Στο ζωικό «βασίλειο», εκτιμούν οι επιστήμονες, πως θα βρει καταφύγιο ο κορονοϊός μετά την μετατροπή του σε ενδημική ασθένεια και από εκεί θα εξαπολύει τις περιοδικές επιθέσεις του στους ανθρώπους, χωρίς, ωστόσο, να προξενεί πλέον την σημερινή καταστροφή.

Το παραπάνω σενάριο είναι γεγονός για άλλους κορονοϊούς, «ξαδέρφια» του SARS-CoV-2 που προκάλεσε την πανδημία της Covid-19 και οι επιστήμονες έχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η μετάλλαξη Όμικρον θα το καταστήσει πραγματικότητα και γι΄αυτόν.

Όπως συνοψίζει το Spiegel, η μετάλλαξη Omicron θα μπορούσε να βοηθήσει τον SARS-CoV-2 να μετατραπεί πιο γρήγορα από φονικό ιό, σε ετήσια, εν πολλοίς ακίνδυνη, ενόχληση. Αλλά έχει δημιουργήσει «κρυψώνες» στο ζωικό «βασίλειο» και πιθανότατα θα αντιμετωπίσουμε και άλλες μεταλλάξεις στο μέλλον.

Μπορεί να είναι δύσκολο να το φανταστούμε αυτή τη στιγμή, με την πανδημία σε πλήρη εξέλιξη και τους νεκρούς να αυξάνονται καθημερινά, αλλά υπάρχουν όντως κορονοϊοί με τους οποίους οι άνθρωποι έχουν συμβιώσει μια χαρά για δεκαετίες ή και αιώνες. Οι επιστήμονες είναι εξοικειωμένοι με πιο καλοήθεις τύπους όπως οι OC43, 229E, NL63 και HKU1, οι οποίοι περιορίζονται στο να προκαλούν ρινική καταρροή στα παιδιά και συνήθψς αβλαβείς λοιμώξεις στους ενήλικες.

Γεγονός που εγείρει μερικά ενδιαφέροντα ερωτήματα για το μέλλον: Σε ποιο σημείο ο επικίνδυνος, σήμερα, SARS-CoV-2 θα «εξημερωθεί» σε σημείο που θα τον εντάξει στις τάξεις των «συγγενών» του; Και σε ποιο σημείο θα γίνει η μετάβαση της πανδημίας σε μια πιο ανεκτή κατάσταση για τους ανθρώπους και τις οικονομίες, μια κατάσταση που οι ειδικοί αναφέρουν ως «ενδημική»; Δηλαδή, μια κατάσταση στην οποία ο ιός δεν εξαπλώνεται πλέον σε επιθετικά κύματα, αλλά, αντίθετα, είναι συνεχώς παρών, αλλά με χαμηλότερο επιπολασμό(*).

Τα καλά και τα κακά νέα

Τα καλά νέα είναι ότι μπορεί να μην είμαστε τόσο μακριά από αυτό το σημείο. Ο Hajo Zeeb, καθηγητής επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης, λέει πως «ελπίζει πολύ» ότι αυτή η μέρα θα έρθει ήδη από το 2022. Άλλοι ειδικοί πιστεύουν ότι το 2024 είναι πιο πιθανό.

Τα κακά νέα είναι ότι ο ιός θα παραμείνει, πιθανότατα, για πάντα. Όπως και η COVID-19. «Ενδημικός», εξηγεί ο Zeeb, σημαίνει ότι ο ιός δεν αποτελεί πλέον απειλή για το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. «Στην καλύτερη περίπτωση, θα δούμε κύματα μόλυνσης με χαμηλότερο συνολικό αριθμό κρουσμάτων και πιο κοντά στα φυσιολογικά επίπεδα νοσηλειών», λέει.

Ο Zeeb πιστεύει ότι θα υπάρχουν πάντα τοπικά κρούσματα, τα οποία οι αρχές μπορούν να αντιμετωπίσουν επαναφέροντας το μέτρο της χρήσης της μάσκας σε εσωτερικούς χώρους ή με άλλα μέτρα. Αλλά η περίοδος των μαζικών θανάτων θα είναι πίσω μας.

Υπάρχουν μόνο δύο μονοπάτια που μπορούν να μας οδηγήσουν στην ενδημική κατάσταση:

• Μαζική μόλυνση, μαζί με την ασθένεια και τους θανάτους που συνεπάγεται.
• Ή μαζικός εμβολιασμός.

Δεδομένων των νέων, εξαιρετικά μολυσματικών παραλλαγών του ιού όπως η Όμικρον, ο συνδυασμός αυτών των δύο οδών είναι το πιο πιθανό σενάριο.

Όλοι οι δρόμοι οδηγούν τελικά σε αυξημένη βασική ανοσία στον πληθυσμό. Απαιτεί σχετικά υψηλό ποσοστό, αλλά μόλις επιτευχθεί, γίνεται δύσκολο για το παθογόνο να βρει απροστάτευτους ξενιστές. Σε εκείνο το σημείο, γίνεται μια συνεχής, αλλά λιγότερο ανησυχητική παρουσία για τον άνθρωπο.

Η ανάγκη για εμβόλιο

Το δημοσίευμα φέρνει για παράδειγμα την Γερμανία, όπου έχει εμβολιαστεί το 80% των ενηλίκων, με λιγότερους από τους μισούς να έχουν κάνει και την τρίτη δόση. Ποσοστά που σημαίνουν ότι θα χρειαστεί ακόμη αρκετός καιρός μέχρι να φτάσουμε στο ενδημικό καθεστώς του ιού.

Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο Κρίστιαν Ντρόστεν (Christian Drosten), ο κορυφαίος ιολόγος της Γερμανίας, προειδοποίησε: «Αν αφήσουμε τον ιό να συνεχίσει την πορεία του τώρα, θα έχουμε πολλούς θανάτους και πλήρεις μονάδες εντατικής θεραπείας».

Ο Ντρόστεν επιβεβαιώνει την «τεράστια μεταδοτικότητα» της Όμικρον. Αλλά λέει επίσης ότι είναι πιθανό η μετάλλαξη να προκαλέσει μια πιο ήπια εξέλιξη της νόσου από το στέλεχος Δέλτα που εξακολουθεί να επικρατεί στη Γερμανία. Η Όμικρον, λέει, έχει τη δυνατότητα να γίνει η πρώτη «μεταπανδημική» εκδοχή του ιού.

Ο Zeeb εντυπωσιάζεται επίσης από τη μεταδοτικότητα της μετάλλαξης. Λέει ότι αυτό είναι πιθανότατα το τέλος της γενετικής βελτιστοποίησης του ιού, προσθέτοντας ότι «μάλλον δεν είναι δυνατά, πολλά περισσότερα». Ο Ζέεμπ λέει ότι είναι «επιφυλακτικά αισιόδοξος» ότι η Γερμανία θα περάσει το επόμενο κύμα «λογικά καλά».

Τελικά, αναδύεται ένα σενάριο που εξακολουθεί να είναι γεμάτο με πολλές αβεβαιότητες. Η Όμικρον θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί τα κενά του εμβολιασμού, δεδομένου ότι η προστασία του εμβολιασμού σταδιακά εξασθενεί, και να μολύνει πολύ γρήγορα πολλούς περισσότερους ανθρώπους, ακόμη και αυτούς που έχουν εμβολιαστεί πολλές φορές. Είναι επίσης πιθανό να εμφανιστούν άλλες, άγνωστες σήμερα, μεταλλάξεις.

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον Ζέεμπ, «υπάρχει ανάγκη για επαναλαμβανόμενους εμβολιασμούς σε αυτό το σημείο» και αυτό θα μπορούσε να συνεχιστεί για αρκετό καιρό ακόμη. Πολλοί ειδικοί αναμένουν ότι μια αναμνηστική δόση κατά της COVID-19 θα μπορούσε να γίνει μέρος των μελλοντικών ετήσιων εμβολίων για τη γρίπη.

Κρυψώνες στο Ζωικό Βασίλειο

Το Spiegel διαπιστώνει ότι κανείς δεν πρέπει να έχει τις ελπίδες του ότι ο SARS-CoV-2 θα εξαφανιστεί ποτέ όπως έκανε ο προκάτοχός του SARS-CoV. Εκείνος ο ιός σκότωσε περίπου 800 ανθρώπους παγκοσμίως το 2002 και το 2003, αλλά ήταν τόσο θανατηφόρος, που σύντομα δεν μπόρεσε να βρει άλλους ξενιστές σε έναν πληθυσμό που ήδη βρισκόταν σε υγειονομικό συναγερμό.

Αλλά ο SARS-CoV-2, που οδήγησε στην πανδημία που ταλαιπωρεί τον πλανήτη εδώ και δύο χρόνια, έχει πολύ διαφορετικές δυνατότητες. Οι άνθρωποι που φέρουν τον ιό αρχικά δεν εμφανίζουν συμπτώματα και είναι άθελά τους φορείς. Επιπλέον, έχει δημιουργήσει και κρυψώνες στο ζωικό βασίλειο, από όπου θα μπορεί να «ενεδρεύει» τον ανθρώπινο πληθυσμό με συνεχώς εξελισσόμενες μορφές. Έχει ήδη ανιχνευθεί σε σκύλους, οικόσιτες γάτες, πρωτεύοντα θηλαστικά, ελάφια, τίγρεις, λιοντάρια και πολλά άλλα είδη. Γι’ αυτό και πολλοί ζωολογικοί κήποι έχουν αρχίσει τώρα να εμβολιάζουν τα ζώα τους ως απάντηση. Το εμβόλιο τελικά, αναδεικνύεται ως ένα από τα βασικότερα όπλα, όχι μόνο για τον άνθρωπο, αλλά και για τους φίλους του στο βασίλειο των ζώων.

(*) Στην επιδημιολογία, ο επιπολασμός είναι η αναλογία ενός συγκεκριμένου πληθυσμού που διαπιστώνεται ότι επηρεάζεται από μια ιατρική κατάσταση (συνήθως μια ασθένεια ή ένα παράγοντα κινδύνου όπως το κάπνισμα ή την μη χρήση της ζώνης ασφαλείας). Προκύπτει από την διαίρεση του αριθμού των ατόμων που βρέθηκαν να έχουν την κατάσταση προς τον συνολικό αριθμό των ατόμων που μελετήθηκαν. Εκφράζεται συνήθως ως κλάσμα, ως ποσοστό ή ως αριθμός περιπτώσεων ανά 10.000 ή 100.000 άτομα. Είναι ο συνολικός αριθμός περιπτώσεων μιας ιατρικής κατάστασης σε μια συγκεκριμένη περιοχή κατά τη διάρκεια μιας δεδομένης χρονικής περιόδου.

ΠΗΓΗ