Πριν από λίγες ημέρες, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, υποστηρίζοντας πως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία θα μπορούσε σύντομα να προκαλέσει μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση που θα διαρκέσει για χρόνια.

Ο ίδιος τόνισε ότι ο πόλεμος έχει επιδεινώσει την επισιτιστική ανασφάλεια στις φτωχότερες χώρες λόγω της αύξησης των τιμών, την ώρα που οι προμήθειες παραμένουν στα λιμάνια της Ουκρανίας.

Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα, περίπου 50 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σε κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» όσον αφορά την πείνα, ενώ περίπου 811 εκατομμύρια πηγαίνουν για ύπνο πεινασμένοι κάθε βράδυ. Στην περιοχή του Σαχέλ στην Αφρική, ο αριθμός όσων βρίσκονται στα πρόθυρα της πείνας είναι τουλάχιστον 10 φορές υψηλότερος συγκριτικά με τα επίπεδα προ-πανδημίας.

Συνολικά, οι επιπτώσεις της ρωσικής εισβολής αναφορικά με την διαθεσιμότητα και την τιμή βασικών προϊόντων (σιτάρι, καλαμπόκι κλπ), ήταν τεράστιες. Αξίζει να σημειωθεί πως η Ουκρανία και η Ρωσία ευθύνονται περίπου για το 30% των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού. Επίσης, σύμφωνα με εκτιμήσεις, η παραγωγή σιταριού της Ουκρανίας είναι πιθανό να μειωθεί κατά 35% φέτος. Την ίδια ώρα, οι τιμές βασικών προϊόντων σε παγκόσμιο επίπεδο, έφτασαν σε υψηλό όλων των εποχών, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία ωστόσο δεν είναι η μόνη αιτία των προβλημάτων. Για την ακρίβεια, επιδεινώνει ή επιταχύνει προϋπάρχοντα προβλήματα, όπως οι ελλείψεις τροφίμων και ο πληθωρισμός λόγω της πανδημίας, της διατάραξης της εφοδιαστικής αλυσίδας, των ακραίων καιρικών συνθηκών αλλά και άλλων συγκρούσεων σε διάφορες χώρες.

Χώρες μεσαίου εισοδήματος, όπως η Βραζιλία και η Αίγυπτος, σύμφωνα με ειδικούς, βρίσκονται σε δύσκολη θέση, καθώς ήδη έχουν χρησιμοποιήσει οικονομικά και υλικά αποθέματα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, ενώ η Αργεντινή, η Τυνησία, το Πακιστάν και οι Φιλιππίνες, που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές τροφίμων και ενέργειας, βρίσκονται μεταξύ των χωρών που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για πολιτικές αναταραχές μέχρι το τέλος του 2022.

Όπως σημειώνει ο Guardian, δεδομένης της σημερινής κατάστασης, είναι πιθανό να προκληθούν πολιτικές αναταραχές, ανθρωπιστικές κρίσεις, αστάθεια και όξυνση των γεωπολιτικών αντιπαλοτήτων, «σε έναν πεινασμένο κόσμο».

Εξεγέρσεις και αναταραχές

Τα λιγοστά τρόφιμα, η ακρίβεια, οι διακοπές ρεύματος και οι ελλείψεις στη βενζίνη αλλά και σε φάρμακα, προκάλεσαν κρίση στη Σρι Λάνκα την άνοιξη, ενώ οι διαμαρτυρίες οδήγησαν στην παραίτηση του πρωθυπουργού. Χώρες με παρόμοια προβλήματα φοβούνται πως μπορεί να ακολουθήσουν την ίδια πορεία.

Στο Πακιστάν, εξαιτίας του διψήφιου πληθωρισμού, αρκετοί ήταν αυτοί που δεν άντεχαν οικονομικά να αγοράσουν βασικά τρόφιμα, ενώ σημαντικό ρόλο έπαιξε και στην πτώση από την εξουσία του πρωθυπουργού, Ιμράν Χαν.

Γενικότερα, διακυβέρνηση με ισχυρή καταστολή, διαφθορά, πόλωση αλλά και ανικανότητα, τροφοδότησαν ταραχές και στις δύο χώρες. Αυτό που ξεχείλισε όμως το ποτήρι ήταν οι ελλείψεις τροφίμων και ο πληθωρισμός. Τώρα, σε παρόμοια κατάσταση και ανησυχία βρίσκονται διάφορες χώρες, από το Περού και τις Φιλιππίνες μέχρι τον Λίβανο και την Τυνησία.

Για παράδειγμα, η Αίγυπτος, είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας σιταριού στον κόσμο. Σχεδόν 70 εκατομμύρια άνθρωποι βασίζονται στη χώρα σε κρατικά επιδοτούμενο ψωμί. Πέρσι, η Ρωσία και η Ουκρανία αντιπροσώπευαν το 80% των εισαγωγών. Επομένως, με τη διατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας που προαναφέρθηκε, εκατομμύρια άνθρωποι μπορεί να βρεθούν πολύ γρήγορα σε δεινή θέση.

Τι γίνεται με την πείνα

Σε πολλά μέρη του κόσμου, όπως η Αφρική, η επισιτιστική ανασφάλεια δεν είναι κάτι νέο. Η πείνα συνιστά κανόνα και ο κίνδυνος λιμού είναι πάντα υπαρκτός. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Δίκτυο κατά των Επισιτιστικών κρίσεων, οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν έντονη επισιτιστική ανασφάλεια και χρειάζονται άμεσα βοήθεια έχουν σχεδόν διπλασιαστεί από το 2016.

Η τελευταία έκθεση του δικτύου αναφέρει συγκεκριμένα πως ορισμένες χώρες εγείρουν ιδιαίτερη ανησυχία: Αιθιοπία, Νότιο Σουδάν, Νότια Μαδαγασκάρη και Υεμένη, όπου 570 χιλιάδες βρίσκονται στην πιο «καταστροφική» φάση.

Γι’ αυτό ο ΟΗΕ ζητά να ανοίξουν άμεσα τα λιμάνια της Ουκρανίας και της Μαύρης Θάλασσας, ώστε να αρχίσουν ξανά οι εξαγωγές σιτηρών, κυρίως προς την Αφρική. Ο Ντέιβιντ Μπίσλεϊ, διευθυντής του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος, μετά από επίσκεψή του στο Μπενίν, το Νίγηρα και το Τσαντ, δήλωσε πως «ξεμένουμε από χρήματα, κι αυτοί οι άνθρωποι ξεμένουν από ελπίδα». Άλλωστε, πλέον και η παροχή βοήθειας κοστίζει περισσότερο, λόγω της ακρίβειας.

Η σύγκρουση και η αστάθεια

Η σύγκρουση είναι ο βασικός λόγος εξάπλωσης της πείνας, είτε μιλάμε για το Μάλι, είτε για την Ουκρανία. Ο ΟΗΕ εκτιμά πως το 60% των ανθρώπων που πεινάνε ζουν σε ζώνες συγκρούσεων. Για άλλη μια φορά, γίνεται αντιληπτό πως ο πόλεμος, τώρα σε ευρωπαϊκό έδαφος, οδηγεί σε εκτοπισμούς (εσωτερικούς και μη) και μαζική μετανάστευση, καθιστώντας τη ζωή πολλών ανυπόφορη χωρίς κάποια βοήθεια.

Ακόμη όμως κι όταν ο πόλεμος τελειώσει, η κατάσταση δεν βελτιώνεται απαραίτητα. Όπως σημειώνει ο Guardian, οι ζωές πολλών Αφγανών φαίνεται να πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο, μετά την 20ετη κατοχή από τις δυνάμεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.

Τα δισεκατομμύρια που έχουν δοθεί όλον αυτό τον καιρό φαίνεται πως δεν είναι αρκετά. Σύμφωνα με την οργάνωση «Save the Children», αυτό το μήνα, σχεδόν 6 εκατομμύρια παιδιά στη χώρα πεινάνε. Οικονομικά προβλήματα, πόλεμος στην Ουκρανία και συνεχιζόμενες ξηρασίες, είναι κάποιοι από τους παράγοντες που έχουν οδηγήσει σε αυτό που αποκαλείται «η χειρότερη κρίση πείνας που έχει καταγραφεί».

Ο ρόλος της κλιματικής αλλαγής

Την ώρα που είναι δύσκολο να βρεθεί μια συντονισμένη δράση και προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής-κρίσης, πολλά από τα προβλήματα που προαναφέρθηκαν οφείλονται σε αυτό τον παράγοντα.

Οι χώρες που βρίσκονται στο Κέρας της Αφρικής, όπως η Σομαλία, βιώνουν τη χειρότερη ξηρασία εδώ και 40 χρόνια, εν μέσω πρωτοφανών υψηλών θερμοκρασιών, ενώ όταν τελικά έβρεξε, προκλήθηκαν πλημμύρες. Υποστηρίζεται πως στη Νότια Αιθιοπία, έχουν αφανιστεί 3 εκατομμύρια ζώα, ενώ σύμφωνα με τον ΟΗΕ, συνολικά στην περιοχή 20 εκατομμύρια άνθρωποι θα μπορούσαν να οδηγηθούν σε καθεστώς πείνας φέτος.

Η σύνδεση της κλιματικής αλλαγής με τα υπόλοιπα προβλήματα γίνεται φανερή και στην περίπτωση της Ινδίας: Εξαιτίας ενός καύσωνα, μέρος των φετινών καλλιεργειών καταστράφηκε. Έτσι, η χώρα ανέστειλε τις εξαγωγές σιταριού αυτό τον μήνα, την ώρα που οι παγκόσμιες αγορές βασίζονται σε αυτή, τον δεύτερο παραγωγό στον κόσμο, για να καλύψουν το έλλειμα που προκαλείται από την κατάσταση στην Ουκρανία.

Την ώρα λοιπόν που ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται, το μόνο σίγουρο είναι πως η κατάσταση θα επιδεινωθεί.

ΠΗΓΗ