Το σπανακόρυζο που αρκετός κόσμος θεωρεί ως ένα ταπεινό φαγητό, για μένα είναι ένα απ΄ τα πιο νόστιμα και σοφά πιάτα της παραδοσιακής Ελληνικής μαγειρικής. Η συνταγή συνδυάζει 6 απλά υλικά με το λάδ και χωρίς καμία περίτεχνη τεχνική, παράγει στην πορεία ένα εξαιρετικά γευστικό αλλά και διατροφικό αποτέλεσμα, ένα φαγητό που κινείται στη λογική της “σαφήνειας των απλών γεύσεων” που χαρακτηρίζει τη μεγαλοσύνη της Μεσογειακής μαγειρικής.

Για να υπάρχει όμως σαφήνεια των γεύσεων, απαιτείται ισορροπία και ειδικά σε συνταγές που βασίζονται σε ελάχιστα υλικά, αυτό είναι όχι απλά ευκταίο, αλλά απαραίτητο προκειμένου ένα απλό και λιτό σπανακόρυζο να καταφέρει να κλέψει τις εντυπώσεις στο καθημερινό τραπέζι.

Επειδή λατρεύω το πιάτο όπως είναι φανερό, έχω εμβαθύνει σε λεπτομέρειες της παρασκευής του και έχω καταλήξει σε πέντε μικρά μυστικά που δημιουργούν αυτό το τέλειο σπανακόρυζο περί του οποίου ομιλώ:
Πρώτα, η αναλογία σπανακιού προς ρύζι οφείλει να ισορροπήσει ώστε να συμπληρώνει το ένα το άλλο στη κάθε μπουκιά. Αυτή η αναλογία μετρούμενη σε βάρος προ του μαγειρέματος, είναι 3 μέρη ρύζι για 10 μέρη σπανάκι. Συχνά βλέπω αστοχίες επ’ αυτού.
Το δεύτερο σημαντικό, είναι το ρύζι να είναι μακρύκοκκο για να μένει σπυρωτό, κοντράροντας τη μαλακή υφή του σπανακιού.
Τρίτο, και ίσως το σημαντικότερο στη γεύση μου, είναι να πετύχει κανείς την αναλογία λεμονιού, ώστε η οξύτητα του να ακούγεται για να κοντράρει τον νωχελικό, ήπιο γευστικό χαρακτήρα του σπανακιού, να τον ζωντανεύει και να τον αναδεικνύει. Στο μυαλό μου το σπανάκι είναι λίγο ντροπαλό και εσωστρεφές και χρειάζεται ξεκούνημα, ρυθμό και κέφι απ’ το λεμόνι για να ξεπεράσει τη δειλία του και να γίνει απολαυστικό. Θυμίζω κατ’ αναλογία και τη συνταγή Φλορεντίν που παίζει με την ίδια αντιθετικότητα.
Το τέταρτο μυστικό είναι να μην καταλήξει το πιάτο ως νερομπούλι, αλλά το ρύζι να έχει πιει όλο το νερό του και να σερβιριστεί με λίγο έξτρα φρέσκο ελαιόλαδο.
Και το τελευταίο μυστικό είναι, να ΜΗΝ ΠΡΟΣΘΕΣΕΤΕ ΚΑΝΕΝΑ ΕΠΙΠΛΕΙΟΝ ΥΛΙΚΟ στη λιτή, σοφή συνταγή, αφήστε τη με τα ελάχιστα για να παράγει το καλύτερο αποτέλεσμα!

Στη μαγειρική, η απλότητα έχει αυστηρούς κανόνες προκειμένου να μην γίνει απλοϊκότητα, αλλά να καταλήξει ως λιτή μεγαλοσύνη, χάρη στη σαφήνεια των γεύσεων.

Γι’ αυτό οφείλουμε να μαγειρεύουμε ένα ταπεινό πλην μεγαλοφυές σπανακόρυζο, σύμφωνα με αυτή τη λογική και με αυτή την ευλαβική προσοχή στις λεπτομέρειες. Έτσι, καλό είναι να  μην παρασυρόμαστε από επίδοξους ή και καταξιωμένους μαστερσεφάδες που στη προσπάθεια εντυπωσιασμού και ελλέιψει δυνατότητας περίτεχνου στησίματος του πιάτου, προσθέτουν περιττά υλικά (π.χ.σκόρδα, κρασιά κλπ…  Oh mon Dieu!) σε τέτοιες μεγαλοφυώς λιτές συνταγές, μειώνοντας την σαφήνεια των απλών γεύσεων εν ισορροπία, και χάνοντας στη πορεία όλο το γαστρονομικό νόημά τους. Η συγκεκριμένη συνταγή είναι απ’ τη Σμυρνιά γιαγιά μου και θεωρώ ότι η αξία της είναι στην εγκράτεια του πλήθους των υλικών, ώστε να υπάρχουν μόνο τα απολύτως απαραίτητα, σύμφωνα με τη γαστρονομική φιλοσοφία που λέει ότι “στην μαγειρική, συχνά η αφαίρεση προσθέτει, ενώ η πρόσθεση αφαιρεί”.

Το σπανακόρυζο είναι η πρώτη από μια σειρά 6 υπέροχες βίντεο-συνταγές που θα δείτε μέσα στο 2019 κάτω απ’ τον γενικό τίτλο “Συνταγές για τρεις γενιές”. Πρόκειται για συνταγές της ελληνικής δημώδους και αστικής κουζίνας που μάθαμε από γονείς και γιαγιάδες, τις κάνουμε στα σπίτια μας και θα τις κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας. Στη πορεία υπήρξε σε αρκετές περιπτώσεις τεχνική εξέλιξη, αλλά αυτό που δεν άλλαξε είναι ο συνεκτικός ρόλος αυτών των συνταγών σε ένα καθημερινό οικογενειακό ή και Κυριακάτικο τραπέζι, όπου οι τρεις γενιές μιας οικογένειας απολαμβάνουν το ίδιο φαγητό, μαζί με κοινές αφηγήσεις. Όπως ακριβώς θα δείτε να συμβαίνει και στο δικό μου οικογενειακό τραπέζι, στο τέλος κάθε βίντεο-συνταγής, της σειράς.

Η σειρά αυτή γιορτάζει τα 50 χρόνια του χορηγού μας, Μπάρμπα Στάθη, μιας εμβληματικής Ελληνικής μάρκας τροφίμων που άλλαξε τον τρόπο που μαγειρεύουμε αυτά, τα τελευταία 50 χρόνια. Εγώ θυμάμαι την αναβάθμιση που ζήσαμε στο σπίτι μας όταν ο αρακάς μας, από κονσέρβα έγινε κατεψυγμένος του Μπάρμπα Στάθη. Η μάνα μου ήταν φανατική με τη μάρκα που τότε ήταν η απόλυτη καινοτομία. Για σκεφτείτε ότι πριν 50 χρόνια ξαφνικά με τον Μπάρμπα Στάθη μπορούσαμε να απολαύσουμε αγνά λαχανικά όλο τον χρόνο, πολλά χρόνια πριν βγουν στην αγορά λαχανικά εκτός εποχής από φυτώρια ή εισαγωγές απ’ το νότιο ημισφαίριο.

Χαρακτηριστικά της συνταγής:

Πολύ εύκολη συνταγή που όλο το μυστικό είναι να μην ξεφύγει κανείς από τις ισορροπημένες αναλογίες και τα επιλεγμένα ελάχιστα υλικά. Θα σας πάρει μισή ώρα απ’ την ετοιμασία ως το πιάτο. Εγώ επιλέγω πάντα κατεψυγμένο σπανάκι σε φύλλα Μπάρμπα Στάθης (ανεξαρτήτου χορηγείας) για την παρασκευή, για πρακτικούς και διατροφικούς λόγους κυρίως (νιώθω σιγουρια για την ασφάλεια και καθαρότητα), σύν το θέμα της γευσης που είναι αυτό που θέλω, κάθε φορά. Θεωρώ τη χρήση φρέσκου σπανακιού μεγάλο και άχρηστο μπελά με το πλύσιμο, το σοτάρισμα που περισσεύει σαν βουνό πάνω απ’ τη κατσαρόλα και ομολογουμένως στην συγκεκριμένη συνταγή δεν έχω δεί και το παραμικρό όφελος στη γεύση τις λίγες φορές που χρησιμοποίησα. Το σπανακόρυζο τρώγεται και ζεστό αλλά και σε θερμοκρασία δωματίου.

Υλικά για 4 άτομα

1 κ. σπανάκι σε φύλλα Μπάρμπα Στάθης
1 ½ κρεμμύδι ψιλοκομμένο
300 γρ. ρύζι μακρύκοκκο
750 ml. νερό βρασμένο
1 ½ λεμόνι, τον ζωμό
3 κ.σ. άνηθο
100 ml. ελαιόλαδο

Διαδικασία παρασκευής:

1. Σοτάρετε τα λαχανικά:

Σε μια πλατιά ρηχή κατσαρόλα (ταβάς) σε ήπια ένταση, βάζετε το λάδι να κάψει και σοτάρετε το κρεμμύδι για 5’ να πάρει λίγο χρώμα και γεύση. Προσθέτετε το σπανάκι να σοταριστεί μαζί με το κρεμμύδι μέχρι να μαλακώσει, για 5’ περίπου. Εν τω μεταξύ, στο βραστήρα βράζετε νερό.

2. Προσθέτετε το ρύζι & σιγοβράζεστε:

Μόλις μαλακώσει το σπανάκι, προσθέτετε το ρύζι και στη συνέχεια το βραστό νερό που αναλογεί στο ρύζι που βάλατε (εδώ 750ml). Στην συνέχεια προσθέτετε την μισή ποσότητα απ’ το ζουμί του λεμονιού, αλάτι και πιπέρι και ανακατεύετε καλά.

Αφήνετε το φαγητό να σιγοβράσει για 20’ περίπου με ανοιχτή τη κατσαρόλα, μέχρι να μείνουν ελάχιστα υγρά και τότε προσθέτετε τον ψιλοκομμένο άνηθο και διορθώνετε σε λεμόνι αν χρειάζεται.

Σερβίρισμα:

Ζεστό ή και σε θερμοκρασία δωματίου, το σπανακόρυζο είναι λαχταριστό, νόστιμο και ωφέλιμο εντός ή εκτός νηστείας. Εγώ πάντα προσθέτω λίγο ωμό λάδι στο πιάτο μου και τριφτό πιπέρι, ενώ είμαι γενναιόδωρος με το λεμόνι. Προσωπικά θέλω το σπανακόρυζό μου να έχει τόση οξύτητα που να σπάει την γλυκόπικρη γεύση του σπανακιού και αυτό το ρυθμίζω στο πιάτο μου με έξτρα λεμόνι. Σερβίραμε το σπανακόρυζό μας στα πιάτα της δημοφιλούς σειράς KYTHERA της ΙΩΝΙΑ, ενώ χρησιμοποιήσαμε δύο διαφορετικούς ταβάδες της Fest, την ανοξείδωτη ημιχύτρα FamilyFest Νο 28 στο βίντεο, που κάνει στις επαγωγικές εστίες της Neff και τον αντικολλητικό ταβά για τις εστίες υγραερίου της Neff που χρησιμοποιώ σπίτι.