Πόσο ελκυστικός προορισμός είναι η Ελλάδα για τους εργαζόμενους του εξωτερικού;

5 Ιουνίου, 2021
brain_1
Μιλήσαμε με έξι επαγγελματίες που μετά από αρκετά χρόνια στο εξωτερικό εξετάζουν το ενδεχόμενο να εγκατασταθούν μόνιμα στη χώρα ή έχουν κάνει ήδη το βήμα. Πόσο δελεαστικά τους φαίνονται τα φορολογικά κίνητρα που έχει ανακοινώσει η ελληνική κυβέρνηση;

Στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, το φαινόµενο της μαζικής εκροής ανθρώπινου κεφαλαίου, κατά κανόνα νεαρών ατόμων με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, δεξιοτήτων και επαγγελματικών προσόντων, γνωστό µε τον όρο brain drainTo νέο brain drain των 40ρηδων, έλαβε μεγάλες διαστάσεις και στην κορύφωση της ελληνικής ύφεσης πήρε τη μορφή μεγάλης εξόδου («the Greek exodusThe Greek Exodus in One Chart | Visual Capitalist»). Η φυγή νεανικού και καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού από τη χώρα, που έφτασε στο απόγειό της τη διετία 2012-2013, ήταν συχνό θέμα στον δημόσιο διάλογο. Η αντιστροφή της φοράς και η δημιουργία συνθηκών εισροής τεχνογνωσίας προς όφελος της εγχώριας οικονομίας και κοινωνίας είναι κάτι που απασχολεί και τη σημερινή κυβέρνηση.

Με δυο λόγια

Όπως προκύπτει εμπειρικά από συζητήσεις με φίλους και γνωστούς, και επιβεβαιώνεται εν μέρει από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και τα ευρήματα της KPMGKPMG στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι από τους Έλληνες που έφυγαν στα εξωτερικό στην αρχή της κρίσης και πλέον πλησιάζουν την κομβική ηλικία των 40 ετών, είναι αντιμέτωποι με το δίλημμα σε ποια χώρα να περάσουν την υπόλοιπη ζωή τους. Καταλύτης τους τελευταίους μήνες αναδεικνύεται ο κορονοϊός, που έχοντας αλλάξει την καθημερινότητά μας και τον τρόπο που εργαζόμαστε, ενδεχομένως να διευκολύνει την απόφαση ορισμένων να γυρίσουν στην πατρίδα τους. Η τηλεργασίαTelework in Greece during the Covid-19 pandemic: A preliminary review of evidence | ΣΕΒ, που από ό,τι φαίνεται ήρθε για να μείνειΒαρόμετρο για τις συνθήκες εργασίας στην εποχή της νόσου COVID-19 | KPMG, έχει αγγίξει ποσοστά –τόσο στην Ελλάδα όσο και αλλού– που δεν είχαμε δει ποτέ στο παρελθόν. Στο πλαίσιο αυτό πληθαίνουν αυτοί που ήδη έχουν επιστρέψει ή σκέφτονται να εγκατασταθούν εδώ μόνιμα, διατηρώντας την εργασία τους στο εξωτερικό.

Στο μεταξύ στη «μάχη» της διεκδίκησης μερίδας των λεγόμενων «ψηφιακών νομάδωνDigital Nomads: Δουλεύοντας με ένα λάπτοπ και 4G» έχει ριχτεί και η Ελλάδα. Πριν λίγες εβδομάδες ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος του πρωθυπουργού, ανέφερε στο BloombergGreece Offers Tax Breaks to Lure the Work-From-Anywhere Crowd | Bloomberg ότι βάσει νομοσχεδίου (κατατέθηκε τη ΔευτέραΠεριστολή του λαθρεμπορίου-Κύρωση του Πρωτοκόλλου για την εξάλειψη του παράνομου εμπορίου καπνού, διατάξεις περί κοινωφελών περιουσιών και σχολαζουσών κληρονομιών, διατάξεις για τα τέλη κυκλοφορίας και τα τέλη ταξινόμησης, κίνητρα για την προσέλκυση φορολογικών κατοίκων στη Βουλή), όσα φυσικά πρόσωπα, μισθωτοί ή ελεύθεροι επαγγελματίες μεταφέρουν τη φορολογική τους έδρα στην Ελλάδα, θα έχουν έκπτωση 50% στον φόρο εισοδήματος για επτά χρόνια – δηλαδή απαλλάσσονται από τον φόρο εισοδήματος και την ειδική εισφορά αλληλεγγύης για το 50% του εισοδήματός τους. Είχε προηγηθεί τον Δεκέμβριο από τον υπουργό Εργασίας Γιάννη Βρούτση η παρουσίαση ενός πιλοτικού προγράμματος για τον επαναπατρισμό 500 Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού με μικτό μισθό €3.000 για δύο χρόνια, εν μέρει επιδοτούμενο.

Ένας περιορισμός στα φορολογικά κίνητρα που προωθούνται, είναι ότι με βάση το νομοσχέδιο που κατατέθηκε, μία από τις προϋποθέσεις για την έκπτωση φόρου σε όσους μισθωτούς μεταφέρουν την φορολογική τους κατοικία στη χώρα είναι να παρέχουν υπηρεσίες στην Ελλάδα ως μισθωτοί σε ημεδαπό νομικό πρόσωπο ή σε μόνιμη εγκατάσταση αλλοδαπής επιχείρησης στην Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι όσοι εργάζονται ως μισθωτοί για μία εταιρεία του εξωτερικού χωρίς φυσική παρουσία στη χώρα δεν δικαιούνται την έκπτωση φόρου.

Το προφίλ του σύγχρονου Έλληνα μετανάστη και οι εισροές
Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσειςΜεταναστευτική κίνηση | ΕΛΣΤΑΤ της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για τις εξερχόμενες μεταναστευτικές ροές, από το 2008 έως και το 2018, συνολικά 518.112 άτομα των παραγωγικών ηλικιών 25-44 μετανάστευσαν από την Ελλάδα (σε αυτούς περιλαμβάνονται και πολλοί ξένης υπηκοότητας, μόνιμοι κάτοικοι Ελλάδος, που έφυγαν στο εξωτερικό στην αρχή της κρίσης). Η τάση φυγής όσο περνούν τα χρόνια φαίνεται να εξασθενεί. Από τους 67.260 που έφυγαν το 2012, το 2018 ο αριθμός στις εξεταζόμενες ηλικίες μειώθηκε στα 50.760 άτομα. Την ίδια στιγμή, το 2017 και 2018 ο αριθμός των Ελλήνων 25-44 ετών που επιστρέφουν ξεπερνά τους 12.200 ετησίως, όταν τη διετία 2012-2013 διαμορφωνόταν στους 11.300-11.600 το χρόνο. Με βάση περυσινή έρευνα της KPMGΈρευνα “Brain Drain & Gain” της KPMG σε 290 άτομα από 14 χώρες, περισσότεροι από ένας στους τρεις (36%) θα εξέταζαν θετικά το ενδεχόμενο επιστροφής στην Ελλάδα με μειωμένες αποδοχές.

Πόσο δελεαστικά και αποτελεσματικά είναι όμως αυτά τα κίνητρα, ποια είναι η απήχησή τους στους άμεσα ενδιαφερόμενους και τι είναι αυτό που καθορίζει τελικά την απόφασή τους να έρθουν στην Ελλάδα; Συνομιλήσαμε με Έλληνες εργαζόμενους που ζούσαν επί χρόνια στο εξωτερικό και πήραν πρόσφατα την απόφαση να γυρίσουν ή σκέφτονται σοβαρά το ενδεχόμενο της επανεγκατάστασης, αλλά και με ανθρώπους που μοιράζουν τη ζωή τους ανάμεσα στην Ελλάδα και μία άλλη ή και παραπάνω χώρες.

Γρηγόρης, 34, σύμβουλος επιχειρήσεων

Ο Γρηγόρης εργάζεται το τελευταίο διάστημα ως ελεύθερος επαγγελματίας σύμβουλος επιχειρήσεων και αυτοπροσδιορίζεται ως «ψηφιακός νομάς». Από το 2012 που έφυγε από την Αθήνα με σκοπό να βιώσει «κάτι διαφορετικό από την ελληνική πραγματικότητα», έκανε πρώτη στάση στο Ντουμπάι, ως υπάλληλος ναυτιλιακής, έπειτα στο Μανχάιμ για μεταπτυχιακό στο μάνατζμεντ, ακολούθησε το Βανκούβερ όπου εργάστηκε ως σύμβουλος, στη συνέχεια η Βαρκελώνη και το Βερολίνο, διάλειμμα επτά μηνών για ταξίδι αναψυχής στη Λατινική Αμερική, πίσω Αθήνα για λίγους μήνες, μετά Μόναχο και Ρουμανία με σύμβαση έργου και δυνατότητα για εξ αποστάσεως εργασία.

Αφίξεις στο διεθνές αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος της Αθήνας. [Σωτήρης Δημητρόπουλος/Eurokinissi]

«Είμαι στην Αθήνα από τον Ιανουάριο. Φέτος είναι η χρονιά που έχω περάσει πιο πολύ χρόνο στην Ελλάδα από τότε που έφυγα», μας λέει. Το συμβόλαιό του με τους εργοδότες σε Μόναχο και Ρουμανία έληξε τον Ιούνιο και μόλις υπέγραψε νέο, το οποίο θα είναι και πάλι remote. «Δεδομένων των συνθηκών πολλές εταιρείες δέχονται την εξ αποστάσεως εργασία. Στον χώρο μου αρκετές δουλειές ήταν έτσι, αλλά όχι σε τόσο μεγάλο βαθμό. Τώρα είναι must. Είναι μια δικαιολογία ώστε να παραμείνω περισσότερο καιρό εδώ. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα μείνω για πάντα. Προτιμώ την Αθήνα για εξ αποστάσεως εργασία από μία τυχαία πόλη του εξωτερικού γιατί είναι το μέρος όπου μεγάλωσα. Άμα βέβαια δεν γινόταν όλο αυτό με τον κορονοϊό, σίγουρα θα ταξίδευα και σε άλλα μέρη. Τώρα που υπάρχει το κύμα του εξ αποστάσεως, το εκμεταλλευόμαστε αρκετοί. Το ιδανικό είναι να ζεις στην Ελλάδα και να έχεις εισόδημα εξωτερικού. Αυτό είναι το όνειρο. Το θέμα είναι αν μπορείς να το κάνεις βιώσιμα, μακροπρόθεσμα».

Ένα δύσκολο ζήτημα, αναφέρει ο Γρηγόρης, είναι η φορολόγηση. «Είναι λίγο γκρίζα ζώνη για τους ψηφιακούς νομάδες. Αν δεν υπήρχε η πανδημία θα πρόσεχα να μην μείνω πάνω από έξι μήνες στην Ελλάδα».

Φορολογική κατοικία και παγκόσμιο εισόδημα
Με βάση το διεθνέςTax residence αλλά και το ελληνικόΤο ζήτημα της φορολογικής κατοικίας των φυσικών προσώπων | Taxheaven φορολογικό δίκαιο, ένα φυσικό πρόσωπο μπορεί να θεωρηθεί φορολογικός κάτοικος της χώρας στην οποία διαμένει συνεχόμενα για περισσότερες από 183 ημέρες τον χρόνο. Δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας (εξετάζεται π.χ. και το πού βρίσκεται το κέντρο του ζωτικού του ενδιαφέροντος, πού μένει η οικογένειά του, σύζυγος, παιδί) αλλά είναι ένας από τους βασικότερους. Σε αυτήν την περίπτωση το εισόδημα που προκύπτει στην ημεδαπή και την αλλοδαπή, δηλαδή το παγκόσμιο εισόδημά του, φορολογείται με βάση τις κλίμακες και τους συντελεστές της χώρας της οποίας είναι φορολογικός κάτοικος. Στην Ελλάδα για παράδειγμα το μέρος του εισοδήματος άνω των 40.001 ευρώ φορολογείταιΗ νέα κλίμακα φορολογίας εισοδήματος μισθωτών, συνταξιούχων για το 2020. Αναλυτικοί πίνακες | Taxheaven με συντελεστή 44%. Οι εισοδηματικές κλίμακες διαφέρουν από χώρα σε χώρα (π.χ. στη Γερμανία επιβάλλεται φόρος 45% για το μέρος του εισοδήματος που υπερβαίνει τα 260.532 ευρώ) ωστόσο με βάση μόνο τον ανώτατο φορολογικό συντελεστή σε ισχύ, η Ελλάδα είναι στην 23η θέση παγκοσμίωςList of Countries by Personal Income Tax Rate | tradingeconomics. Πολύ πιο ψηλά δηλαδή από άλλες κοντινές χώρες που βρίσκονται πολύ χαμηλά στη λίστα, όπως η Βόρεια Μακεδονία, η Βουλγαρία, η Σερβία και η Ρουμανία (με 10%). Και όλα αυτά χωρίς καν να προσμετρηθούν οι ασφαλιστικές εισφορέςΜείωση ασφαλιστικών εισφορών εργοδότη-εργαζομένου με το νέο νομοσχέδιο – Πως θα διαμορφωθούν αναλυτικά οι ασφαλιστικές εισφορές – Πίνακες | taxheaven και άλλες επιβαρύνσεις που υπάρχουν στην Ελλάδα, όπως η εισφορά αλληλεγγύης που βέβαια πρόκειται να «παγώσει» Μονιμοποιείται και επεκτείνεται η αναστολή της εισφοράς αλληλεγγύης | Capital.grπροσωρινά για ορισμένους.

Ως προς την έκπτωση 50% στον φόρο εισοδήματος που προωθεί η ελληνική κυβέρνηση, ο Γρηγόρης, που είναι φορολογικός κάτοικος Ρουμανίας, κρίνει ότι δεν είναι καθόλου δελεαστικό κίνητρο, διότι «το υπόλοιπο 50% του φόρου πάλι θα είναι υψηλότερο απ’ ό,τι σε πολλές άλλες χώρες. Όταν έχεις διπλανές χώρες όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία γιατί να έρθεις στην Ελλάδα; Θα πρέπει να δοθούν κίνητρα για την ίδρυση μικρών επιχειρήσεων, όπως π.χ. ατομικές επιχειρήσεις ή ανώνυμες με συγκεκριμένο (μικρό) αριθμό υπαλλήλων».

Την ίδια στιγμή πληθαίνουν οι χώρες16 Countries With Digital Nomad Visas (For Remote Workers) | expertvagabond.com που έχουν θέσει σε ισχύ προγράμματα βίζας για ψηφιακούς νομάδες, τα οποία καλύπτουν το νομικό κενό που υπάρχει ως προς την μακρά παραμονή σε μία χώρα και επιτρέπουν σε επαγγελματίες που τις επιλέγουν ως προορισμό να εργάζονται από εκεί για οποιονδήποτε εργοδότη οπουδήποτε στον κόσμο.

Γιώργος, 32, στέλεχος σε πολυεθνική

Ο Γιώργος έφυγε από την Ελλάδα για το Ηνωμένο Βασίλειο πριν από οκτώ χρόνια και εργάζεται ως στέλεχος σε μία πολυεθνική συμβουλευτική εταιρεία. Με το ξέσπασμα της πανδημίας άρχισε να δουλεύει από το σπίτι του στο Λονδίνο και το καλοκαίρι, μόλις άνοιξαν τα σύνορα με Ελλάδα, ήρθε στην Αθήνα απ’ όπου συνεχίζει να εργάζεται εξ αποστάσεως.

«Δεν έχω πάρει ακόμη την απόφαση να επιστρέψω μόνιμα. Προς το παρόν αυτό που εξετάζω είναι κατά πόσο μπορώ βάσει του νόμου να διατηρώ παρουσία και εδώ και εκεί. Αυτό είναι το πρώτο βήμα για τα επόμενα 1-2 χρόνια και μέσω αυτής της διαδικασίας θα επιλέξω αν θα επιστρέψω μόνιμα». Όπως εξηγεί όμως αυτό που κάνει δεν είναι εύκολο, διότι «όταν μοιράζεις τον χρόνο σου σε δύο χώρες, ουσιαστικά μοιράζεις τη ζωή σου, δημιουργείς δύο παράλληλες ζωές και αυτό είναι αρκετά κουραστικό από την άποψη των προσωπικών σχέσεων. Η κατάσταση που ζούμε τώρα και θα ζούμε για κάποιον καιρό ακόμη είναι αρκετά περίεργη και σε ένα βαθμό λίγο ψέμα για εμάς τους μετανάστες που είμαστε εδώ. Είναι αλλιώς να ζεις στην Αθήνα με μισθό Λονδίνου, που μπορεί να παίρνεις 7-8 φορές περισσότερα. Επίσης υπάρχει και ο παράγοντας της ενσωμάτωσης, εμένα μου είναι πάρα πολύ δύσκολο να νιώσω μέρος της ελληνικής κοινωνίας λόγω της κουλτούρας και διότι λείπω αρκετά χρόνια και δεν έχω δουλέψει ποτέ στην Ελλάδα».

Όπως αναφέρει «οι εταιρείες θα πρέπει να δουν λίγο διαφορετικά το θέμα της τοποθεσίαςCoronavirus: Facebook accused of forcing staff back to offices | BBC. Δηλαδή δεν μπορούμε να μείνουμε σε μία πεπαλαιωμένη αντίληψη ότι θα πρέπει να είμαστε όλοι σε ένα γραφείο, αν δεν χρειάζεται στην πραγματικότητα φυσική παρουσία για να κάνουμε τη δουλειά μας. Θα πρέπει να είναι στη διακριτική ευχέρεια των εργαζομένων αν θα πάνε π.χ. μια ήμερα τον μήνα ή κάθε μέρα».

Ο ίδιος σε τηλεφωνικές συνεντεύξεις που κάνει αυτόν τον καιρό το πρώτο που ρωτάει τους υποψήφιους εργοδότες του είναι «“Ποια είναι η πολιτική σας για την απομακρυσμένη εργασία, είτε από το Λονδίνο, είτε από άλλη χώρα;” Με το που ακούω ότι σκοπεύουν μόλις περάσει αυτό να επιστρέψουν στα γραφεία τους, απαντώ “δεν ενδιαφέρομαι”».

Αν όντως αλλάξει η νοοτροπία των εταιρειών ως προς τη φυσική παρουσία στο γραφείο, πόλεις όπως το Λονδίνο θα αρχίσουν να ερημώνουν, εκτιμά ο Γιώργος. «Πάρα πολλοί άνθρωποι έχουν φύγει από την πόλη και δουλεύουν είτε από τα πατρικά τους είτε από πιο φθηνά σπίτια εκτός Λονδίνου, διότι ποιος ο λόγος να δίνουν 1.500-2.000 ευρώ ενοίκιο για ένα σπίτι στο Λονδίνο όταν δουλεύουν απομακρυσμένα; Δεύτερον το Λονδίνο (σ.σ.: λόγω του lockdown) δεν προσφέρει πια τίποτα από αυτά που πρόσφερε».

Το ναυάγιο της δράσης «Ελλάδα Ξανά»
Τον Δεκέμβριο του 2019 ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης παρουσίασεREBRAIN GREECE: Τις 4 μεγάλες δράσεις παρουσίασε ο Γ. Βρούτσης | taxheaven την πρωτοβουλία της ελληνικής πολιτείας για τον επαναπατρισμό Ελλήνων του εξωτερικού Rebrain Greece. Στο επίκεντρό της ήταν ένα πιλοτικό πρόγραμμα με τίτλο «Ελλάδα Ξανά»«Ελλάδα ξανά» – Ενημερωτικό για επιχειρήσεις που μπορούν να προσλάβουν με χρηματοδότηση υπαλλήλους υψηλής ειδίκευσης Εργατικά – Ασφαλιστικά | taxheaven για τη χρηματοδότηση επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, προκειμένου να προσλάβουν έως 500 εργαζόμενους 28-40 ετών του εξωτερικού με άριστη γνώση της ελληνικής γλώσσας, με διεθνή εργασιακή εμπειρία δύο τουλάχιστον ετών, κατόχους μεταπτυχιακού ή/και διδακτορικού τίτλου σπουδών. Η ελάχιστη συνολική μικτή αμοιβή του εργαζόμενου σε ενταγμένες επιχειρήσεις στο πρόγραμμα θα ήταν €3.000. Τον πρώτο χρόνο ο μισθός θα χρηματοδοτούνταν κατά 70% από το υπουργείο Εργασίας και η επιχείρηση θα δεσμευόταν να απασχολήσει τον προσλαμβανόμενο εργαζόμενο με σύμβαση εργασίας πλήρους απασχόλησης για ακόμη 12 μήνες με τον ίδιο μισθό και ταυτόχρονη υποχρέωση διατήρησης του ίδιου αριθμού εργαζομένων στην συγκεκριμένη ειδικότητα.

Σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα του ΙΟΒΕΕκπαίδευση και αγορά εργασίας στην Ελλάδα Επιπτώσεις της κρίσης και προκλήσεις | ΙΟΒΕ, ο μέσος μηνιαίος μισθός στα άτομα με διδακτορικό κυμαινόταν στα €1.486 το 2016 έναντι €2.033 το 2008 (-26,9%) ενώ σε ελαφρώς χαμηλότερο επίπεδο βρισκόταν ο μέσος μισθός για τα άτομα με μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών (€ 1.420).

Μιλήσαμε με τον επικεφαλής της πρωτοβουλίας Rebrain Greece, Κωνσταντίνο Αγραπιδά, Γενικό Διευθυντή Εργασιακών Σχέσεων του υπουργείου, για να μάθουμε τι ανταπόκριση είχε το πρόγραμμα από την πλευρά των επιχειρήσεων. Όπως ανέφερε στο inside story, «λόγω της πανδημίας δεν ανακοινώθηκε επίσημα και δεν προχώρησε διότι το ενδιαφέρον των επιχειρήσεων στράφηκε στο εσωτερικό για τη διατήρηση των θέσεων που έχουν. Θα ήταν ένα πιλοτικό πρόγραμμα, θα δούμε αν θα επανέλθει».

Σχετικά με τη διαφορά των μισθών, ο Γιώργος σχολιάζει ότι «για κάποιον που έχει συνηθίσει σε μισθό €4-5.000, τα €1.500 που θεωρούνται ένας καλός μισθός για Ελλάδα, είναι πολύ σημαντική μείωση, όσο χαμηλότερο κι αν είναι το κόστος ζωής. Γιατί ακόμη και €2.000 να παίρνεις (καθαρά) στην Ελλάδα και στο Λονδίνο €5.000, τα €1.000-1.500 που θα έβαζες στην άκρη δεν θα τα αποταμιεύσεις στην Ελλάδα». Ως προς το πιλοτικό πρόγραμμα του υπουργείου Εργασίας, πέρα από το ύψος του μισθού αναφέρει ότι η 24μηνη διάρκεια της σύμβασης εργασίας είναι επίσης προβληματική.

Τζένιφερ, 29, content writer

Η Τζένιφερ από την Ολλανδία είναι content writer και ασχολείται με το social media marketing. Εδώ και δύο χρόνια μένει στην Ελλάδα. Επέλεξε τη χώρα για δύο λόγους: γιατί ήθελε να παραμείνει εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης και λόγω των πολλών διαθέσιμων επιλογών για ταξίδια εντός συνόρων, αν και οι περιορισμοί του κορονοϊού της χάλασαν σε ένα βαθμό τα σχέδια. Το αρχικό της πλάνο ήταν να μείνει μόνιμα στην Ελλάδα, αλλά μετά από δύο χρόνια εδώ έχει τις αμφιβολίες της. «Το φορολογικό σύστημα είναι άθλιο, σε γενικές γραμμές δεν υπάρχει καλό wifi ή mobile internetΈχουμε τις ταχύτητες ίντερνετ που πληρώνουμε; και το κόστος ζωήςΚάθε χρόνο και πιο ακριβό το κόστος ζωής στην Αθήνα | Capital.gr είναι αρκετά υψηλό»

Ως προς τα φορολογικά κίνητρα που εξαγγέλθηκαν, εξηγεί ότι «για μένα δεν παρουσιάζουν κάποιο ενδιαφέρον. Η έδρα της (ατομικής) εταιρείας μου είναι εκτός Ευρώπης, στη Γεωργία. Την επέλεξα λόγω των χαμηλών φόρων. Παρότι γνωρίζω τους ελληνικούς κανόνες, στα “χαρτιά” δεν φαίνεται ότι μένω εδώ και έχω λόγο γι αυτό. Η ελληνική γραφειοκρατία είναι μία από τις χειρότερες και δεν θέλω να έχω καμία σχέση. Μετά από δύο χρόνια δεν έχω καταφέρει να πάρω κάρτα (διαμονής) Ευρωπαίου πολίτηRegistration procedures and residence permits | EURES παρότι είμαι υποχρεωμένη βάσει ευρωπαϊκής οδηγίας και ελληνικής νομοθεσίας, διότι είναι ένα τεράστιο μπάχαλο. Επομένως έτσι κι αλλιώς δεν έχω ιδέα αν θα δικαιούμαι το συγκεκριμένο προνόμιο (σ.σ.: τη μείωση φόρου). Έχω ελληνικό ΑΦΜ αλλά το χρησιμοποίησα μόνο για να νοικιάσω το σπίτι που μένω».

Μαρία, 35, ειδική παιδαγωγός

Η Μαρία είναι ειδική παιδαγωγός και έφυγε για μεταπτυχιακές σπουδές στην Αγγλία το 2009. Λίγο αφότου πήρε το πτυχίο της γύρισε στην Ελλάδα και εργάστηκε για 1,5 χρόνο σε ένα σχολείο. Το 2012 πήρε την απόφαση να ξαναγυρίσει στην Αγγλία. «Είδα ότι υπήρχε ένα επαγγελματικό ταβάνι. Ειδικά στον τομέα της ειδικής αγωγής, η Ελλάδα είναι αρκετά πίσω, ενώ στην Αγγλία οι προδιαγραφές είναι πολύ υψηλές. Είπα στον εαυτό μου “αν θες να μάθεις πράγματα, φύγε”. Από τότε και μέχρι πριν κάποιους μήνες ήμουν εκεί. Εργάστηκα σε σχολεία, δομές και τώρα είμαι στη βρετανική υπηρεσία ειδικής αγωγής».

«Το Λονδίνο είναι μία πολύ ακριβή πόλη. Πρέπει είτε να ζεις με άλλους και να μοιράζεσαι τα έξοδα του σπιτιού, ή προκειμένου να μένεις μόνος να κάνεις πολλές δουλειές, ώστε να ζεις αξιοπρεπώς. Όταν πήρα την απόφαση ότι θέλω να ζήσω μόνιμα εκεί, έπεσα με τα μούτρα στη δουλειά για να καταφέρω να μείνω μόνη μου σε έναν χώρο αρκετά μικρό, δούλευα 12-13 ώρες τη μέρα. Δεν υπήρχε ζωή, υπήρχε μόνο δουλειά. Αυτό που άρχισε να μου λείπει είναι μία ανεμελιά και ξεγνοιασιά που υπάρχει στην Ελλάδα, δεν θα συζητήσω καν για τον καιρό. Στο Λονδίνο ξυπνάς στις 7 και είναι ακόμη νύχτα και στις 3 το μεσημέρι, όταν είσαι ακόμη στη δουλειά, αρχίζει να νυχτώνει. Η ζωή σου κυμαίνεται μεταξύ νύχτας και νύχτας με πάρα πολλή βροχή και κρύο.

 

Οι Έλληνες του εξωτερικού είμαστε λίγο παρεξηγημένοι. Πολλοί νομίζουν ότι είχαμε όλα μας τα προβλήματα λυμένα. Σέβομαι τους Έλληνες που έκατσαν στη χώρα και πάλεψαν αλλά ούτε για μένα ήταν ιδανικό το πόσο πάλεψα στο εξωτερικό, όπου ναι μεν είχα μεγαλύτερες απολαβές, αλλά τι μου κόστισε κατά καιρούς; Μετά από πέντε χρόνια στο Λονδίνο άρχισα να βαραίνω ψυχολογικά και συναισθηματικά.

Το 2017 έρχομαι για λίγους μήνες στην Ελλάδα να βολιδοσκοπήσω την κατάσταση. Τρώω τα μούτρα μου και γυρνάω Αγγλία. Μεγαλώνοντας όμως αλλάζουν οι προτεραιότητές σου, και αυτό που είδα στο πέρασμα των χρόνων είναι ότι ενώ η δουλειά ήταν πάντα η προτεραιότητά μου και είναι ακόμη σημαντική για μένα, ένιωθα ότι δεν είναι μόνο αυτό. Η κοινωνική σου ζωή, οι επαφές σου, οι φίλοι σου, η οικογένειά σου, τι γίνονται όλα αυτά; Οπότε ρώτησα τον εαυτό μου, “πού θες να είσαι τα επόμενα 10 χρόνια;” και η απάντηση ήταν ότι στα 45 μου δεν θέλω να είμαι στην Αγγλία. Έτσι πήρα την απόφαση να γυρίσω. Η όλη κατάσταση με τον κορονοϊό με βοήθησε, διότι το επάγγελμά μου είναι τέτοιο που μπορώ να το κάνω από απόσταση. Όταν προέκυψε το lockdown του Μαρτίου είπα στη δουλειά ότι δεν αντέχω να το περάσω στο Λονδίνο, μακριά από την οικογένειά μου, οπότε τους είπα “ή απολύστε με ή υποστήριξτε με να δουλέψω από απόσταση”. Ευτυχώς ο εργοδότης μου με υποστήριξε και από τότε δουλεύω από εδώ μέχρι να μας πει η υπηρεσία “σας θέλω όλους πίσω στο γραφείο”».

Η Μαρία έχει συνάψει και μια περιστασιακή συνεργασία με ένα κολλέγιο στην Ελλάδα όπου παραδίδει ηλεκτρονικά μαθήματα κάθε Σάββατο. «Αν η εργασία στην Αγγλία σταματήσει, θα πρέπει να πέσω με τα μούτρα να αυξήσω τις ώρες εργασίας μου στην Ελλάδα. Ναι μεν με στηρίζει ο μισθός της Αγγλίας, αλλά θα πρέπει να κάνω και το δικό μου network εδώ και να το αξιοποιήσω όσο μπορώ περισσότερο».

Ως προς τη φορολογική έκπτωση για όσους επαναπατριστούν, η Μαρία τη βλέπει θετικά. «Το 50% έκπτωση φόρου ακούγεται πολύ δελεαστικό. Όταν κάνω τη φορολογική μου δήλωση εδώ θα κληθώ να δηλώσω το παγκόσμιο εισόδημα, επειδή όμως ο τρόπος που φορολογούμαι στην Αγγλία είναι πολύ διαφορετικός από την Ελλάδα ως προς τις κλίμακες, όπως τα υπολόγισα μου βγαίνει να πληρώσω στην Ελλάδα επιπλέον €5.500 στην εφορία. Οπότε το μέτρο αυτό θα με συνέφερε αν εφαρμοστεί».

Βασίλης, 39, προγραμματιστής

Ο Βασίλης έφυγε από την Αθήνα λίγο μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών το 2005 για μεταπτυχιακό στο Ρότερνταμ. Ένα χρόνο μετά πήγε στο Αμβούργο, όπου ασχολήθηκε με τα ναυτιλιακά και αυτήν την περίοδο ζει με τη Γερμανίδα σύντροφο και τον 10χρονο γιό τους στο Μιλάνο. Πλέον εργάζεται ως προγραμματιστής και η έδρα της ατομικής του εταιρείας είναι 20 λεπτά με αυτοκίνητο από τη Ζυρίχη, σε γερμανόφωνο καντόνι με χαμηλή φορολόγηση. Με την οικογένειά του έρχονται στην Ελλάδα περίπου πέντε φορές τον χρόνο, όταν ο μικρός δεν έχει σχολείο, και μένουν για αρκετές εβδομάδες, αφού και η σύντροφός του ως εργαζόμενη σε startup μπορεί να δουλεύει από οπουδήποτε έχει σύνδεση στο ίντερνετ.

Βασίλης Βερβερίδης/Eurokinissi]

 

Σχολιάζοντας τα φορολογικά κίνητρα που έχουν αναγγελθεί, λέει ότι κριτήριο για να κάνεις το άλμα να μετακομίσεις σε μία χώρα «δεν είναι μόνο το φορολογικό πλαίσιο, είναι και άλλοι παράγοντες, ειδικά άμα έχεις παιδί. Το θέμα είναι τι αγοράζεις στην Ελλάδα με τους φόρους σου. Το να πληρώνεις λιγότερους φόρους ακούγεται καλύτερο, αλλά με τους φόρους που δίνεις εδώ έχεις άλλες παροχές. Έχεις άλλα νοσοκομεία, άλλα σχολεία να πας το παιδί σου, άλλους δρόμους, άλλα μέσα μαζικής μεταφοράς. Εννοείται ότι υπάρχει ο ήλιος και το κλίμα που είναι τα συν της Ελλάδας, αλλά και η πιο χαλαρή νοοτροπία. Είναι αλλιώς η διάθεση και η ενέργειά σου όταν έχει ήλιο και φως. Όταν έμενα Αμβούργο ήταν τεράστια η διαφορά, τώρα είμαι πιο νότια, στην Ελλάδα απλά κρατάει μία ώρα πιο πολύ η μέρα αυτήν την εποχή».

Και πάλι όμως, όπως τα υπολογίζει, στην Ελλάδα ακόμη και με την έκπτωση 50% θα πληρώνει περισσότερα σε φόρους απ’ ό,τι στην Ελβετία. «Αυτοί στους οποίους στοχεύουν τα κίνητρα είναι Έλληνες του εξωτερικού με καλές δουλειές, αυτό σημαίνει ότι θα παίρνουν €80.000-100.000 το χρόνο, μισθό με τον οποίο στην Ελλάδα θεωρείσαι golden boy, ενώ στο εξωτερικό αυτά τα λεφτά τα παίρνει κάποιο μεσαίο στέλεχος middle management».

Κώστας, 36, trading analyst

Ο Κώστας είναι trading analyst στον τομέα της ενέργειας και έφυγε πριν δέκα χρόνια από την Ελλάδα, με αρχικό προορισμό το Παρίσι. Τα πρώτα δύο χρόνια έκανε το μεταπτυχιακό του και το τρίτο ξεκίνησε να δουλεύει εκεί. Σειρά είχε η Γερμανία για έναν χρόνο, μετά η Πράγα για 2,5 χρόνια και τέλος η Ζυρίχη για άλλα 2,5 χρόνια. Μετά από 9 χρόνια στο εξωτερικό, το 2019 πήρε την απόφαση να γυρίσει μόνιμα Ελλάδα.

Περίπου τα δύο από τα 2,5 χρόνια που εργάστηκε στην Πράγα είχε καταφέρει να δουλεύει τον μισό μήνα από την Ελλάδα και τον άλλον μισό στην Τσεχία. «Αυτό είχε γίνει για σοβαρούς οικογενειακούς λόγους που επικαλέστηκα», λέει. Όταν η ελβετική εταιρεία για την οποία δούλευε τον μετέφερε στη Ζυρίχη, του ζήτησαν να δουλεύει όλες τις ημέρες του μήνα από το γραφείο. «Θα μπορούσαν να με αφήσουν να το συνεχίσω, αλλά είχαν πάρει απόφαση να κεντρικοποιήσουν τον έλεγχο στην εταιρεία, δηλαδή να μην επιτρέπουν πολύ το remote, τεχνικά θα μπορούσε να γίνει, αλλά δεν ήθελαν να ανοίξουν την πόρτα και σε άλλους εργαζόμενους να κάνουν το ίδιο». Στην Ελβετία άντεξε 2,5 χρόνια μέχρι να παραιτηθεί. «Σε πρώτη φάση με το που ήρθα Ελλάδα ήθελα να κάνω ένα διάλειμμα από τη δουλειά για κάποιους μήνες, γιατί και οι λόγοι για τους οποίους γύρισα ήταν καθαρά προσωπικοί-κοινωνικοί. Μετά ήρθα σε επαφή με ελληνικές εταιρείες στον χώρο της ενέργειας αλλά επειδή τα πράγματα που κάνουν και ο τρόπος με τον οποίον είναι οργανωμένες είναι αρκετά πίσω, ή αρκετά περιορισμένα σε σχέση με αυτά που είχα συνηθίσει να κάνω, τελικά άρχισα να συνεργάζομαι από απόσταση με σύμβαση έργου με μία εταιρεία στην Τσεχία. Η συνεργασία αυτή σταμάτησε τον περασμένο Αύγουστο και τώρα δουλεύω σε μία ιταλική εταιρεία με φυσική παρουσία στην Ελλάδα».

KPMG: Τι πρέπει να γίνει για να μην καταστεί η νέα ρύθμιση άλλη μία χαμένη ευκαιρία
Με αφορμή την κατάθεση του νομοσχεδίου για την προσέλκυση φορολογικών κατοίκων, η Ανέζα Σταύρου, Senior Manager στο Φορολογικό Τμήμα της KPMG, αναφέρει στο inside story ότι: «Θεωρούμε την εν λόγω διάταξη ως ένα ισχυρό φορολογικό κίνητρο ώστε να προσελκύσει εργαζόμενους αλλά και αυτοαπασχολούμενους που είναι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού. Προκειμένου όμως η ανωτέρω φορολογική ρύθμιση να μην καταστεί μια ακόμη χαμένη ευκαιρία, ευελπιστούμε το υπουργείο Οικονομικών σε συνεργασία με την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων να παράσχει σαφείς και απλές οδηγίες για την υπαγωγή στη ρύθμιση προκειμένου αυτή να μην εναπόκειται σε υποκειμενικές κρίσεις και ερμηνείες των κανόνων υπαγωγής». Επίσης, σύμφωνα με την ίδια το νέο ειδικό φορολογικό καθεστώς εκπατρισμένων εργαζομένων (γνωστό διεθνώς ως expat regime) αφορά σε «νέες θέσεις εργασίας», προϋπόθεση όμως η οποία πρέπει να διευκρινιστεί.

«Περαιτέρω, για την διευκόλυνση των φορολογουμένων και προκειμένου οι αιτήσεις των ενδιαφερομένων να μην κολλούν στα γρανάζια της γραφειοκρατίας, θα προτείναμε να αναπτυχθεί από την ΑΑΔΕ ηλεκτρονικό σύστημα υποβολής αιτήσεων στον ιστότοπό της, μέσω του οποίου τόσο οι αιτήσεις υπαγωγής στη ρύθμιση όσο και η διαβίβαση των δικαιολογητικών να γίνονται με ηλεκτρονικό τρόπο. Επίσης, δεδομένου ότι η ρύθμιση απευθύνεται και σε αλλοδαπούς, η αγγλική έκδοση (ηλεκτρονική αίτηση και προϋποθέσεις ένταξης στη ρύθμιση) των ανωτέρω κρίνεται επιτακτική».

Ως προς το νέο φορολογικό καθεστώς που δρομολογεί η ελληνική κυβέρνηση για ανθρώπους σαν κι αυτόν, ο Κώστας, ο οποίος φαίνεται ότι δεν μπορεί να υπαχθεί αφού έχει επιστρέψει από πέρυσι, άρα πιθανόν δεν λογίζεται ως «νέα θέση εργασίας» (μένει να διευκρινιστεί), σχολιάζει ότι κυρίαρχοι λόγοι για να θέλει κανείς να γυρίσει πίσω είναι οι προσωπικές σχέσεις και η κοινωνική ζωή. «Υπάρχει μία πολύ μεγάλη αβεβαιότητα με το φορολογικό πλαίσιο που αλλάζει συνεχώς στην Ελλάδα, μπορεί π.χ. να βγει η επόμενη κυβέρνηση ή και αυτή και να το αλλάξει πάλι (σ.σ.: επί τα χείρω). Δεν μπορείς να κάνεις έναν προγραμματισμό ζωής με αυτό το αβέβαιο πλαίσιο. Πολλοί γνωστοί μου που έχουν γυρίσει το έχουν κάνει με το σκεπτικό ότι έχουν βάλει κάποια χρήματα στην άκρη, που τους δίνει μία ασφάλεια. Η απόφασή τους δεν έχει τίποτα να κάνει με οποιαδήποτε κρατική ή κυβερνητική πρωτοβουλία για να τους φέρει πίσω. Γυρνάμε εν γνώσει μας ότι δεν είναι το επαγγελματικό ή το οικονομικό η πρώτη μας προτεραιότητα».

Εικόνα etriantafillou
Σπούδασε κατά λάθος Οικονομική Επιστήμη στην ΑΣΟΕΕ και το 2004 ξεκίνησε να εργάζεται ως οικονομικός συντάκτης στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία. Το 2010 δημιούργησε την πρώτη αντιγραφή του σατιρικού Τhe Onion, στην Ελλάδα. Παραμένει στον χώρο των ηλεκτρονικών ΜΜΕ. Είναι ανορθόγραφη.

ΠΑΣΚΚΕΔΙ

Πανελλήνιο Σωματείο Καταστημάτων και Καταναλωτών Εστίασης και Διασκέδασης. Εξειδικευμένο portal ενημέρωσης για τον κλάδο της Εστίασης και τους καταναλωτές.


ΚΑΛΕΣΤΕ ΜΑΣ