Elif Shafak για την κληρονομιά του lockdown: Η πανδημία κατέστησε σαφές ότι υπάρχει κάτι τέτοιο όπως η κοινωνία

Στην αρχή της πανδημίας, αρκετοί διεθνείς εκδότες –με καλές προθέσεις, αναμφίβολα– δημοσίευσαν tweets ισχυριζόμενοι ότι το lockdown πιθανότατα δεν θα έκανε τεράστια διαφορά για τους συγγραφείς μυθοπλασίας, οι οποίοι είναι, κατά γενικό κανόνα, μοναχικά πλάσματα, που συνηθίζουν να εργάζονται από το σπίτι. Μη γνωρίζοντας τη δουλειά γραφείου ή την ομαδική προσπάθεια, οι μυθιστοριογράφοι θα επηρεάζονταν λιγότερο από τις αλλαγές που επιφέρει ο Covid. Η εμπειρία μου, όμως, ήταν το αντίθετο. Η πανδημία ανέτρεψε τη ζωή όπως την ξέραμε. οι συγγραφείς και οι καλλιτέχνες δεν ήταν έξω από τους αγώνες της ευρύτερης κοινωνίας. Ακριβώς επειδή είμαστε απελπιστικοί εσωστρεφείς δεν σημαίνει ότι δεν ωθηθήκαμε σε έναν υγρό κόσμο μαζί με όλους τους άλλους.

Αυτό είναι ένα σημαντικό σταυροδρόμι για όλους μας – που διαμορφώθηκε από την πανδημία αλλά και τον επείγον χαρακτήρα της καταστροφής του κλίματος, τις αυξανόμενες ανισότητες και τις συγκρούσεις στην ευρωπαϊκή ήπειρο και όχι μόνο. Οι αποφάσεις που λαμβάνουμε τώρα θα καθορίσουν την ποιότητα ζωής για τις επόμενες γενιές. Κανείς από εμάς δεν έχει την πολυτέλεια να αποσυνδεθεί, να αποσυνδεθεί ή να μουδιάσει.

Στο τελευταίο μου μυθιστόρημα, The Island of Missing Trees, ένας από τους χαρακτήρες λέει κάτι που συνεχίζω να ανακατεύω στο μυαλό μου: «Υπάρχουν στιγμές στη ζωή που όλοι πρέπει να γίνουν πολεμιστές κάποιου είδους. Αν είσαι ποιητής, παλεύεις με τα λόγια σου. Αν είσαι ζωγράφος, παλεύεις με τους πίνακές σου… αλλά δεν μπορείς να πεις, «Συγγνώμη που είμαι ποιητής, θα περάσω». Δεν το λες αυτό όταν υπάρχει τόση δυστυχία, ανισότητα, αδικία». Η εποχή μας είναι η εποχή του άγχους και πολλοί από εμάς παλεύουμε με αρνητικά συναισθήματα που κυμαίνονται από θυμό έως φόβο, απογοήτευση και σύγχυση. Είναι συναισθηματικά επιβαρυμένο, αλλά αν αυτό εξελισσόταν στην εποχή της απάθειας, θα ήταν πολύ πιο δύσκολος και σκοτεινός κόσμος να ζεις.

Στο επίκεντρο των πιο ζωτικών σημερινών συζητήσεών μας βρίσκεται ένα σύνολο βασικών εννοιών που θεωρούνται δεδομένες εδώ και πολύ καιρό: δημοκρατία, κοινωνία, οικογένεια, ελευθερία. Τι ακριβώς σημαίνουν αυτές οι λέξεις; Αυτή είναι μια εποχή που η πιο θεμελιώδης ορολογία μας πρέπει να οριστεί και να επαναπροσδιοριστεί. Παρά τα όσα ισχυρίστηκαν η Θάτσερ, ο Ρίγκαν και οι διεθνείς ομολόγοι τους κάτω από τη σημαία της Νέας Δεξιάς, υπάρχει κάτι που ονομάζεται «κοινωνία». Η πανδημία κατέστησε σαφές ότι δεν είμαστε εξατμισμένα άτομα που ο καθένας καταλαμβάνει τη δική του μικρή γωνιά της ελεύθερης αγοράς. Στη ρίζα της λέξης «κοινωνία» βρίσκεται το λατινικό societas , από το socius – companion. Όταν ορίζουμε τι είναι μια κοινωνία, ορίζουμε επίσης ποιος είναι μέρος «εμάς» – και ποιος, επομένως, δεν είναι.

Αυτός ο κόσμος των πόλεων και της συνεχούς έντασης δεν μας ενθαρρύνει να γιορτάσουμε τη διαφορετικότητα, τον πλουραλισμό και την πολλαπλότητα. Μειώνουμε συνεχώς και ωθούνται σε μονολιθικά κουτιά. Η λέξη «ταυτότητα» συνδέεται πολύ βαθιά και πεισματικά με την ομοιομορφία και την ομοιομορφία – αλλά στην πραγματικότητα, η ταυτότητα είναι περισσότερο ρευστή παρά στερεή, πιο ποικιλόμορφη παρά ομοιογενής. Δεν χρειάζεται να είναι αναγωγικό. μπορεί να αναπτυχθεί και να επεκταθεί, όπως οι κυματισμοί στο νερό. Ο πρώτος στωικός φιλόσοφος Ιεροκλής ανέπτυξε την ιδέα της oikei ôsis , μιας θεωρίας του ανήκειν που αντιπροσωπεύεται από ομόκεντρους κύκλους. Ο πιο εσωτερικός κύκλος αντιπροσωπεύει το άτομο, με τους γύρω κύκλους να συμβολίζουν την άμεση οικογένεια, την ευρύτερη οικογένεια, τους κατοίκους της πόλης, τους συμπατριώτες, τους πολίτες της χώρας και, τέλος, την ανθρωπότητα στο σύνολό της.

Η πανδημία ήταν μια καλή στιγμή για να υιοθετήσουμε αυτήν την ιδέα. Μπροστά στον θάνατο και την ασθένεια, θα μπορούσαμε να είχαμε αναγνωρίσει την κοινή μας ανθρωπιά και διασύνδεση όπως ποτέ άλλοτε. Ωστόσο, ενώ σε κάποιο βαθμό αυτό επιτεύχθηκε, καταλήξαμε επίσης σε έναν άλλο τύπο διαίρεσης και δυαδικότητας: τον εθνικισμό του εμβολίου. Οι πλουσιότερες χώρες αποθησαύρισαν εμβόλια, ενώ μεγάλα τμήματα ανθρώπων σε όλο τον κόσμο είχαν σχεδόν καθόλου πρόσβαση σε τέτοια προστασία.

Μετά ήρθε ο πόλεμος στην ευρωπαϊκή ήπειρο και μια φρικτή ανθρωπιστική κρίση μετά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία. Και πάλι, αντί να φέρουν τους ανθρώπους κοντά και να ενωθούν γύρω από τις κοινές αξίες, οι λαϊκιστές δημαγωγοί είναι απασχολημένοι με τη διαίρεση της ανθρωπότητας. Η ανταπόκριση του ευρωπαϊκού κοινού στους Ουκρανούς πρόσφυγες μου δίνει ελπίδα, αλλά αν δεν μπορούμε να δείξουμε την ίδια αλληλεγγύη και ευαισθησία σε άλλους πρόσφυγες –από τη Συρία ή το Αφγανιστάν, ή τους κλιματικούς πρόσφυγες του μέλλοντος– δεν μαθαίνουμε τα μαθήματα της εποχής μας.

Αυτό το μάθημα είναι ότι είμαστε μια οικογένεια, αδιαίρετη από θρησκεία ή φυλή ή γεωγραφική εγγύτητα. Είμαστε μια διεθνής κοινότητα. Αλλά είναι αυτή η έννοια της ανθρωπότητας ως οικογένεια που δέχεται επίθεση αυτή τη στιγμή, από τις τρομοκρατημένες γυναίκες και τα παιδιά στα υπόγεια καταφύγια σε πόλεις της Ουκρανίας μέχρι ακτιβιστές για τα δικαιώματα των γυναικών στο Αφγανιστάν, ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Συρία, ακτιβιστές για το κλίμα στη Βραζιλία και ακτιβιστές LGBTQ+ στο Μπαγκλαντές . Έχουμε εισέλθει σε μια νέα εποχή, με τεράστιες παγκόσμιες προκλήσεις μπροστά μας. Δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις αναζωογονώντας τις δυνάμεις του απομονωτισμού, του φυλετισμού και μιας προσέγγισης που είναι πρώτα εγώ. Ομοίως, δεν μπορούμε να είμαστε άνθρωποι με ένα μόνο θέμα: εάν ενδιαφέρεστε για την κλιματική αδικία, πρέπει επίσης να νοιάζεστε για την αδικία των φύλων. Οι γυναίκες και τα παιδιά επηρεάζονται δυσανάλογα από την περιβαλλοντική καταστροφή, Και όποτε υπάρχει μαζικός εκτοπισμός, υπάρχει επίσης μια ανησυχητική αύξηση της σεξουαλικής βίας και των διακρίσεων λόγω φύλου. Εάν ενδιαφέρεστε για την ανισότητα των φύλων, θα πρέπει επίσης να νοιάζεστε για τη φυλετική ανισότητα, την ταξική ανισότητα, την περιφερειακή ανισότητα και ούτω καθεξής. Αν δεν συνδέσουμε τις τελείες, τίποτα δεν θα βελτιωθεί.

Είμαι άρρωστος και κουρασμένος από τους πολιτιστικούς πολέμους και τον τρόπο που τους υποκινούν οι πολιτικοί στην εξουσία. Σε μια εποχή πραγματικού πολέμου, δεν έχουμε την πολυτέλεια να διχαζόμαστε. Διακυβεύονται πάρα πολλά. Καιρός να εγκαταλείψουμε, μια για πάντα, τους λαϊκιστικούς μύθους ταυτότητας που έχουν χρησιμοποιηθεί για να διχάσουν τους ανθρώπους και να τους κρατήσουν χώρια.

Η πανδημία κατέστησε επείγον να εκτιμήσουμε τα άυλα πράγματα στη ζωή: οικογένεια, φιλία, αδελφότητα. Τώρα, πρέπει να διευρύνουμε τους ορίζοντές μας: οικογένεια είναι ανθρωπιά, η φιλία εκτείνεται πέρα ​​από τα εθνικά σύνορα και η αδελφότητα δεν σημαίνει τίποτα εκτός και αν μεταφραστεί παγκοσμίως.

ΠΗΓΗ