Τι θα συμβεί στην Ελλάδα αν πραγματοποιηθούν οι ρωσικές απειλές στον τομέα της ενέργειας; Το πρόβλημα επάρκειας δεν θεωρείται αξεπέραστο. Ωστόσο οι τιμές του αερίου και συνεπώς του ηλεκτρικού ρεύματος θα οδηγήσουν σε απόλυτο αδιέξοδο.
Σε αχαρτογράφητα νερά έχει μπει η διένεξη Ρωσίας – Ευρώπης σχετικά με τον τρόπο πληρωμής του Ρωσικού αερίου, μετά την απόφαση της Μόσχας να σταματήσει την τροφοδοσία της Βουλγαρίας και της Πολωνίας, ενώ και η χώρα μας βρίσκεται σε κατάσταση εγρήγορσης αν όχι έντονης ανησυχίας.
Το πρώτο ερώτημα είναι βεβαίως πόσο πιθανό είναι να φτάσουμε στο σημείο όπου η Ρωσία θα κλείσει τη στρόφιγγα των αγωγών φυσικού αερίου για τη χώρα μας.
Καθοριστικό είναι το ποιά θα είναι τελικά η κατεύθυνση που θα δοθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι εταιρείες που εισάγουν Ρωσικό αέριο είναι η ΔΕΠΑ, ο Όμιλος Κοπελούζου και ο Όμιλος Μυτιληναίου. Σε σχετική σύσκεψη που συγκάλεσε χθες η ΡΑΕ, οι τρείς εισαγωγείς δεσμεύθηκαν ότι θα ακολουθήσουν τη γραμμή που θα χαράξει η ελληνική κυβέρνηση.
Η ελληνική κυβέρνηση, από την άλλη, έχει δεσμευθεί ότι θα ακολουθήσει τις κεντρικές αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνεπώς όλα θα κριθούν από τη στάση που θα κρατήσει η Ε.Ε.
Παρότι η Ελλάδα έχει περιθώριο περί τις 4 εβδομάδες για να πληρώσει τη Gazprom, το πρώτο δείγμα γραφής θα δοθεί πολύ νωρίτερα, και συγκεκριμένα σε τρείς ημέρες, οπότε η Γερμανία θα κληθεί να πληρώσει την αγορά αερίου στη Μόσχα.
Ως γνωστόν, η «φόρμουλα» εξόφλησης που ζητά η Gazprom προβλέπει πως οι πελάτες της πρέπει να ανοίξουν δύο λογαριασμούς στην Gazprombank, συνεχίζοντας να εξοφλούν στον πρώτο λογαριασμό τις παραγγελίες στο νόμισμα που προβλέπουν οι υφιστάμενες συμφωνίες (ευρώ ή δολάρια). Τα ποσά θα μετατρέπονται σε ρούβλια από την τράπεζα, έπειτα από την εξουσιοδότηση του πελάτη.
Ασάφεια από Κομισιόν
Σύμφωνα με πηγές της ελληνικής πλευράς, έως τώρα έχουν σταλεί δύο non paper από την Κομισιόν, τα οποία αναφέρουν ότι η φόρμουλα της Gazprom δεν παραβιάζει τις κυρώσεις κατά της Μόσχας, παρά μόνον υπό προϋποθέσεις, εάν δηλαδή εμπλακεί η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας.
Στον αντίποδα, δεν υπάρχει κάποια γραπτή επίσημη οδηγία από τις Βρυξέλλες, η οποία να απαγορεύει ρητά τη συμμόρφωση των ευρωπαϊκών εταιρειών στην απαίτηση της Gazprom. Αυτό σημαίνει πως το θέμα παραμένει ανοικτό, με την ελληνική πλευρά να αναμένει πως θα λυθεί με οριστικό τρόπο με τις επίσημες οδηγίες της Κομισιόν, οι οποίες εκτιμάται πως θα κινούνται στην κατεύθυνση των non paper.
Σε κάθε περίπτωση το διακύβευμα, στο ένα ή το άλλο ενδεχόμενο, είναι τεράστιο και σίγουρα η όποια απόφαση δεν θα ληφθεί «ελαφρά τη καρδία». Το γεγονός ότι η Πολωνία και η Βουλγαρία προτίμησαν τη ρήξη με τη Μόσχα δεν προδικάζει τη στάση άλλων χωρών. Άλλωστε η μεν Πολωνία είχε ήδη προαναγγείλει ότι θα σταματήσει την τροφοδοσία της από τη Ρωσία, ενώ το συμβόλαιο της Βουλγαρίας λήγει ούτως ή άλλως στο τέλος της χρονιάς, τη στιγμή που η χώρα μας έχει συμβόλαιο έως το 2026.
Αν κλείσει η στρόφιγγα
Τι θα γίνει όμως στη χώρα μας εάν τελικά τα πράγματα πάρουν την απευκταία κατεύθυνση και η Ρωσία κλείσει τη στρόφιγγα των αγωγών που φέρνουν αέριο στη χώρα μας;
Καταρχάς πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα δεν είναι στη χειρότερη θέση, όσον αφορά το βαθμό εξάρτησής της από τη Ρωσία. Συγκεκριμένα προμηθεύεται από τη Gazprom περίπου το 40% του αερίου που καταναλώνει. Το υπόλοιπο έρχεται στη χώρα από τον TAP, τον ελλητουρκικό αγωγό και την «πύλη εισόδου» της Ρεβυθούσας ως υγροποιημένο αέριο (LNG) που επαναεριοποιείται.
Από την άλλη, μαζί με τις εγχώριες ανάγκες, θα πρέπει να καλυφθεί ως ένα βαθμό και η κατανάλωση της Βουλγαρίας η οποία προσβλέπει σε αέριο που θα περνάει τράνζιτ από τη χώρα μας.
Οι εκτιμήσεις πάντως συγκλίνουν ότι ακόμα και με μηδενική εισροή Ρωσικού αερίου, θα αργήσει να εμφανιστεί σοβαρό πρόβλημα επάρκειας στη χώρα μας. Σε αυτό βοηθάει το γεγονός ότι μπαίνουμε στο καλοκαίρι και οι καταναλώσεις για θέρμανση μηδενίζονται, ενώ οι καταναλώσεις για ηλεκτροπαραγωγή μπορούν σε σημαντικό βαθμό να υποκατασταθούν από την καύση λιγνίτη, τη χρήση των υδροηλεκτρικών και την υψηλή απόδοση των Ανανεώσιμων Πηγών.
Το πιθανότερο, παρόλα αυτά, είναι να υπάρξει οργανωμένη παρότρυνση για περιορισμό της κατανάλωσης ρεύματος, τόσο από τους οικιακούς καταναλωτές όσο και από τους βιομηχανικούς. Χαρακτηριστικές είναι οι καμπάνιες άλλων χωρών για κατέβασμα «κατά ένα βαθμό» του θερμοστάτη των κλιματιστικών και περιορισμό της χρήσης των ενεγοβόρων συσκευών.
Πριν φτάσουμε σε τέτοια μέτρα, θα εφαρμοστούν όλα τα μέτρα που περιλαμβάνει το σχέδιο του ΥΠΕΝ για διαχείριση της κρίσης.
Το σχέδιο άμυνας
Πρώτα από όλα η αξιοποίηση στο έπακρο των εγκαταστάσεων αποθήκευσης LNG του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα και του αγωγού TAP που φέρνει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν. Υπάρχουν ήδη συνομιλίες της ΔΕΠΑ με τους προμηθευτές της για επαύξηση των ποσοτήτων που θα φτάσουν στη χώρα μέσω αγωγών και πλοίων, εάν βεβαίως χρειαστεί.
Πληροφορίες θέλουν, οι εγκαταστάσεις της Ρεβυθούσας να είναι «φουλαρισμένες», ενώ στο σενάριο της διακοπής του ρωσικού αερίου ο εφοδιασμός του συστήματος θα είναι πλήρης με επιπλέον δύο δεξαμενόπλοια κάθε μήνα για όσο διαρκεί η ακραία κατάσταση. Από κει και πέρα, βέβαια, αν οι εξελίξεις φτάσουν στα άκρα ένα από τα θέματα που πρόκειται να αντιμετωπίσει όχι μόνο η Ελλάδα αλλά και όλη η Ευρώπη είναι αν θα υπάρχουν διαθέσιμα φορτία LNG και σε τι τιμές.
Σήμερα πάντως πρόκειται να οριστικοποιηθεί ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει η προσθήκη της νέας πλωτής δεξαμενής (FSU) στο τέρμιναλ του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα, η οποία θα προστεθεί στους τρεις υφιστάμενους αποθηκευτικούς χώρους για την «υποδοχή» ακόμη περισσότερων φορτίων LNG.
Επίσης, με βάση το σχέδιο της χώρας έχει ζητηθεί από τις εταιρίες ηλεκτροπαραγωγής ΔΕΗ, Elpedison και ΗΡΩΝ να έχουν σε ετοιμότητα τις μονάδες τους που μπορούν να παράγουν ρεύμα και από πετρέλαιο (διπλής καύσης). Πρόκειται για τις μονάδες της ΔΕΗ «Κομοτηνή» και «Λαύριο 4» συνολικής εγκατεστημένης ισχύος άνω του 1 GW, τις δύο μονάδες της Elpedison συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 800 MW και τις μονάδες της ΗΡΩΝ ισχύος 120 MW. Οι συγκεκριμένοι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής είναι και οι μόνοι που μπορούν να λειτουργήσουν και με πετρέλαιο. Οι υπόλοιπες θερμικές μονάδες καίνε αποκλειστικά φυσικό αέριο, ενώ διαθέσιμες θα είναι και οι λιγνιτικές της ΔΕΗ.
Την ίδια στιγμή, αυξάνεται σταδιακά και η εξόρυξη λιγνίτη από τη ΔΕΗ, στο πλαίσιο της ενίσχυσης της παραγωγής κατά 50% του ορυκτού καυσίμου για την επόμενη διετία. Έτσι, αναμένεται να επιτευχθεί ο στόχος για άνοδο των εξορύξεων έως τους 15 εκατομμύρια τόνους ετησίως, από περίπου 10 εκατ. τόνους σήμερα. Με αυτό τον τρόπο, η λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή θα μπορεί να αυξηθεί κατά 10% με 15%, προσφέροντας στο σύστημα επιπλέον 1,5-2 Τεραβατώρες (TWh) ηλεκτρικής ενέργειας.
Η συνεισφορά του λιγνίτη στην ενεργειακή επάρκεια αναμένεται να αποκτήσει πιο βαρύνουσα σημασία από τις αρχές του 2023, όταν πρόκειται να τεθεί σε λειτουργία από τη ΔΕΗ η νέα μονάδα «Πτολεμαΐδα 5». Η δοκιμαστική λειτουργία του σταθμού, ο οποίος έχει ισχύ 660 MW, θα ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο.
Στα ύψη οι τιμές
Πρέπει να σημειωθεί πάντως ότι, ακόμα και αν το θέμα της επάρκειας αερίου δεν λάβει δραματικές διαστάσεις για τη χώρα μας, εκείνο που δεν πρόκειται να αποφευχθεί στην περίπτωση που η Ρωσία κλείσει τις στρόφιγγες προς Ευρώπη, είναι η εκτόξευση των τιμών του αερίου σε υψηλότερα από τα σημερινά επίπεδα.
Αυτό σημαίνει, αφενός μεν ότι η επιβάρυνση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων θα είναι ακόμα πιο μεγάλη, αφετέρου δε ότι οι επιπτώσεις στον Προϋπολογισμό και γενικότερα στην οικονομία θα είναι καταλυτικές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κοινωνική συνοχή, την πολιτική σταθερότητα και τους πολιτικούς και εκλογικούς σχεδιασμούς.
Leave a comment