Τέμπη: «Δεν ήμουν εκεί όταν κρινόταν η ζωή της»

Τρεις μήνες μετά την τραγωδία στα Τέμπη, η καθημερινότητα για όσους έχασαν τους ανθρώπους τους είναι ένας διαρκής αγώνας διαχείρισης ενός ασίγαστου πένθους

Μπορεί τα βλέμματά τους να διασταυρώθηκαν τυχαία ή να είχαν μια σύντομη κουβέντα για την αργοπορία του τρένου, όπως κάνουν συχνά οι κουρασμένοι συνεπιβάτες. Το πιθανότερο είναι πως η Βασιλική Χλωρού, ο Δημήτρης Οικού και η Μάρθη Ψαροπούλου δεν γνωρίστηκαν ποτέ. Τη φευγαλέα συνύπαρξή τους στα μπροστινά βαγόνια του intercity 62, τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου, θα σφράγιζε με ζοφερό τρόπο η σύγκρουση των δύο αμαξοστοιχιών. Εκτοτε, τα ονόματα των τριών ανυποψίαστων επιβατών βρέθηκαν αρχικώς σε λίστες αγνοουμένων και κατόπιν στον οριστικό κατάλογο των 57 που σκοτώθηκαν στο σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών, αφήνοντας ένα επίμονο κενό στις ζωές των δικών τους ανθρώπων.

«Γιατρεύει ο χρόνος τον πόνο; Σ’ εμάς αυτό δεν θα γίνει ποτέ». Η Μαρία Καρυστιανού, μητέρα της 20χρονης Μάρθης, περιγράφει στην «Κ» στιγμές μιας απόκοσμης καθημερινότητας χωρίς το παιδί της. Τρεις μήνες και κάτι μετά το δυστύχημα, οι μέχρι πρότινος άγνωστοι μεταξύ τους συγγενείς των θυμάτων βρίσκουν κάποια παρηγοριά στο κοινό τους βίωμα.

Η αδερφή του Δημήτρη Οικού, Σμαρώ Οικού, και η κόρη της Βασιλικής Χλωρού, Τάνια Κωνσταντινίδη, είναι, όπως και η μητέρα της Μάρθης, μέλη του συλλόγου «Τέμπη 2023», που ιδρύθηκε από συγγενείς των θυμάτων με στόχο τη λήψη πρωτοβουλιών για την απόδοση ευθυνών στους υπαίτιους της τραγωδίας. Οι ενέργειές τους μέχρι την τιμωρία όσων ευθύνονται για τα κενά ασφαλείας στο σιδηροδρομικό δίκτυο δεν εξασφαλίζουν μόνο την ηθική δικαίωση – είναι και ένας τρόπος διαχείρισης ενός ασίγαστου πένθους.

Ζωή αναγκαστικά συνεχιζόμενη

«Ο κόσμος συνεχίζει τη ζωή του και αυτό είναι πολύ εκνευριστικό -αλλά και πολύ λογικό. Και εμένα η ζωή μου προχώρησε μετά το Μάτι», λέει στην «Κ» η Σμαρώ Οικού. «Και η δική μας προχωράει τώρα. Για παράδειγμα, τρώμε».

Ο 28χρονος αδερφός της Σμαρώς, Δημήτρης, –ο Μιμάκος, όπως χαϊδευτικά τον αποκαλεί-, ήταν μηχανοδηγός, από οικογένεια σιδηροδρομικών. Με τον πατέρα του συζητούσαν τα της δουλειάς, εκείνος καταλάβαινε τη γλώσσα του επαγγέλματος. «Ηξερε τα δρομολόγια, ήξερε τα πάντα», λέει η Σμαρώ. Γι’ αυτό και όταν ο παλιός σιδηροδρομικός ενημερώθηκε για το δυστύχημα, θεώρησε εξαρχής δεδομένο πως το παιδί του, που επέβαινε στην αμαξοστοιχία ως επιβάτης, «θα είχε κάτσει μπροστά με τους συναδέλφους του», απ’ όπου ήταν αδύνατο να βγει ζωντανός.

«Μιλούσαμε εκείνη την ημέρα από το μεσημέρι. Στις 5, μου είπε: “Παραλίγο να θρηνήσουμε θύματα”», θυμάται η Σμαρώ. Τα αδέρφια συζητούσαν για άλλο τεχνικό πρόβλημα του δικτύου που είχε προκύψει την ίδια ημέρα, αλλά, σε μια τραγική τροπή των γεγονότων, ο νεαρός μηχανοδηγός έγινε προφήτης του δικού του θανάτου. Στο τέλος της βάρδιας του, ο Δημήτρης τής είπε: «Κατάφερα να ξεγλιστρήσω και δεν θα διανυκτερεύσω. Θα περάσει να με πάρει η 62». Στο διάστημα που μεσολάβησε από την τελευταία κουβέντα τους μέχρι και σήμερα, η Σμαρώ έμαθε ορισμένα πράγματα με τον δύσκολο τρόπο. Οπως ότι τα τηλεφωνήματα νωρίς το πρωί, σαν και αυτό της μητέρας της για να της πει «το μωρό μας ήταν μέσα!», είναι χειρότερα από εκείνα του βραδιού, όταν ακόμα σιγοκαίει η ελπίδα.

Μητέρα δύο παιδιών, κάτι που η Σμαρώ περιγράφει ως «μηχανισμό παραγωγής χαράς», της ήταν αδύνατο να βουλιάξει εντελώς στο πένθος. «Θέλω να μείνω στη θλίψη και με τραβάνε στο φως. Ενώ δεν θέλω. Θέλω να μείνω στα σκοτάδια μου», λέει. Τα ίδια συναισθήματα περιγράφει στην «Κ» και η Μαρία Καρυστιανού. Η παιδίατρος παίρνει κουράγιο από τον κόσμο που επισκέπτεται το ιατρείο της, στο οποίο η κόρη της, Μάρθη, είχε πάει ελάχιστες φορές. Στο σπίτι όπου μεγάλωσε το παιδί της αδυνατεί να επιστρέψει. «Οταν ξεχαστώ για λίγο, ή όταν πάω να γελάσω, στο δευτερόλεπτο έρχεται η σκέψη που μου λέει “Τι κάνεις εκεί. Τι κάθεσαι και ξεχνιέσαι;”. Αυτό γίνεται 100 φορές μέσα στην ημέρα».

Κάποιες φορές η Μαρία Καρυστιανού ζητάει από την ψυχίατρο που την παρακολουθεί να της δώσει κάτι δυνατό, να είναι «σαν ζόμπι, να μην καταλαβαίνει». «Είμαστε όλοι μη λειτουργικοί. Το τι θα συμβεί αν χάσεις το παιδί σου είναι μια συζήτηση που κανείς γονιός δεν κάνει ποτέ. Εμείς μπορεί σε έναν χρόνο να μην είμαστε σε θέση να βγούμε από τα σπίτια μας», λέει, βλέποντας το πένθος να μη φθίνει με τον χρόνο. Αλλά ο γιος της τής υπενθυμίζει πως είναι ακόμα η μητέρα κάποιου. «Αν δεν είχα τον Πάνο, μπορεί τα πράγματα να ήταν διαφορετικά. Αισθανόμουν πως η κόρη μου με φώναζε… Για εμένα θα ήταν πολύ απλό (να πάω κοντά της)», λέει. «Στους δύο μήνες, ο γιος μου μού είπε “ρε μαμά, όλο μαύρα θα φοράς;”. Με βοηθάει. Ο μόνος μου φόβος είναι να μην τον κουράσω. Προσπαθώ να μην κρέμομαι από πάνω του, να μην τον παίρνω συνέχεια τηλέφωνο».

Ενθυμούμενη υποσχέσεις που δεν μπόρεσαν να τηρηθούν, η μονίμως σπασμένη φωνή της Μαρίας Καρυστιανού σχεδόν δεν ακούγεται πια. «Της έλεγα πάντα, όταν περνούσε δύσκολα, “Τι στεναχωριέσαι, βρε χαζή; Η μαμά είναι εδώ”. Ομως δεν ήμουν εκεί όταν κρινόταν η ζωή της», λέει.

«Δεν μπορώ να σκύψω το κεφάλι στο μνήμα της μαμάς μου»

Η Βασιλική Χλωρού ήταν για την κόρη της, Τάνια Κωνσταντινίδη, μια «full-time» μητέρα τεσσάρων παιδιών. Απόφοιτη Νοσηλευτικής και δωρήτρια οργάνων από πολύ μικρή, «δεν μπόρεσε, δυστυχώς, να βοηθήσει κανέναν μετά τον θάνατό της, όπως θα ήθελε». Εγγονή σιδηροδρομικού, μεγάλωσε σε μια γειτονιά δίπλα στις γραμμές απ’ όπου μπορούσε να ακούει τα τρένα που τόσο της άρεσαν. Το τρένο ήταν για όλη την οικογένεια Κωνσταντινίδη συχνός τρόπος μετακίνησης και εκείνο το βράδυ η 55χρονη Βασιλική επέβαινε μόνη της, επιστρέφοντας από εκδρομή.

Με το κινητό της κλειστό μετά το δυστύχημα, τα παιδιά της ξεχύθηκαν πρώτα σε όλα τα πιθανά νοσοκομεία, από τη Θεσσαλονίκη έως τη Λάρισα. Ο θάνατός της επιβεβαιώθηκε τρεις ημέρες μετά, στο αμφιθέατρο του νοσοκομείου της Λάρισας όπου συγκεντρώθηκαν οι συγγενείς όλων των θυμάτων. «Κορίτσι μου, στο νεκροτομείο τα στέλνουν αυτά», της είπε μια νοσηλεύτρια όταν η Τάνια ρώτησε για τη μαμά της, η οιποία μέχρι τότε βρισκόταν σε λίστα αγνοουμένων. «Είχαμε μια ελπίδα μέχρι τη στιγμή που μου είπαν “Δεν μας έχει μείνει κανείς ζωντανός”», λέει στην «Κ».

Στην αναζήτηση ψυχολογικής στήριξης, η Τάνια ήρθε αντιμέτωπη με την απουσία οποιασδήποτε τέτοιας μέριμνας από το δημόσιο σύστημα Υγείας. «Πήρα το 10306, τη γραμμή ψυχικής υγείας του υπουργείου Υγείας και μίλησα με έναν κοινωνικό λειτουργό ζητώντας ψυχολόγο. Το μόνο που μου είπαν ήταν ότι μπορούσα να μιλήσω ανώνυμα σ’ εκείνον». Ομως η Τάνια δεν ήθελε να μιλάει για τη μαμά της με έναν άγνωστο από το τηλέφωνο.

Η μόνη διευκόλυνση ήταν να της γράψουν φαρμακευτική αγωγή (χωρίς παρακολούθηση από ειδικό) και να της παρέχουν βεβαίωση για μεγαλύτερη άδεια πένθους από την τριήμερη που προβλέπει η νομοθεσία. Τελικώς, η Τάνια απευθύνθηκε σε ιδιώτη.

«Δεν το έχω αποδεχτεί και ας έχουν περάσει τρεις μήνες. Τα βράδια κλαίω. Σε μια στιγμή, 57 άνθρωποι σβήστηκαν εντελώς από τον χάρτη. Ο Γεράσιμος (σ.σ.: ο μοναδικός επιζών του πρώτου βαγονιού) ακόμα χαροπαλεύει στην εντατική. Εχω και γνωστούς που βγήκαν από το τρένο με ελαφρά τραύματα και ακόμα έχουν ψυχολογικά», λέει.

Αγώνας για απόδοση ευθυνών

Στον Γολγοθά των οικογενειών, η σύμπραξη για την από κοινού διεκδίκηση της καταδίκης των υπευθύνων για το δυστύχημα νοηματοδοτεί εν μέρη τη ζωή τους. «Βρεθήκαμε μετά τα εννιάμερα, που ακόμα όλα ήταν πολύ άσχημα, και ξεκινήσαμε νωρίς αυτές τις διαδικασίες», λέει η 28χρονη Τάνια, από τους πρωτεργάτες του συλλόγου. «Ακόμα δεν μπορώ να διανοηθώ αυτό που μας έκαναν, αλλά, περνώντας ο καιρός, συνειδητοποιώ ότι δεν μπορώ να μπω κι εγώ μέσα στο χώμα», λέει. «Δεν μπορώ να σκύψω το κεφάλι στο μνήμα της μαμάς μου».

Ο 19χρονος γιος του δικηγόρου, Γιώργου Ηλιόπουλου, βγήκε ζωντανός από το τρένο. «Τα σωματικά τραύματα δεν ήταν σοβαρά, αλλά τα ψυχολογικά είναι», τονίζει στην «Κ». Με όλους όσοι επιβίωσαν και μίλησα φαίνεται πως το ψυχικό τραύμα είναι εκτεταμένο και βαθύ». Σε αυτό, κατά τους συγγενείς των θυμάτων, συμβάλλουν και οι καθυστερήσεις στη διερεύνηση της υπόθεσης και στην απόδοση των ευθυνών. Μετά την άσκηση διώξεων κακουργηματικού χαρακτήρα κατά πέντε στελεχών του ΟΣΕ από την Εισαγγελία Εφετών Λάρισας, στις 2 Ιουνίου, οι συγγενείς διακρίνουν μικρή πρόοδο. «Είναι η πρώτη φορά που ξεφεύγουμε από το σενάριο του -απλώς- ανθρώπινου σφάλματος», λέει ο Γιώργος Ηλιόπουλος.

«Ισως ασκήθηκαν διώξεις από τη διαπίστωση των Ιταλών πραγματογνωμόνων που ήρθαν για να εξετάσουν το “μαύρο” κουτί, οι οποίοι είπαν πως από το κουτί δεν μπορούν να εξάγουν κανένα συμπέρασμα επειδή, για να λειτουργήσει, θα έπρεπε να λειτουργεί το σύστημα ETCS, ή να υπάρχουν οπτικές ίνες σε όλη την πορεία του δικτύου ώστε να μπορεί, σε καθεστώς αλληλεπίδρασης, να καταγράψει δεδομένα. Τίποτα από όλα αυτά δεν υπήρχε. Αυτό δεν το γνώριζαν οι κύριοι της Hellenic Train και κάλεσαν πραγματογνώμονες, υποτίθεται, για να εξετάσουν το κουτί; Το έκαναν απλώς και μόνο για να καθυστερήσουν την έρευνα», καταλήγει ο Γ. Ηλιόπουλος.

«Εμάς μας έλαχε να έχουμε απέναντί μας το θεριό. Στέλνω email στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και με παραπέμπει στην Ελλάδα. Οπου πάμε, ξαναγυρίζουμε εδώ, στους ίδιους ανθρώπους», λέει η Μαρία Καρυστιανού. «Κοντεύω να σαλτάρω. Δεν ήμουν έτσι στην αρχή. Πιστεύω πως θα αδικηθώ. Πως θα γίνει η συγκάλυψη που έγινε και στο Μάτι».

«Τα τρένα είναι πάνω στις ράγες»

«Με τον χρόνο είναι χειρότερα. Βασικά, το συνειδητοποιείς. Τις πρώτες ημέρες είσαι και λίγο στα χαμένα. Μετά τελειώνουν τα ψέματα. Λες “μάλλον δεν θα τον ξαναδώ”». Στις αφηγήσεις της μεγάλης του αδερφής, ο Δημήτρης Οικού εμφανίζεται ως μια σαρωτική προσωπικότητα. «Ο Μιμάκος είχε κάτι… Είχε άστρο. Είναι μεγάλο το κενό που έχει αφήσει. Δεν ήταν η σειρά του».

Η Σμαρώ φέρνει στη σκέψη της τον αδερφό της κάθε μέρα για να παρατηρήσει τη μορφή του εξονυχιστικά, όπως αυτή πάγωσε για πάντα στα 28 του χρόνια. «Προσπαθώ να θυμάμαι κάθε μέρα το σώμα του, τα χέρια του. Εστιάζω τόσο πολύ στην εικόνα του. Γιατί αυτό που τελικά θυμάσαι ύστερα από χρόνια είναι η φωτογραφία στο ερμάρι. Δεν θέλω να τον θυμάμαι από τη φωτογραφία», λέει.

«Την τιμωρία, αυτό θέλω. Το πένθος μού βγαίνει ως μάχη. Δεν είναι τίμιο απέναντι στο παιδί μου να εγκαταλείψω τον αγώνα». Η μητέρα της Μάρθης Ψαροπούλου λέει πως χρωστάει στην κόρη της μια χώρα με περισσότερη ασφάλεια. Η σκέψη ότι ένα καλύτερο σιδηροδρομικό δίκτυο, αλλά και καθαρές διαδικασίες απόδοσης ευθυνών περιμένουν στο τέλος του αγώνα της, λειτουργεί ανακουφιστικά. «Ο κόσμος θα έπρεπε να επαναστατεί για τα θέματα ασφάλειας». «Νομίζω ότι δεν έχει αντιληφθεί πως αφορούν ολόκληρη την κοινωνία», υπερθεματίζει η Σμαρώ Οικού.

Τρεις μήνες μετά τη νύχτα του πολύνεκρου δυστυχήματος στα Τέμπη, το τραύμα των συγγενών των θυμάτων παραμένει ανοιχτό – όσο παραμένει ανοιχτή και η υπόθεση θωράκισης των ελληνικών σιδηροδρόμων σε θέματα ασφάλειας. Οπως παρατηρεί η Τάνια, κόρη της αδικοχαμένης Βασιλικής Χλωρού που αγαπούσε τόσο τα τρένα που περνούσαν από τη Λάρισα: «Η διατάραξη των συγκοινωνιών υφίσταται ακόμα. Τα τρένα είναι πάνω στις ράγες».

Πηγή: kathimerini.gr