Ποια πυρηνικά όπλα κατέχει η Ρωσία και πόσο πιθανό είναι να τα χρησιμοποιήσει ο Βλαντιμίρ Πούτιν;

Η Ρωσία μπορεί να έχει μειώσει δραστικά το πυρηνικό της οπλοστάσιο από τον Ψυχρό Πόλεμο, αλλά ο Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί ακόμα να καυχηθεί για το μεγαλύτερο απόθεμα πυρηνικών όπλων στον κόσμο.

Ο Ρώσος πρόεδρος έθεσε τις πυρηνικές του δυνάμεις σε κατάσταση συναγερμού την Κυριακή 27 Φεβρουαρίου, προκαλώντας φόβους ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα μπορούσε να κλιμακωθεί με φρικτές συνέπειες. 

Την Πέμπτη 3 Μαρτίου, οι δυνάμεις του κατηγορήθηκαν ότι θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια της Ευρώπης μετά από επίθεση στον πυρηνικό σταθμό της Zaporizhzhia στην Ουκρανία που προκάλεσε φωτιά κοντά σε έναν αντιδραστήρα.  

Ένας ανώνυμος Ουκρανός είπε στο Associated Press ότι υπήρχαν «υψηλά» επίπεδα ραδιενέργειας στο σημείο ως αποτέλεσμα της πυρκαγιάς, ένας ισχυρισμός που είναι πιθανό να είναι αναληθής και ο οποίος έχει διαψευσθεί από την ουκρανική κρατική υπηρεσία έκτακτης ανάγκης και αξιωματούχους του εργοστασίου. 

Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) έχει δηλώσει προηγουμένως ότι είναι «εξαιρετικά ανήσυχος» για την ασφαλή λειτουργία του σταθμού Zaporizhzhia , μετά τη σύλληψη του προσωπικού από τον ρωσικό στρατό.

Βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Ουκρανίας, ο γενικός διευθυντής του ΔΟΑΕ Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι επιβεβαίωσε ότι το προσωπικό του μεγαλύτερου πυρηνικού σταθμού της Ευρώπης πρέπει τώρα να αναφέρει τις αποφάσεις σε έναν Ρώσο στρατιωτικό διοικητή.

Ο Πούτιν είχε ήδη εγείρει το φάντασμα ενός πυρηνικού πολέμου σε πολλές περιπτώσεις. Η πρώτη προειδοποίηση ήρθε αφού υπενθύμισε στη Δύση το ισχυρό οπλοστάσιο της Ρωσίας καθώς δήλωνε την πρόθεσή του να εισβάλει στην Ουκρανία.

«Όποιος προσπαθεί να μας εμποδίσει πρέπει να γνωρίζει ότι η απάντηση της Ρωσίας θα είναι άμεση», είπε ο Πούτιν στην ομιλία του προς το έθνος. 

«Και θα σας οδηγήσει σε τέτοιες συνέπειες που δεν έχετε συναντήσει ποτέ στην ιστορία σας», πρόσθεσε σε μια συγκαλυμμένη απειλή.

Έκτοτε, ο Ρώσος πρόεδρος άφησε να εννοηθεί πυρηνικό χτύπημα κατά της Δύσης κατά τη διάρκεια επίσκεψης με αεροσυνοδός σε εκπαιδευτικό κέντρο της Aeroflot.

Αναπτύσσοντας την πυρηνική ικανότητα της Ρωσίας

Σε καιρό ειρήνης, η διοίκηση και ο έλεγχος της Ρωσίας των πυρηνικών της δυνάμεων δεν μπορούν να μεταδώσουν εντολές εκτόξευσης, σαν να έχουν αποσυνδεθεί τα κυκλώματά της.

Ο Pavel Podvig, ειδικός στις ρωσικές πυρηνικές δυνάμεις στο Ινστιτούτο των Ηνωμένων Εθνών για Έρευνα Αφοπλισμού, είπε στον Economist ότι η εντολή του κ. Πούτιν έφερε «το σύστημα σε κατάσταση λειτουργίας, συνδέοντας τα καλώδια».

Τώρα το σύστημα μπορεί, εάν γίνει μια πυρηνική έκρηξη στο ρωσικό έδαφος, να εκτοξεύσει όπλα ακόμα κι αν ο κ. Πούτιν είναι ανίκανος.

Στην πραγματικότητα, ο κ. Πούτιν έχει πιάσει τη σκανδάλη του πυρηνικού του οπλοστασίου. Τι πυρομαχικά όμως έχει και πού τα φυλάει;

Τι πυρηνικά όπλα διαθέτει η Ρωσία;

Η Ρωσία κληρονόμησε περίπου 35.000 πυρηνικά όπλα μετά την πτώση της ΕΣΣΔ και τώρα έχει το μεγαλύτερο απόθεμα μη στρατηγικών πυρηνικών όπλων στον κόσμο.

Περίπου το 90 τοις εκατό των παγκόσμιων πυρηνικών όπλων ανήκουν στη Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Ομοσπονδία Αμερικανών Επιστημόνων λέει ότι η Ρωσία οδηγεί τον κόσμο με 6.200 πυρηνικά όπλα. Οι ΗΠΑ έχουν 5.600, η ​​Γαλλία έχει 290 και το Ηνωμένο Βασίλειο έχει 225.

Η Ρωσία αναπτύσσει 1.456 στρατηγικές κεφαλές σε 527 διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους, βομβαρδιστικά και βαλλιστικούς πυραύλους που εκτοξεύονται από υποβρύχια. Βρίσκεται στη διαδικασία εκσυγχρονισμού του συστήματος πυρηνικής παράδοσης και ολόκληρου του οπλοστασίου.

Η Μόσχα περιορίζεται σε 1.550 στρατηγικές κεφαλές βάσει της συνθήκης START για τη μείωση των όπλων, η οποία παρατάθηκε για πέντε χρόνια τον Ιανουάριο του 2021. Οι ΗΠΑ διαθέτουν 1.357 κεφαλές σε 665 πυραύλους και βομβαρδιστικά. 

Ορισμένες εκτιμήσεις υποστηρίζουν ότι η Ρωσία έχει άλλες 2.889 στρατηγικές κεφαλές σε εφεδρεία, με τις ΗΠΑ να διαθέτουν 1.964. 

Η ομοσπονδία εκτιμά ότι το ρωσικό απόθεμα αποτελείται από περίπου 4.497 πυρηνικά όπλα με άλλες 1.760 βόμβες που έχουν αποσυρθεί να περιμένουν τη διάλυση.

Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει περίπου 225 στρατηγικές κεφαλές. Θεωρείται ότι 120 έχουν αναπτυχθεί και άλλα 105 βρίσκονται σε αποθήκευση. Το πυρηνικό αποτρεπτικό σύστημα βασίζεται στη θάλασσα σε τέσσερα υποβρύχια βαλλιστικών πυραύλων Trident. 

Πού είναι τα πυρηνικά όπλα;

Πριν από την πτώση της ΕΣΣΔ, χιλιάδες πυρηνικά όπλα ήταν αποθηκευμένα σε ειδικές τοποθεσίες διάσπαρτες σε όλη τη Σοβιετική Ένωση. 

Η Ουκρανία, η Λευκορωσία και το Καζακστάν συμφώνησαν να γίνουν μη πυρηνικά κράτη μετά την ανεξαρτησία και τα όπλα στο έδαφός τους αφαιρέθηκαν από τη Ρωσία. 

Οι ακριβείς τοποθεσίες των εγκαταστάσεων αποθήκευσης πυρηνικών όπλων είναι μυστικές. Πιστεύεται ότι υπάρχουν τουλάχιστον μια ντουζίνα εθνικές τοποθεσίες με υπόγεια ιγκλού για να φυλάσσονται οι βόμβες. 

Ωστόσο, οι δορυφορικές εικόνες φαίνεται να έχουν αποκαλύψει δύο ύποπτες τοποθεσίες κοντά στη Μόσχα. 

Καθώς οι σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας άρχισαν να επιδεινώνονται λόγω μιας διαφωνίας για μη στρατηγικά πυρηνικά όπλα, το Κρεμλίνο άρχισε να αναβαθμίζει μια τοποθεσία κοντά στο Τβερ, περίπου 90 μίλια από την πρωτεύουσα. 

Ο χώρος αποθήκευσης Mozhaysk-10 περίπου 70 μίλια δυτικά της Μόσχας αναβαθμίστηκε επίσης και πιστεύεται ότι μπορεί να αποθηκεύσει στρατηγικά και τακτικά πυρηνικά όπλα. 

Το Ίδρυμα Κάρνεγκι για τη Διεθνή Ειρήνη δήλωσε ότι η Ρωσία άρχισε να δημιουργεί θέσεις βάσης για στρατιωτικό εξοπλισμό στην Κριμαία, την οποία προσάρτησε από την Ουκρανία το 2014. 

Δεν θεωρείται ότι πυρηνικές κεφαλές έχουν αναπτυχθεί στα κατεχόμενα, αλλά οι βάσεις υποστηρίζουν τον πύραυλο Iskander. 

Ο εκτοξευόμενος από το έδαφος Iskander είναι ένας εξαιρετικά ακριβής πύραυλος που μπορεί να φέρει τόσο συμβατικές όσο και πυρηνικές κεφαλές. Θεωρείται ότι χρησιμοποιήθηκε στο πρώτο κύμα των ρωσικών επιθέσεων στην Ουκρανία. 

Iskander έχουν αναπτυχθεί επίσης στο Καλίνινγκραντ, το οποίο είναι μέρος της Ρωσίας που περιβάλλεται από χώρες του ΝΑΤΟ. 

Ένας πύραυλος Kinzhal, ο οποίος μπορεί επίσης να φέρει πυρηνικές κεφαλές, εθεάθη κάτω από ένα ρωσικό αεροπλάνο στο πρώην γερμανικό έδαφος, το οποίο προσαρτήθηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και βρίσκεται μεταξύ Πολωνίας και Λιθουανίας.

Ο πύραυλος SSC-8 είναι ένας πύραυλος κρουζ μεσαίου βεληνεκούς, εδάφους, ο οποίος μπορεί να υποστηρίξει τόσο πυρηνικά όσο και συμβατικά όπλα.

Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ συμφωνούν ότι το όπλο, που αναπτύχθηκε κατά παράβαση της Συνθήκης για τις πυρηνικές δυνάμεις μέσου βεληνεκούς (INF), θα μπορούσε να απειλήσει όλα τα μέλη της συμμαχίας στην Ευρώπη εάν αναπτυχθεί στην ευρωπαϊκή Ρωσία. 

Οι ΗΠΑ εκτιμάται ότι διαθέτουν 100 πυρηνικές βόμβες βαρύτητας B-61 σε έξι βάσεις του ΝΑΤΟ σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες. 

Οι βάσεις είναι στο Aviano και στο Ghedi στην Ιταλία. Büchel στη Γερμανία; Ιντσιρλίκ στην Τουρκία; Kleine Brogel στο Βέλγιο. και Volkel στην Ολλανδία. 

Διαβάστε τα τελευταία νέα για τη σύγκρουση της Ρωσίας στην Ουκρανία στο σημερινό ζωντανό ιστολόγιο

Λαμβάνουν στα σοβαρά οι χώρες του ΝΑΤΟ την απειλή του Πούτιν;

Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατήγγειλαν αμέσως την τελευταία κλιμάκωση του Ρώσου Προέδρου. Η Λίντα Τόμας-Γκρίνφιλντ, η πρέσβειρα των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη, δήλωσε: «Ο Πρόεδρος Πούτιν συνεχίζει να κλιμακώνει αυτόν τον πόλεμο με τρόπο που είναι εντελώς απαράδεκτος».

Η Liz Truss, υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, είχε προειδοποιήσει νωρίτερα οποιαδήποτε χρήση από τη Ρωσία των τακτικών πυρηνικών όπλων της στο πεδίο της μάχης κατά των ουκρανικών δυνάμεων θα αντιπροσώπευε μια «εξαιρετικά σοβαρή κλιμάκωση» της σύγκρουσης.

Τη Δευτέρα 28 Φεβρουαρίου, ο Ben Wallace, ο υπουργός Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου, κατηγόρησε τη Ρωσία για στάση. 

“Εξετάσαμε τη στάση τους. Δεν υπάρχει σημαντική αλλαγή”, είπε στο ραδιόφωνο LBC, προσθέτοντας ότι ο Ρώσος ηγέτης προσπαθούσε να “λυγίσει τους μυς” με την εισβολή του στην Ουκρανία βαλτωμένη.

Ο Γουάλας είπε ότι είχε διαβεβαιώσει τον 12χρονο γιο του: «Όχι, δεν πρόκειται να έχουμε πυρηνικό πόλεμο.

«Αυτό που του είπα είναι, κοιτάξτε, ο Πρόεδρος Πούτιν κάνει αυτή τη στιγμή μια ρητορική, θέλει να αποσπάσει την προσοχή από αυτό που πήγε στραβά στην Ουκρανία και θέλει να υπενθυμίσουμε σε όλους μας ότι διαθέτει πυρηνικό αποτρεπτικό μέσο».

Ο αρχηγός του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, δήλωσε: «Πρόκειται για επικίνδυνη ρητορική και ανεύθυνη συμπεριφορά από την πλευρά του Πούτιν».

Ο Πολ Ίνγκραμ, ερευνητής στο Κέντρο για τη Μελέτη του Υπαρξιακού Κινδύνου στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, προειδοποίησε ότι οι κυβερνητικές υπηρεσίες του Ηνωμένου Βασιλείου πρέπει να κάνουν επειγόντως σχέδια έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση πυρηνικής επίθεσης στη Βρετανία.

Αν και αναγνωρίζοντας ότι ο κίνδυνος μιας τέτοιας επίθεσης παραμένει σχετικά μικρός, ο Ίνγκραμ τόνισε την ανάγκη όχι μόνο να παρέχουμε ηγετικό ρόλο, αλλά και να προετοιμάζουμε βασικές υπηρεσίες όπως φαγητό, στέγη, πόσιμο νερό και ενέργεια – καθώς και τηλεπικοινωνίες, εάν χρειάζεται να διατηρηθούν ή αποκαταστάθηκε.

Τι θα συνέβαινε σε έναν πυρηνικό πόλεμο;

Τα πυρηνικά όπλα μπορούν να σκοτώσουν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους ταυτόχρονα. Το πολεμικό στήθος της Μόσχας περιλαμβάνει 527 διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους (ICBM), βαλλιστικούς πυραύλους εκτοξευόμενους από υποβρύχια και στρατηγικά βομβαρδιστικά.

Τα ICBM μπορούν να φτάσουν σε τελική ταχύτητα τεσσάρων μιλίων ανά δευτερόλεπτο σε περίπου 10 λεπτά μετά την εκτόξευση, πράγμα που σημαίνει ότι τα όπλα θα μπορούσαν ενδεχομένως να φτάσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο από τη Ρωσία μέσα σε 20 λεπτά.

Το ρωσικό σύστημα διοίκησης είναι έτοιμο να λάβει την εξουσία απελευθέρωσης πυρηνικών όπλων εντός 10 λεπτών από τον πρόεδρο, τον υπουργό Άμυνας ή τον αρχηγό του γενικού επιτελείου, μέσω αυτού που είναι γνωστό ως πυρηνική βαλίτσα Cheget.

Ο φυσικός έλεγχος των κωδικών εξουσιοδότησης ξεκλειδώματος και εκτόξευσης ανήκει στον στρατό (το γενικό επιτελείο έχει άμεση πρόσβαση σε αυτούς τους κωδικούς) και μπορεί να ξεκινήσει μια πυραυλική επίθεση με ή χωρίς την άδεια του Πούτιν ή των πολιτικών ανωτέρων.

Πόσο πιθανό είναι;

Καθ’ όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η πυρηνική σύγκρουση αποφεύχθηκε από την «αμοιβαία εξασφαλισμένη καταστροφή», την αρχή ότι εάν η μία χώρα εκτοξεύει πυρηνικό όπλο και η άλλη ανταπαντούσε, τότε και οι δύο θα καταστραφούν.

Οι περισσότεροι ειδικοί προβλέπουν ότι ο πυρηνικός πόλεμος δεν θα συμβεί ποτέ, λόγω του τεράστιου δυνητικού κόστους.

«Αυτές δεν είναι κανονικές συνθήκες ωστόσο», είπε ο Jon Wolfsthal, πρώην αξιωματούχος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας. «Και ο μεγαλύτερος κίνδυνος χρήσης πυρηνικού όπλου προέρχεται από μια μικρότερη σύγκρουση που κλιμακώνεται γρήγορα στην ομίχλη του πολέμου. 

«Όταν οι χώρες χρησιμοποιούν κυβερνοεπιθέσεις, όταν προσπαθούν να υποβαθμίσουν η μία τις συμβατικές ικανότητες της άλλης, οι οποίες υποστηρίζουν επίσης τις πυρηνικές δυνατότητες».

Υπάρχουν φόβοι μεταξύ των παρατηρητών της Ρωσίας ότι η συμπεριφορά του Πούτιν έχει γίνει πιο ακανόνιστη και λιγότερο προβλέψιμη τους τελευταίους μήνες.

«Δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι έχει αυτοκτονήσει ή είναι πρόθυμος να ξεκινήσει τη χρήση πυρηνικών όπλων, αυτό δεν σημαίνει ότι τα πράγματα δεν μπορούν να ξεφύγουν από τον έλεγχο», είπε ο κ. Wolfsthal.

Αυτό το άρθρο ενημερώνεται με τις πιο πρόσφατες πληροφορίες. Ακούστε καθημερινή ανάλυση στο νέο podcast της The Telegraph, Ukraine: The Latest, χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα αναπαραγωγής ήχου παρακάτω.