Ανοικτό στην πρόταση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη δημιουργία ελληνικής bad bank (AMC) είναι το υπουργείο Οικονομικών, αφού πρώτα εξεταστούν τρία βασικά κριτήρια: το συνολικό κόστος, η συμβατότητα με τον “Ηρακλή” και με τις κοινοτικές οδηγίες περί κρατικών ενισχύσεων και το τραπεζικό σύστημα.

EKT και SSM υποστηρίζουν τη δημιουργία ενός δικτύου εθνικών “κακών τραπεζών” και συμφωνούν με την πρόταση της Τράπεζας της Ελλάδος, όπως επίσης η Κομισιόν και το ΔΝΤ. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε αυτή τη φάση κρατά ουδέτερη θέση, υπό την έννοια ότι προτείνει και παροτρύνει τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν bank banks, αλλά δεν τα υποχρεώνει. Όμως, κράτη-μέλη, όπως η Ιταλία, αντιδρούν στην πρόταση της κακής τράπεζας.

Τη σπίθα έβαλαν οι πρόσφατες συστάσεις της Κομισιόν, σε συνεργασία με την ΕΚΤ και τον SSM, για την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων και τη θωράκιση των κεφαλαίων και της κερδοφορίας λόγω αβεβαιότητας από την πανδημία. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται το φρένο σε διανομή μερισμάτων και επαναγορές μετοχών από τις τράπεζες μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2021, ο στόχος για μείωση των κόκκινων δανείων κάτω του 5% μέχρι το 2022, η πρόταση για δημιουργία δικτύου εθνικών “κακών τραπεζών” και ενός πανευρωπαϊκού κόμβου δεδομένων για τις τιτλοποιήσεις, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια κλπ. Στόχος του κόμβου αυτού είναι η επίτευξη ταχύτερων διαδικασιών πώλησης των κόκκινων δανείων και σε καλύτερες τιμές, σε σχέση με τα υφιστάμενα συστήματα.

Πιέσεις από Ε.Ε.

Η φωτιά, όμως, άναψε όταν Κομισιόν, ΕΚΤ και SSM ζήτησαν από τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν το μοντέλο των “κακών τραπεζών” παρουσιάζοντας τις θετικές επιπτώσεις σε ό,τι αφορά την ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα στη μείωση των κόκκινων δανείων, τη μείωση των απαιτήσεων από αναβαλλόμενο φόρο (DTC), την καλύτερη διαχείριση των κρατικών ενισχύχεων-εγγυήσεων και την προστασία των φορολογουμένων από εξυγιάνσεις ή πτωχεύσεις τραπεζών και τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος σε κρίσεις.

Προϋποθέσεις

Εθεσαν ως βασικές προϋποθέσεις ότι οι εθνικές “κακές τράπεζες” θα πρέπει να είναι ιδιωτικές ή ιδιωτικές και κρατικές αλλά αυτοχρηματοδοτούμενες χωρίς να τίθεται ζήτημα κρατικών ενισχύσεων, να λειτουργήσουν με τρόπο που να εξυπηρετούν τα χαρακτηριστικά του τραπεζικού συστήματος κάθε χώρας, να επικοινωνούν και να ελέγχονται κάτω από έναν πανευρωπαϊκό κόμβο δεδομένων από ΕΚΤ και SSM, να υπάρχει διαφάνεια μεταξύ τραπεζών, επενδυτών, μετόχων και δανειοληπτών. Επίσης, απέκλεισαν το ενδεχόμενο πανευρωπαϊκής “κακής τράπεζας” κυρίως λόγω των διαφορετικών χαρακτηριστικών κάθε τραπεζικού συστήματος και των προβλημάτων στις αποτιμήσεις.

Οι αντιδράσεις

Τότε ήρθαν οι αντιδράσεις από κράτη μέλη. Από τη μία πλευρά προέκυψαν οι θετικές αντιδράσεις αλλά και αρνητικές κυρίως από την Ιταλία. Η γειτονική χώρα επικαλείται την εμπειρία της από την προσπάθεια δημιουργίας “κακής τράπεζας” από την προηγούμενη χρηματοπιστωτική κρίση και αναφέρει τα θετικά αποτελέσματα που είχαν τα προγράμματα τιτλοποιήσεων “κόκκινων δανείων” τύπου “Ηρακλή” ακόμα και εν μέσω της πανδημίας του Covid. Υπενθυμίζεται ότι το δικό της πρόγραμμα ονομάζεται CAGs και μοιάζει με τον ελληνικό “Ηρακλή”. Η Ιταλία έχει ήδη τρέξει τρεις φορές τιτλοποιήσεις όπως του “Ηρακλή” και τώρα βρίσκεται στον τέταρτο γύρο.

Το “όχι” της Ιταλίας

Η Κεντρική Τράπεζα της Ιταλίας, σε ανάλυσή της αναφέρει ότι η πρόταση της Κομισιόν και των αρμόδιων φορέων για δημιουργία “κακών τραπεζών” ενέχει μεγάλους κινδύνους, δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη χωρίς να αντιβαίνει σε κοινοτικές οδηγίες περί κρατικών ενισχύσεων και της εξυγίανσης του τραπεζικού συστήματος (οδηγία BRRD). Σύμφωνα με την ανάλυσή της, αναφέρει ενδεικτικά ότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί ένα μοντέλο αποτίμησης, δεν μπορεί να αποφευχθεί η κάλυψη κινδύνου ή η διαφορά της λογιστικής αξίας “κόκκινων δανείων” με την τιμή πώλησής τους χωρίς να γίνεται χρήση κρατικής ενίσχυσης, ενώ μπορεί να επιφέρει συνθήκες για ανάγκη ανακεφαλαιοποιήσεων και σχεδίων εξυγίανσης ή εκκαθάρισης, δηλαδή bail in με κούρεμα ομολογιούχων, κλπ.

…και το “ναι” των υπολοίπων

Οι υπέρμαχοι των εθνικών “κακών τραπεζών” απαντούν με τη σειρά τους ότι, σύμφωνα με το περίγραμμα της πρότασης της Κομισιόν, της ΕΚΤ και του SSM, δεν τίθεται κανένα θέμα κρατικών ενισχύσεων, διότι η ΕΕ κάνει σαφές στο κείμενο εργασίας ότι θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να είναι ιδιωτικές και αυτοχρηματοδοτούμενες (ακόμα και αν είναι ιδιωτικές και κρατικές). Κυρίως επικαλούνται τον όρο της πρότασης της Κομισιόν που κάνει ξεκάθαρο ότι οι “κακές τράπεζες” είναι αναγκαίες για να μειωθεί ο αναβαλλόμενος φόρος στα κεφάλαια των τραπεζών και να μπει ένα τέλος στις κρατικές ενισχύσεις και εγγυήσεις που κρίθηκαν αναγκαίες λόγω της πανδημίας. Προσθέτοντας ότι αυτή η ενίσχυση θα σταματήσει και ότι θα πρέπει να βρεθεί τρόπος ώστε να αποζημιωθούν οι φορολογούμενοι, και σε κάθε περίπτωση η όποια λύση δεν μπορεί να είναι εις βάρος των φορολογουμένων.

Με άλλα λόγια, Κομισιόν, ΕΚΤ, SSM και όσοι συμφωνούν με τις “κακές τράπεζες” εξηγούν ότι η λύση των bad bank είναι αυτή που προστατεύει τους φορολογούμενους από κρατικές ενισχύσεις και εγγυήσεις ή από κάθε άλλου είδους κινδύνους. Αντίθετα, σύμφωνα με τους ίδιους, τα προγράμματα CAGS και “Ηρακλή”, μολονότι αποτελεσματικά στη μείωση των “κόκκινων δανείων”, αποδείχτηκαν χρονοβόρα, “καίνε κεφάλαια upfront”, αύξησαν την απαιτούμενη φορολογία ως ποσοστό στα κεφάλαια των τραπεζών (μείωση ποιότητας κεφαλαίων) και κάνουν χρήση των κρατικών εγγυήσεων για τα senior ομόλογα δανείων. Επίσης, προσθέτουν τον κίνδυνο να εκπέσει κάποια κρατική εγγύηση στο μέλλον καθώς οι τιτλοποιήσεις αφορούν σε μακροπρόθεσμες συμβάσεις, πχ 10ετίας. Επιπλέον, υποστηρίζουν ότι δεν τίθεται θέμα ανάγκης ανακεφαλαιοποιήσεων ή κουρέματος ή bail in από αυτή καθαυτή χρήση της “κακής τράπεζας” για την ταυτόχρονη μείωση των “κόκκινων δανείων” και του αναβαλλόμενου φόρου. Η κοινοτική οδηγία BRRD, η οποία αφορά στην εξυγίανση των τραπεζών και προβλέπει και τις περιπτώσεις ανακεφαλαιοποίησης, πτώχευσης, εκκαθάρισης, bail in κλπ, ισχύει έτσι κι αλλιώς για όλες τις τράπεζες και για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και μπορεί να ενεργοποιηθεί με ή χωρίς “κακή τράπεζα”. Αλλά στην περίπτωση της bad bank θα υπάρχει μικρότερος κίνδυνος να περάσει το κόστος στον φορολογούμενο.

Οι διαφορές επιμένουν

Στο σημείο αυτό, αυτοί που αντιδρούν στην πρόταση των “κακών τραπεζών” σημειώνουν ότι στην πράξη, για να συμβούν όλα αυτά, θα πρέπει να ληφθεί το κόστος και η δυσκολία να συμφωνήσουν όλες οι τράπεζες να συμμετέχουν σε αυτό το σχήμα. Επιπλέον, δεν μπορεί να εφαρμοστεί ενιαίο μοντέλο αποτίμησης -άρα ίσης μεταχείρισης- μεταξύ τιτλοποιήσεων σε κάθε κράτος μέλος, ενώ δεν υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο κίνητρο να μεταφέρουν οι τράπεζες τα “κόκκινα δάνεια” στην bad bank εάν πρώτα δεν υπάρξει κάποιου είδους αναδιάρθρωση ή κάλυψη που θα απαιτεί κρατική ενίσχυση.

Η ελληνική πρόταση από ΤτΕ

Σε αυτό το σημείο, η απάντηση από τους υπερασπιστές των “κακών τραπεζών” είναι ότι δεν συντρέχουν οι παραπάνω λόγοι εφόσον η κακή τράπεζα σχεδιαστεί σωστά με βάση τις κοινοτικές οδηγίες και σε συνεργασία με Κομισιόν, ΕΚΤ, ESM και άλλων διεθνών οργανσιμών, όπως για παράδειγμα η πρόταση της Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία, σύμφωνα με τον διοικητή της κ. Γιάννη Στουρνάρα μπορεί:

1. Να λειτουργήσει άμεσα μαζί με τον “Ηρακλή” και να απορροφήσει “κόκκινα δάνεια” ύψους 40 δισ. ευρώ.

2. Η πρόταση προβλέπει ότι οι τράπεζες μπορούν εθελοντικά να μεταφέρουν τα “κόκκινα δάνεια” στη νέα ιδιωτική-κρατική “κακή τράπεζα” (AMC) στην καθαρή λογιστική τους αξίας και ιδιωτικές εταιρείες διαχείρισης θα αναλάβουν την είσπραξή τους.

3. Η bad bank από την πλευρά της θα τιτλοποιεί τα “κόκκινα δάνεια” και θα μεταφέρει τα senior ομόλογα (υψηλή διαβάθμιση) στις τράπεζες (σε αντάλλαγμα για τα κόκκινα δάνεια), ενώ θα πουλά τα μεσαίας (mezzanine) και χαμηλής (junior) διαβάθμισης σε ιδιώτες επενδυτές.

4. Το ελληνικό Δημόσιο θα εγγυάται τη διαφορά μεταξύ της καθαρής λογιστικής αξίας των τίτλων και της τρέχουσας τιμής τους (market price των “κόκκινων δανείων”).

5. Σε αντάλλαγμα, το ελληνικό Δημόσιο θα λαμβάνει έσοδα από τις τιτλοποιήσεις μέσω της “κακής τράπεζας”, προμήθεια για κάθε εγγύηση, και ετήσια πληρωμή από τις τράπεζες σε μετρητά από τη διαγραφή της αναβαλλόμενης φορολογίας. Το τελευταίο θα γίνεται σταδιακά μέχρι τη λήξη των τίτλων που θα εκδίδει η κακή τράπεζα.

6. Οι τράπεζες θα μπορούν ταυτόχρονα να αποαναγνωρίζουν “κόκκινα δάνεια” και μειώνουν τις απαιτήσεις από αναβαλλόμενη φορολογία στα κεφάλαιά τους.

Η στάση της ΕΕ

Τόσο Κομισιόν, ευρωπαϊκοί εποπτικοί φορείς, ΤτΕ όσο και το ΔΝΤ προειδοποιούν για την ποιότητα των κεφαλαίων των τραπεζών ταυτόχρονα με τη μείωση των “κόκκινων δανείων”. Ειδικά για τις ελληνικές τράπεζες, το ΔΝΤ αναφέρει ότι παρά την αποτελεσματικότητα του “Ηρακλή” στη μείωση των “κόκκινων δανείων”, φαίνεται ότι “καίει κεφάλαια” και αυξάνεται το ποσοστό των απαιτήσεων αναβαλλόμενης φορολογίας στο 60% των κεφαλαίων τους (CET 1). Όπως εξηγούν κοινοτικές πηγές, η Κομισιόν αυτό που λέει να προλάβει, όπως και η ΕΚΤ και ο SSM, είναι να δημιουργηθούν τράπεζες στην Ευρώπη, των οποίων τα κεφάλαια να στηρίζονται σε αναβαλλόμενη φορολογία.

Η Κομισιόν αναφέρει στα κράτη μέλη ότι η υφιστάμενη νομοθεσία και οι σημερινές ευρωπαϊκές οδηγίες επιτρέπουν τη δημιουργία “κακών τραπεζών”, αλλά αφήνει την τελική απόφαση σε κάθε χώρα, σύμφωνα με πηγές. Ωστόσο, προειδοποιεί ότι το δίκτυο εθνικών “κακών τραπεζών” θα έχει νόημα μόνο εάν υπάρξει σημαντική συμμετοχή. Σε αντίθετη περίπτωση, όπως εξηγούν οι ίδιες πηγές, εάν συμμετέχουν δύο-τρεις, για παράδειγμα, όχι μόνο να ακυρωθεί το θετικό αποτέλεσμα του δικτύου εθνικών τραπεζών αλλά μπορεί να έχει και αρνητικό αποτέλεσμα.

Ελλάδα

Η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθεί προσεκτικά τις εξελίξεις καθώς θεωρεί το ζήτημα αυτό αρκετά ευαίσθητο για το τραπεζικό σύστημα και την ελληνική οικονομία. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, το οικονομικό επιτελείο είναι ανοιχτό σε προτάσεις, τις οποίες θα πρέπει να εξετάσει, αλλά σε κάθε περίπτωση η τελική απόφαση για bad bank θα ληφθεί σε κυβερνητικό επίπεδο.

ΠΗΓΗ