφή είναι πιο μαλακή και πιο εύκολη στη μάσηση.

Η Pobiner πιστεύει επίσης ότι η ανθρώπινη εξέλιξη αποδίδεται σε ένα υγιεινό διατροφικό μείγμα.

«Δεν είναι τόσο ένας συγκεκριμένος τύπος τροφής που οδήγησε την εξελικτική μας ιστορία, αλλά μια μεγάλη ποικιλία τροφών που μας έκαναν τόσο επιτυχημένους και αυτό το είδος μας έκανε ανθρώπους», λέει η Pobiner.

Επί του παρόντος, το 75% της παγκόσμιας τροφής προέρχεται από μόνο 12 φυτά και πέντε ζωικά είδη. Αλλά όταν οι άνθρωποι καταναλώνουν πάρα πολύ από μία μόνο πηγή τροφής, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας.

«Αμέτρητες μελέτες δείχνουν ότι όταν τα ανθρώπινα όντα καταναλώνουν πολύ ζωική πρωτεΐνη, αυτό συνδέεται με την ανάπτυξη διαφόρων μορφών καρκίνου», τονίζει ο Δρ Milton Mills, ιατρός εσωτερικής ιατρικής και εντατικής θεραπείας στις ΗΠΑ.

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οι χορτοφάγοι ή οι βίγκαν συνήθως δεν λαμβάνουν αρκετή πρωτεΐνη και θρεπτικά συστατικά από τη διατροφή τους, αλλά ο Mills, ο οποίος είναι υπέρμαχος της διατροφής με βάση τα φυτά και ίδρυσε τη δική του ιστοσελίδα  για να ευαισθητοποιήσει το θέμα, διαφωνεί.

«Αυτές οι θεωρίες ξεκίνησαν πριν από 50, 60 χρόνια, όταν οι άνθρωποι είχαν τη λανθασμένη εντύπωση ότι το κρέας ήταν κατά κάποιο τρόπο πιο θρεπτικό από τα φυτικά τρόφιμα. Αυτή ήταν μια τραγική λανθασμένη αντίληψη που είχαν οι άνθρωποι, ότι υπάρχουν μόνο ορισμένα αμινοξέα που μπορούσες να πάρεις. από ζωικό ιστό. Αυτό δεν είναι αληθές».

Τι έπεται;

Εάν η όρεξη για κρέας παραμείνει αμετάβλητη, ο παγκόσμιος πληθυσμός θα χρειάζεται απίστευτους τόνους για να τραφεί μέχρι το 2050, όταν θα φτάσουμε σε παγκόσμιο πληθυσμό σχεδόν 10 δισεκατομμυρίων.

Πώς όμως μπορούν να μειωθούν τα επίπεδα της παγκόσμιας κατανάλωσης κρέατος; Ο ψυχολόγος Buttlar πιστεύει ότι η σταδιακή αλλαγή με «παρέμβαση από πάνω προς τα κάτω» είναι ο δρόμος προς τα εμπρός.

«Για παράδειγμα, καθιστώντας τα προϊόντα κρέατος τόσο ακριβά όσο θα έπρεπε για τη διασφάλιση της καλής διαβίωσης των ζώων και όσον αφορά το κόστος για το κλίμα. Και κάνοντας τις εναλλακτικές λύσεις φθηνότερες», επισημαίνει.

Αυτό που είναι επίσης σημαντικό, σύμφωνα με τον Buttlar, είναι να δοθεί η δυνατότητα στους ανθρώπους να έχουν θετικές συσχετίσεις με φυτικές εναλλακτικές.

«Αντί να τους διώχνουμε λέγοντας “δεν πρέπει να τρώτε κρέας”, θα πρέπει πιθανώς να πούμε “το δοκιμάσατε αυτό; Είναι πραγματικά καλό”. Και μόλις συνειδητοποιήσουν ότι τα τρόφιμα με βάση τα φυτά έχουν την ίδια ή ακόμα καλύτερη γεύση, και είναι ακόμα καλύτερα για την υγεία, για το κλίμα και την καλή διαβίωση των ζώων, τότε η αλλαγή θα έρθει αυτόματα».

Η αλλαγή νοοτροπίας γίνεται ήδη εμφανής, ακόμη και σε χώρες όπως η Γερμανία που αγαπά το κρέας.

ΠΗΓΗ