Στο αποστακτήριο του Glenfarclas Whisky στην Σκωτία
Αφού τελειώσαμε στο Aberlour το Chronicles of the Cask experience, πορευθήκαμε προς την περιοχή Ballindalloch για το επόμενο distillery, το περίφημο Glenfarclas.
Στην πράσινη κοιλάδα
Μετά από μια υπέροχη διαδρομή, φτάσαμε στο αποστακτήριο κατά τις 1:30 και περιμέναμε στο πολύ προσεγμένο shop του για να ξεκινήσει το Classic Tour. Το distillery βρίσκεται μέσα σε ένα καταπράσινο λιβάδι, σαν μια τεράστια φάρμα. Καθόλου περίεργο, μια και το όνομα του από τα γαελικά σημαίνει ” η κοιλάδα του πράσινου γρασιδιού” (valley of the green grassland). Είχαμε αρκετό χρόνο να περιηγηθούμε στο χώρο και να θαυμάσουμε την σπάνια συλλογή από διάφορες εμφιαλώσεις που κοσμούσαν τους τοίχους. Το tour ξεκίνησε στις 2:00 αφού μαζεύτηκε ο απαιτούμενος αριθμός ατόμων για το γκρουπ. Το Classic Tour είναι το basic και ήταν το μόνο που προλαβαίναμε να κάνουμε λόγο πίεσης χρόνου. Παρ’ όλα αυτά ήταν αρκετά γεμάτο και χορταστικό, με αποκορύφωμα την επίσκεψη μας σε αποθήκες στις οποίες έκαναν εργασίες και είχαν μέσα το παλαιότερο βαρέλι τους, ένα βαρέλι από το 1953.
Το Glenfarclas distillery είναι ανάμεσα στα ελάχιστα αποστακτήρια που ανήκουν ακόμα στην αρχική οικογένεια ιδιοκτητών. Ιδρύθηκε βέβαια το 1836 από τον Robert Hay, στον ίδιο χώρο όπου υπήρχε δραστηριότητα απόσταξης από το 1797, αλλά το 1865 ο γείτονας John Grant, μετά το θάνατο του Hay, το αγόρασε για 511,19 λίρες. (Να σημειώσουμε εδώ ότι το 2015 κυκλοφόρησε μια συλλεκτική έκδοση για την επέτειο των 150 χρόνων από τότε που ανέλαβε η οικογένεια το αποστακτήριο, με το όνομα £511.19s.0d). Στη συνέχεια το νοίκιασε στον John Smith του Glenlivet και από το 1870, που ο τελευταίος αποχώρησε για να ξεκινήσει το Cragganmore, ανέλαβε ο ίδιος τη διεύθυνση, μαζί με το γιο του George. Αυτή η μακροχρόνια συνέχεια της οικογένειας, που έφτασε αισίως στην 6η γενιά, δημιούργησε ένα εμβληματικό whisky και ένα σημαντικό αριθμό παλαιών αποθεμάτων. Αρνήθηκαν πεισματικά (και ευγενικά όπως λένε οι φήμες) να πουλήσουν το αποστακτήριο πολλάκις, όπως επίσης δεν επιτρέπουν σε ανεξάρτητους εμφιαλωτές να γράψουν το όνομα του αποστακτηρίου σε δικές τους εμφιαλώσεις. Είναι οι πρώτοι που λάνσαραν το 1968, ένα cask strength single malt, το διάσημο πια 105 (δηλ. 5 βαθμοί over proof) και από τα πρώτα distilleries που άνοιξαν στο κοινό, το 1973.
The Pattison Case
Ένας από τους λόγους που πιθανών να απεχθάνονται τις συνεργασίες είναι ότι από το 1895 έως το 1898 είχαν συνέταιρο την εταιρία Pattison, Elder & Co. Η χρεοκοπία της εν λόγω εταιρίας, παραλίγο να οδηγήσει το Glenfarclas στο κλείσιμο. Και όταν η οικογένειά σου είναι στην επιχείρηση για 1,5 αιώνα, ξέρεις να θυμάσαι και να διδάσκεσαι από την ιστορία. Η περίπτωση Pattison πάντως έχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ιστορία του σκωτσέζικου ουίσκι και μνημονεύεται ακόμα σε ιστορικά κείμενα ως “The Pattison Crisis”, καθώς ο ανεξέλεγκτος δανεισμός τους και τα αλόγιστα έξοδα, δημιούργησαν μια φούσκα, που με τη σειρά της όταν έσκασε, ταρακούνησε την τότε αγορά του whisky. Έχει ενδιαφέρον επίσης, μια λεπτομέρεια από αυτή την ιστορία.
Τα αδέλφια Pattison (Robert και Walter) είχαν εμμονή με τη διαφήμιση, σκορπώντας πάρα πολλά χρήματα. Το 1897 ξόδεψαν 20.000 λίρες για παγκόσμια καμπάνια, χρήματα με τα οποία έκτιζαν νέο αποστακτήριο, ενώ το 1898 δαπάνησαν 60.000 λίρες για να διαφημίσουν 2 από τα ουίσκι τους, τα ″The Doctor″ και ″The Gordon″. Οι εφευρετικοί αδελφοί Pattison όμως είχαν και μια πρωτοποριακή ιδέα για διαφήμιση. Ψάχνοντας για μαζική ενημέρωση και αφού βέβαια δεν είχαν ακόμα ανακαλυφθεί το ραδιόφωνο και η τηλεόραση, συνέλαβαν μια ιδέα, που σήμερα φαίνεται τόσο αστεία, αλλά υπήρξε αποδοτικότατη. Εκπαίδευσαν περισσότερους από 500 γκρι παπαγάλους να φωνάζουν ″Buy Pattisons″ και τους χάρισαν σε εμπορικά μαγαζιά που πουλούσαν ουίσκι. Το αποτέλεσμα ήταν να ακολουθήσουν τη συμβουλή τους πολλοί πελάτες. Μπορεί ο όρος ″παπαγαλάκι″ γι’ αυτόν που διαδίδει φήμες να είναι αρκετά νέος, αλλά η παραπάνω ιστορία θα μπορούσε κάλλιστα να είναι η αφορμή.
The Glenfarclas experience
Η ξεναγός μας ήταν η Donna, η ξαδέλφη της πωλήτριας στο μαγαζάκι Walkers, που είχαμε αναφερθεί στο αντίστοιχο άρθρο του Aberlour. Μικρός ο κόσμος και φυσικά μικρότερο το Speyside! Ξεκινήσαμε την περιήγηση από το χώρο που ξεφορτώνεται το κριθάρι. Εδώ πληροφορηθήκαμε ότι στο χώρο υπάρχουν 11 σιλός αποθήκευσης, χωρητικότητας 300 τόνων έκαστο. Μέχρι το 1972 η βυνοποίηση (malting) γίνονταν στα malting floors του distillery, αλλά όπως η πλειοψηφία των αποστακτηρίων πια, το κριθάρι αγοράζεται έτοιμο. Το βυνοποιημένο κριθάρι στη συνέχεια πάει για άλεσμα (milling) και εκεί είναι που βρεθήκαμε. Μπροστά σε ένα εντυπωσιακά μεγάλο και πιο καινούργιο από άλλα αποστακτήρια μύλο (malt mill), ο οποίος μάλιστα λειτουργούσε. Οκτώ τόνοι την ώρα αλέθονται και το χοντρό αυτό αλεύρι (grist) οδηγείται σε έναν εξίσου εντυπωσιακό mash tun, για τη διαδικασία της χυλοποίησης.
Μaking Glenfarclas
Το νερό είναι από τα πλέον σημαντικά συστατικά για τη δημιουργία του whisky. Το Glenfarclas χρησιμοποιεί τρεχούμενο νερό από τις πηγές του Green Burn στην οροσειρά Ben Rinnes. Αυτό το νερό θερμαίνεται και κατακλύζει τον 16,5 τόνων mash tun ώστε να δημιουργηθεί ο σαγχαρώδης πολτός (wort) που χρειαζόμαστε. Η διάμετρος του δοχείου αυτού είναι 10 μέτρα, για να αντιληφθούμε το μέγεθος και η όλη διαδικασία διαρκεί 11-12 ώρες, μαζί με το καθάρισμα. Πληροφοριακά, το πρώτο γέμισμα γίνεται με το νερό στους 64°C, το δεύτερο στους 78°C και το τρίτο στους 80°C, ενώ στη συνέχεια ο πολτός ψύχεται έως τους 20°C, για να μπορέσει να επιδράσει η μαγιά στο επόμενο στάδιο, αυτό της ζύμωσης (fermentation). Τα υπολείμματα της διαδικασίας χρησιμοποιούνται για ζωοτροφή.
Ακριβώς δίπλα από το mash tun, βρίσκονται 12 δεξαμενές (washbacks) από ανοξείδωτο ατσάλι, όπου διοχετεύεται το wort για fermentation. Κι εδώ ο όγκος είναι εντυπωσιακός, αφού η κάθε δεξαμενή χωρά περίπου 45.000 λίτρα. Η διαδικασία της ζύμωσης διαρκεί 2 μέρες. Αφήσαμε λοιπόν τη μαγιά να κάνει τη δουλειά της και προχωρήσαμε στο χώρο της απόσταξης.
The heat is on
Τρία ζευγάρια χάλκινοι άμβυκες δεσπόζουν στην αίθουσα και δεν το λέμε για υπερβολή. Οι wash stills του Glenfarclas είναι οι μεγαλύτεροι στο Speyside, με παραγωγή 26.500 λίτρα. Και οι spirit stills δεν πάνε πίσω όμως, με παραγωγή 21.200 λίτρα. Όλοι οι άμβυκες θερμαίνονται απ’ ευθείας ο καθένας (direct heat), όπως δηλαδή στην παραδοσιακή μέθοδος απόσταξης. Το Glenfarclas είναι το μοναδικό αποστακτήριο που χρησιμοποιεί ακόμα αυτή τη μέθοδο. Να σημειώσουμε εδώ ότι υπάρχουν δύο τρόποι θέρμανσης. Με ατμό, όπου νερό βράζει μέσα στον άμβυκα, αλλά σε διαφορετικό διαμέρισμα από το υλικό μας και αυτός ο ατμός τον θερμαίνει και direct fire, όπου με γκάζι θερμαίνεται ο άμβυκας από κάτω. Η επιλογή διατηρήθηκε από την οικογένεια διότι το 1981, που υιοθέτησαν και οι ίδιοι τη μέθοδο με τον ατμό, δεν έμειναν ευχαριστημένοι από το αποτέλεσμα. Η άποψή τους είναι ότι χρειάζεται ένα πλούσιο απόσταγμα για να αντιμετωπίσει τις τανίνες και τα ώριμα φρούτα των βαρελιών sherry και με την απ’ ευθείας θέρμανση πετυχαίνουν το ιδανικό first spirit.
Από την Ισπανία με αγάπη
Αυτό το first spirit θα ξεκουραστεί σε μία από τις 34 ισόγειες αποθήκες, που βρίσκονται στην ίδια έκταση και θα παλαιώσει σε κάποιο από τα 65.000 βαρέλια που υπάρχουν εκεί. Η πλειοψηφία είναι πρώην sherry, τα οποία προέρχονται αποκλειστικά από την bodega José y Miguel Martin στη Ισπανία. Η επίσκεψη στις αποθήκες με τα βαρέλια είναι πάντα μια όμορφη στιγμή ενός tour. Δεν είναι μόνο η οσμή ξύλου, υγρασίας και αλκοόλ, που μαζί με την ησυχία και το σκοτάδι, φτιάχνουν μια ατμόσφαιρα κατάνυξης. Είναι αυτή η αίσθηση της διαδρομής μέσα στο χρόνο, του αποστάγματος που έχεις μπροστά σου. Κάποιο μπήκε στο βαρέλι πριν γεννηθείς και αυτό που θα μπει σήμερα, είναι άγνωστο πότε θα εμφιαλωθεί. Η πεπερασμένη ανθρώπινη ύπαρξη μπροστά στο αιώνιο δημιούργημά του, το whisky. Το αγαπάμε, είναι αλήθεια! Και το Glenfarclas μας χαρίζει 3.5 εκατομμύρια λίτρα ετησίως και 800.000 φιάλες πουλούνται κάθε χρόνο.
The Ship’s Room
Αφού τελείωσε το πολύ ενδιαφέρον tour, πήγαμε στο Ship’s Room για το whisky tasting. Το δωμάτιο έχει το σχήμα πλώρης πλοίου. Οι ξύλινοι τοίχοι του, έχουν μεγάλη ιστορία καθώς είναι μέρος του πλοίου “Empress of Australia” το οποίο κατασκευάστηκε από το 1913-1919 στο ναυπηγείο Vulcan AG στο Stettin της Γερμανίας (τωρινό Szczecin, Πολωνίας). Πέρασε από διάφορες ιδιοκτησίες, όπου στο τέλος πουλήθηκε στην Canadian Pacific. Μετά τον παροπλισμό του το 1952 ακολούθησε και η διάλυσή του. Οι δρύινοι σκαλιστοί τοίχοι από το σαλόνι των καπνιστών, 20 χρόνια μετά, θα μπουν στο Visitors Centre του Glenfarclas, όταν αυτό χτίστηκε το 1973. Μεγάλη προσοχή δόθηκε κατά την κατασκευή του δωματίου έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι αντικατοπτρίζει με ακρίβεια την αρχιτεκτονική του πλοίου. Η οροφή και ο πολυέλαιος στο δωμάτιο διαμορφώθηκαν έτσι, ώστε να θυμίζουν τις μεγάλες αίθουσες του συγκεκριμένου πλοίου.
Καθίσαμε σε ένα μεγάλο τραπέζι, όπου είχαμε μπροστά μας δύο ποτήρια σε μία ξύλινη βάση και ένα κανατάκι με νερό. Τα δύο dram ήταν το 10 ετών και το 15 ετών. Απολαύσαμε τα whisky μόνοι μας χωρίς tutoring από την guide μας, κάτι που μας χαλάρωσε πολύ. Βγαίνοντας από το tasting, η Donna μας εξυπηρέτησε με τον καλύτερο τρόπο στο shop που κάναμε τα ψώνια μας και μας έδωσε κριθάρι και τύρφη, που ζητήσαμε για τις γευσιγνωσίες μας. Από το Glenfarclas αγοράσαμε και το stave από sherry butt που έχουμε στα tasting του The Tasters Club.
Μπήκαμε στο αμάξι και πήγαμε στο περίφημο The Mash Tun για να φάμε. Το The Mash Tun είναι μια pub-whisky bar, που βρίσκεται δίπλα στον ποταμό Spey στην καρδιά του χωριού Aberlour και είναι στην λίστα των καλύτερων whisky bars της Σκωτίας. Κάτσαμε στο bar και απολαύσαμε δύο dram πριν και κατά τη διάρκεια του φαγητού μας. Miltonduff 10 years old (Gordon & MacPhail) και Tomintoul 16 years old. Η pub φημίζεται για την σπάνια συλλογή της σε εμφιαλώσεις, ανάμεσά τους και ένα μπουκάλι Glenfarclas 60 ετών που στοιχίζει£14.500,το οποίο είδαμε και στο αποστακτήριο. Θα μπορούσες να πεις ότι εδώ, οι λάτρεις του συγκεκριμένου αποστακτηρίου, βρίσκουν τον “ναό” τους, αφού διαθέτει την μεγαλύτερη συλλογή Glenfarclas Family Casks. Τα Family Casks αποτελούν μια vintage σειρά εμφιαλώσεων, που πρωτοκυκλοφόρησε το 2007 και περιελάμβανε χρονιές από το 1952 έως το 1998. Σήμερα το εύρος είναι 1954-2001. Στο The Mash Tun μπορείς να απολαύσεις ένα single cask του 1952 και στοιχίζει £1.500 τα 35ml (μας είπαν ότι η τιμή του ήταν στις £200 το dram, πριν ανακαλύψουν ότι είχαν στην κατοχή τους από τα ελάχιστα μπουκάλια που υπήρχαν πια διαθέσιμα). Η μέρα μας θα τέλειωνε μ’ ένα σκωτσέζικο γεύμα με σολωμό, σούπα ημέρας, Aberdeen stake και φυσικά το whisky μας.
Από Glenfarclas σε Glenfarclas
Κατά τις 5:30 φύγαμε από το χωριουδάκι Aberlour για να πάμε στο whisky pod μας στο Braehead Glamping, που είχε το όνομα… Glenfarclas. Θα γεμίσουμε μπαταρίες για την επόμενη μέρα, που μας περιμένει το δεύτερο tour στο Aberlour Distillery.
Tasting notes of the day:
Glenfarclas 10 years old 40% ABV
Nose: Γλυκιά μύτη. Δημητριακά, σταφίδα, καραμέλα.
Palate: Ελαιώδες. Γεμάτη γεύση στο στόμα, σαν κέικ με φρούτα. Καραμέλα toffee.
Finish: Μεσαία επίγευση, γλυκιά. Αποξηραμένα φρούτα και ξύλο.
Glenfarclas 15 years old 46% ABV
Nose: Σκούρα φρούτα, σταφίδες, δαμάσκηνα. Κανέλα. Sherry.
Palate: Ζεστή γεύση και ελαιώδης. Spicy. Kανέλα, ginger. Αποξηραμένα φρούτα.
Finish: Μεγάλη επίγευση, γλυκά σταφύλια, κανέλα.
Miltonduff 10 years old (Gordon and MacPhail) 40% ABV
Nose: Απαλή μύτη. Φρουτώδης. Εσπεριδοειδή. Νότες μήλου.
Palate: Ελαφρύ σώμα και ελαφρά κρεμώδες. Δημητριακά, βανίλια. Spicy.
Finish: Μακρυά και ξηρή. Λίγο πιπέρι και ξύλο.
Tomintoul 16 years old 40% ABV
Nose: Ελαφριά μύτη. Βανίλια, toffee, αχλάδι, βούτυρο.
Palate: Ευκολόπιοτο. Γλυκόπικρη γεύση. Εσπεριδοειδή.
Finish: Μεσαία επίγευση. Λίγο πιπέρι. Κανέλα. Αίσθηση κρέμας.
Άρθρο: Βασιλική Χρυσοβιτσιώτη, Γιάννης Μηλιώνης
