Mια ταινία για το «σπίτι της Δήμητρας»
Μία από τις πιο διακεκριμένες σκηνοθέτιδες της Ελλάδας και η πρώην πρόεδρος των εκδιδόμενων γυναικών έρχονται κοντά, μέσα από ένα ταξίδι 12 ετών για ένα ντοκιμαντέρ.
Ημια είναι γνωστή σκηνοθέτιδα, επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και visual artist. Η άλλη είναι ιδιοκτήτρια ενός από τους παλιότερους οίκους ανοχής στην Αθήνα και πρώην πρόεδρος των εκδιδόμενων γυναικών. Χωρίς αμφιβολία είναι δύο πολύ διαφορετικές γυναίκες. Τις ενώνει, ωστόσο, μια βαθιά φιλία, αφού μοιράζονται την ίδια αγάπη για τον πλησίον τους και την ειλικρίνεια, αλλά και το ίδιο χιούμορ.
Αφορμή της γνωριμίας τους ήταν μια ταινία, της οποίας τα γυρίσματα διάρκεσαν 12 χρόνια. Πρόκειται για μια ειλικρινή και σκωπτική ματιά στον κόσμο των σύγχρονων «κόκκινων φαναριώνΤα κόκκινα φανάρια», για ένα ντοκιμαντέρ.
Μέσα από ένα συναρπαστικό ταξίδι στα άδυτα της νόμιμης πορνείας, οι δυο γυναίκες συναντιούνται, αλληλεπιδρούν και περνάνε τα δικά τους μηνύματα. Η έμπειρη ματιά της Εύας Στεφανή μας αποκαλύπτει τον άγνωστο και παρεξηγημένο κόσμο της Δήμητρας Κανελλοπούλου, από τον οποίον όμως δεν λείπουν η ενσυναίσθηση και η τρυφερότητα.
Και με τρυφερότητα οι δυο γυναίκες μας μίλησαν η μία για την άλλη, σε δύο από καρδιάς εξομολογήσεις σε παράλληλο χρόνο.
Από μια ταινία γεννήθηκε μια μεγάλη φιλία, ή μήπως το αντίθετο; Πώς γνώρισες τη Δήμητρα;
Μας γνώρισε μια κοινή μας φίλη, η Σοφία Μιχαηλίδου, επί χρόνια υπεύθυνη για το κινηματογραφικό πρόγραμμα στο Goethe Institut. Ζήτησε από την Δήμητρα να την επισκεφθούμε στη δουλειά. Η Δήμητρα ευθύς εξαρχής είπε «όχι» στην ταινία, γιατί δεν ήθελε κόσμο μέσα στα πόδια της εν ώρα δουλειάς. Με συμπάθησε όμως και μου είπε ότι μπορούσα να πάω να την ξαναδώ. Έτσι άρχισα να πηγαίνω να την βλέπω χωρίς κάμερα και απλώς καθόμασταν, συζητούσαμε και πίναμε «πορνικό καφέ». Αν ερχόταν κάποιος πελάτης, εγώ καθόμουνα στο κουζινάκι και περίμενα. Μετά γυρνούσε η Δήμητρα και συνεχίζαμε από εκεί που είχαμε μείνει. Στη διάρκεια των δώδεκα χρόνων που γνωριζόμαστε συνέβησαν πράγματα που μας ένωσαν καθοριστικά. Αρρώστιες, απώλειες αλλά και πολλές ωραίες και ευτράπελες στιγμές.
Παρακολούθησες την καθημερινότητα της Δήμητρας για περισσότερα από δέκα χρόνια. Ήταν μάλλον μια μεγάλη απόφαση και κατά κάποιον τρόπο ένα έργο ζωής.
Δεν το είχα προγραμματίσει. Όταν ξεκίνησα να πηγαίνω στο «Σπίτι της Έλλης» (έτσι λεγόταν το πορνείο της Δήμητρας), δεν ήξερα τίποτα για την εργασία στο σεξ, πέρα από αυτά που είχα διαβάσει. Είχα μια λίγο-πολύ στερεοτυπική ματιά για αυτόν τον χώρο, επηρεασμένη αρκετά από παλαιοφεμινιστικές προσεγγίσεις σε αυτά τα ζητήματα, όπως για παράδειγμα ότι η γυναίκα εργαζόμενη στο σεξ είναι πάντα θύμα της πατριαρχικής κοινωνίας. Γνωρίζοντας τη Δήμητρα, είδα έναν άνθρωπο που επέλεξε να κάνει αυτό το επάγγελμα με πλήρη συνείδηση του τι σημαίνει η εργασία αυτή. Η λέξη «θύμα» είναι η τελευταία που σου έρχεται στο μυαλό όταν την γνωρίζεις. Καθώς πέρναγε ο καιρός, ολοένα και περισσότερο ερχόμουνα σε επαφή με έναν σύνθετο ανθρώπινο ψυχισμό με πολλές αντιφάσεις, που με έφερε αντιμέτωπη με δικές μου βεβαιότητες και σταθερές.
Πώς ήταν η «πρώτη σου φορά» σε έναν οίκο ανοχής και τι δυσκολίες αντιμετώπισες κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων;
Το πορνείο της Δήμητρας είναι ένας ιδιαίτερα ελκυστικός χώρος. Μοιάζει περισσότερο με αστικό σαλόνι της μπελ επόκ, με τα παλιά βαριά έπιπλα εποχής, ενώ καμία σχέση δεν έχει με τα σύγχρονα στούντιο τα οποία η Δήμητρα αποκαλεί «κρεοπωλεία». Αν και με γοήτευε πολύ αυτό το μέρος, συγχρόνως είχα μία έντονη αμφιθυμία όταν βρισκόμουν εκεί. Ένιωθα τρόμο όταν έμπαινε πελάτης στο σπίτι, ειδικά στην ιδέα ότι κάποιος από αυτούς μπορεί να ήταν βίαιος απέναντι στη Δήμητρα. Αλλά και το ίδιο το γεγονός της σεξουαλικής πράξης επί χρήμασι μου ήταν ανοίκειο. Προσπαθούσα και προσπαθώ ακόμα να το καταλάβω, αν και έχω αναθεωρήσει πολύ τις απόψεις μου σχετικά με τη θυματοποίηση των εργαζόμενων στο σεξ. Αλλά και πάλι, όσο χρόνια κι αν έχω περάσει κοντά στη Δήμητρα, εκ των πραγμάτων ελάχιστα καταλαβαίνω, αφού ό,τι γίνεται βιώνεται μόνο από το σώμα το δικό της. Δεν τρέφω αυταπάτες σχετικά με αυτό.
Ήταν επίσης φαντάζομαι μια δυνατή ανθρώπινη εμπειρία. Τι αποκόμισες από αυτήν;
Είναι πάρα πολλά αυτά που αποκόμισα μέσα σε αυτά τα χρόνια. Το πρώτο, μία δυνατή φιλία. Με τη Δήμητρα, αν και σε πολλά διαφέρουμε, έχουμε γίνει οικογένεια. Είναι μια σχέση ζωής πολύ πέρα από τα όρια ενός ντοκιμαντέρ. Κάτι άλλο που κρατώ από την περίοδο των δώδεκα ετών είναι η σημασία του χρόνου στο ντοκιμαντέρ, που δίνει μία διαφορετική χροιά, πολύ πιο υπαρξιακή, στην καταγραφή της πραγματικότητας. Ένα τελευταίο είναι ότι, ειδικά σε αυτό το ντοκιμαντέρ, ήρθα πολλές φορές αντιμέτωπη με ζητήματα που αφορούσαν τον εαυτό μου και κατάλαβα πόσο δύσκολο είναι να μιλάς με ειλικρίνεια για τον άλλον, όταν εσύ η ίδια είσαι ένα άλυτο κουβάρι. Χρειάζεται μεγάλη έκθεση εκ μέρους σου για να εκτεθεί και ο άλλος και συχνά αισθάνθηκα αρκετά δειλή για να το κάνω.
Έχουν περάσει πολλά χρόνια από την ταινία Tα κόκκινα φανάρια. Έχοντας αποτυπώσει τη σημερινή κατάσταση στους οίκους ανοχής, θεωρείς ότι όντως έχουν αλλάξει τα πράγματα;
Η ταινία μας αφορά το «σπίτι» της Δήμητρας, που είναι ένας οίκος ανοχής πολύ διαφορετικός από άλλους. Η Δήμητρα δούλευε μόνη της όταν την γνώρισα και δεν είχε «νταβατζή». Επέλεξε να κάνει αυτό το επάγγελμα και δεν οδηγήθηκε σε αυτό από λόγους οικονομικούς. Αντίθετα, αυτό που θυμάμαι από τα «κόκκινα φανάρια» είναι πως οι γυναίκες που δούλευαν στο πορνείο είχαν όλες οδηγηθεί εκεί εξαιτίας των δυσμενών οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών, μία πραγματικότητα που υπάρχει και σήμερα, αλλά δεν είναι ο κανόνας. Λαμπρό παράδειγμα η Δήμητρα.
Τίποτα βέβαια δεν έχει αλλάξει από τα «κόκκινα φανάρια» της δεκαετίας του ’60, όσον αφορά στον κοινωνικό στιγματισμό και αποκλεισμό στον οποίον υπόκεινται οι εργαζόμενες/οι στο σεξ. Το νομικό πλαίσιο συντηρεί αυτή την κατάσταση, επειδή επιτρέπει μεν την εργασία στο σεξ, αλλά μέσω μίας σειράς περιορισμών ουσιαστικά την απαγορεύει, πράγμα που οδηγεί τις εργαζόμενες/ους αναγκαστικά στην παρανομία.
Πότε θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε την ταινία σου στις οθόνες;
Σε έναν μήνα υπολογίζουμε ότι η ταινία θα έχει ολοκληρωθεί. Ας ελπίσουμε ότι κάποτε θα μπορέσουμε να πάμε όλοι πάλι σινεμά.
Η ταινία «Δήμητρα» είναι μία συμπαραγωγή των Neda Films/Faliron/ΕΡΤ.
Εμπιστεύτηκες την Εύα Στεφανή για αυτό το οδοιπορικό στα άδυτα του επαγγέλματός σου. Πώς ήταν η συνεργασία σας, που τελικά εξελίχθηκε σε μια δυνατή φιλία;
Με το Ευάκι γνωριζόμαστε χρόνια, η Εύα είναι πλέον μέλος της οικογένειάς μου. Δεν είναι απλά φίλη μου. Την εμπιστεύτηκα, το έκανα. Και νομίζω ότι βγήκε και μια πολύ καλή δουλειά! Βγήκε η πλευρά του μπορντέλου, όχι του κρεοπωλείου.
Τι εννοείς;
Εγώ το μπορντέλο μου το είχα κοντά τριάντα χρόνια και το υπηρέτησα. Δεν εκμεταλλεύτηκα ανθρώπους, δεν βίωσα άγριες καταστάσεις.
Εδώ και λίγα χρόνια αποσύρθηκες από το επάγγελμα. Πώς έφτασες σε αυτήν την απόφαση;
Δεν γινόταν διαφορετικά. Είχα μεγάλο θέμα. Κάθε μέρα είχα προβλήματα. Οι πελάτες ανέβαιναν 45 σκάλες και μου έλεγαν «Hallo madam, so pretty. Please ten euros, no plastic, kiss your mouth» και ουρούσαν στις σκάλες αλλά και μες στο διαμέρισμα. Μα πόσες φορές να σφουγγαρίσω τα ξύλινα πατώματα; Μύριζαν ακόμη και τα χαλιά, μια παράκρουση. Η πλειονότητα των ξένων είναι έτσι μαθημένη. Άντε να τα περνάς όλα αυτά και να είσαι υποχρεωμένος να λες «Νο νο νο, ισί πριβέ». Μετά είχαμε και τους Ελληνάρες, όχι μόνο τους ξένους. «Έλα βρε συ, τι το θες το προφυλακτικάκι;». Αυτή η κασέτα μού έκανε τα νευρά τσατάλια.
Σου λείπει η δουλειά σου;
Όπως ήταν παλιά, ναι, μου λείπει, όπως είναι τώρα καθόλου. Δεν υπάρχει πλέον ανθρώπινη επαφή, έγιναν τα μπορντέλα κρεοπωλεία. Φέρνουν τις κοπέλες και δουλεύουν με 10-20 ευρώ. Είναι όλα ελεύθερα και χωρίς προστασία, στοματικά, πρωκτικά, έλεος! Αυτό είναι απόρροια του μεγάλου πλήγματος, του νόμου του 1999Ο νόμος 2734/1999, ΦΕΚ Α’/161/05-08-1999, που ψηφίστηκε επί ΠΑΣΟΚ. Από το ’99 άρχισαν τα μπορδέλα να γίνονται κρεοπωλεία. Μέχρι τότε δουλεύαμε μαζί δυο-τρεις κοπέλες. Η ζωή ήταν ήρεμη, είχαμε τους πελάτες μας. Από εκεί και πέρα έγινε το έξης, ήθελαν οι άνδρες κάθε ημέρα και άλλη γυναικά. Μα δεν θέλουν όλες οι γυναίκες να βγουν στο επάγγελμα αυτό! Δεν είναι όλοι για όλα τα επαγγέλματα.
Το «σπίτι» σου ήταν από τα παλαιότερα στην Αθήνα.
Ναι, λειτούργησε από το 1975, από τότε που είχε κλείσει η Τρούμπα. Ήταν ανέκαθεν high class πορνείο. Βέβαια χωρίς εμένα δεν πρόκειται να ξανανοίξει.
Από όσα διηγείσαι στο ντοκιμαντέρ της Εύας Στεφανή, ο χώρος αυτός ήταν δώρο της μητέρας σου.
Ναι, έτσι είναι. Την έχω χάσει πρόσφατα και μου έχει κοστίσει πολύ. Η μάνα μου ήταν σπάνιο είδος. Όταν εξαιτίας μιας ερωτικής απογοήτευσης αποφάσισα να μπω στο επάγγελμα και βρήκα τον χώρο, το είπα στη μητέρα μου. Μου απάντησε: «Το αποφάσισες; Είσαι σίγουρη; Και τι στοιχίζει αυτό;». Όταν κατάλαβε ότι το εννοούσα, μου έδωσε τα χρήματα και έτσι ξεκίνησα. Τι να σου πω, ήταν μορφή η μάνα μου, μου λείπει αφάνταστα! Σκέψου ότι προέρχομαι από μια πολύ συντηρητική οικογένεια. Η μάνα μου μόνον έναν άνδρα γνώρισε, που την έκλεψε κιόλας και την παντρεύτηκε. Ο δε πατέρας μου ήταν στρατιωτικός ακόλουθος της βασιλικής χωροφυλακής….
Γι’ αυτό στο πορνείο σου έχεις φωτογραφίες της τέως βασιλικής οικογενείας;
Βέβαια, είναι μέρος της ιστορίας της Ελλάδος. Αυτά δεν τα αποποιούμεθα. Εξάλλου μέχρι πρόσφατα η οικογένεια αυτή μου έστελνε και ευχές στις γιορτές λόγω του πατέρα μου.
Πώς είναι σήμερα η καθημερινότητά σου;
H καθημερινότητά μου είναι μια χαρά. Έχω τώρα μια πολύ καλή σχέση. Ο σύντροφος μου είναι άψογος και μικρότερός μου 25 έτη. Περνάω καλά μαζί του. Στη αρχή είχε κάποιες αναστολές, αλλά γρήγορα κατανόησε ότι το να είσαι εκδιδόμενη στο σώμα δεν σημαίνει ότι αυτό επηρεάζει τον ψυχισμό σου.
Πράγματι το επάγγελμα της νόμιμης εκδιδόμενης είναι ακόμη παρεξηγημένο.
Ναι, ακόμη νομίζουν ότι όσες έχουμε τα μπορντέλα ασχολούμαστε με το τράφικινγκ, κάτι που φυσικά δεν ισχύει. Το γεγονός ότι μας συγχέουν με το τράφικινγκ έχει να κάνει πρωτίστως με τη νομοθεσία, αλλά και με όλους εκείνους που μπήκαν τελευταία στο κύκλωμα. Οι πελάτες βρήκαν απλώς μπουφέ και τσιμπάνε. Το original μπορντέλο δεν έχει καμία σχέση με το τράφικινγκ. Τα μπορντέλα είναι για γυναίκες που έχουν επιλέξει να εκδίδονται. Από το 1999 έχουν κανονική άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Επίσης το δικό μας είναι ένα επάγγελμα- λειτούργημα. Διατηρούμε την ελαστικότητα του κοινωνικού ιστού, εξυπηρετώντας τα ψυχοσωματικά των ανδρών. Και να σου πω κάτι; Σε εμάς δεν έρχονται μόνο τα συνήθη αγόρια, ή τα ωραία αγόρια. Έρχονται άνθρωποι που έχουν αναπηρίες, μοναχικότητα, προβλήματα. Αυτοί δεν θα είχαν άλλη ευκαιρία αν δεν υπήρχαμε εμείς, διότι υπάρχει προκατάληψη. Να σου πω και κάτι. Ερχόντουσαν πελάτες και μου έλεγαν όλα τα προβλήματά τους, τα οικονομικά τους, τα επαγγελματικά τους, τα ψυχολογικά τους. Είναι κάποιοι που απλώς ήθελαν να μιλήσουν και να μείνουν εκεί αυτά που θα πουν. Υπήρχαν και κάτι πελάτες που έλεγαν ότι τους έφερνα φοβερό γούρι και ερχόντουσαν την πρώτη ημέρα του χρόνου…
Πώς θα μπορούσε να λυθεί αυτή η σύγχυση και συγχρόνως να αντιμετωπιστεί πιο αποτελεσματικά το τράφικινγκ;
Εγώ πιστεύω ότι όλες οι κοπέλες που ασκούν αυτό το επάγγελμα θα έπρεπε να διαθέτουν άδεια ασκήσεως επαγγέλματος – και όχι μόνο εκείνες που εργάζονται σε οίκο ανοχής. Θα έπρεπε να ελέγχονται υγειονομικά, να ενημερώνονται, να πληρώνουν την εφορία τους και το ΙΚΑ. Κι ας πούμε σε ένα ραντεβού σε ξενοδοχείο να έχουν μαζί τους το μπλοκάκι και να αποδίδουν απόδειξη, ή στη περίπτωση που οι εργαζόμενες έχουν έδρα, να διαθέτουν ταμειακή μηχανή. Μόνο έτσι θα χτυπηθεί το τράφικινγκ. Όμως με τους κυβερνώντες καμία επαφή! Πήγε κάποια στιγμή ο ΣΥΡΙΖΑ κάτι να κάνει, αλλά δεν το προχώρησε. Έγιναν πρόσφατα και κάποια ραντεβού στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης, αλλά δεν βλέπω κάτι να προχωράει. Με λίγα λόγια χρειάζεται ένας αυστηρός νόμος, γιατί πρέπει να υπάρχουν αυστηροί νόμοι και να τηρούνται. Πρέπει να τεθούν όρια και προϋποθέσεις. Συγκεκριμένα να διευκολυνθούν οι διαδικασίες για την απόκτηση άδεια ασκήσεως επαγγέλματος και να δοθεί άδεια στα σπίτια που ήδη υπάρχουν, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις. Υπήρξε και μια πρόταση του Δήμου Αθηναίων για βιτρίνες, όπως στο Άμστερνταμ. Δεν έχω αντίρρηση. Όμως η κάθε μια που έχει ένα σπίτι εδώ και 10-15 χρόνια, δύσκολα θα θέλει να το αποχωριστεί…
«Τα υπόλοιπα στη ταινία», μου είπαν οι δύο γυναίκες στο τέλος της συνομιλίας μας. Είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω κάποιες σκηνές της και θα μπορούσα να τις χαρακτηρίσω μεγάλο μάθημα ζωής. Δείτε ένα πολύ μικρό απόσπασμα:
