H εφημερίδα el periódico δημοσιεύει εκτενές ρεπορτάζ του ανταποκριτή της στην Κωνσταντινούπολη Adriá Rocha Cutiller με γενικό τίτλο «οι τελευταίοι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης».

Κάνει μια περιγραφή των τελευταίων Ελλήνων που μένουν εκεί, ως τελευταίοι απόγονοι της βυζαντινής Αυτοκρατορίας, γύρω στους 1.800 Έλληνες μετά από ένα αιώνα εκδιώξεων βίας και μαζικών απελάσεων. Το ρεπορτάζ συνοδεύεται από φωτογραφίες του ίδιου του ρεπόρτερ με φωτογραφίες από το Πατριαρχείο, μια ελληνορθόδοξη εκκλησία της Πόλης και το κοιμητήριο στο Σισλί.

Αναφέρεται στις προσωπικές μαρτυρίες του Νίκου Βασιλειάδη της Απογευματινής, της τελευταίας εφημερίδας της ελληνικής οινότητας της Πόλης, ο οποίος επέστρεψε στην Κων/πόλη ύστερα από 30 χρόνια. Ήταν 18 όταν τους έδιωξαν και γύρισε στα 48.

• «Δεν έμενε τίποτα από το παρελθόν ήμουν πολύ θυμωμένος, αλλά τώρα ηρέμησα. Τους έχω συγχωρήσει αλλά δεν ξεχνώ. Ήταν το 1964 όταν η κυβέρνηση της Τουρκίας εκδίωξε όλους τους Έλληνες από την χώρα χωρίς διακρίσεις. Σήμερα από τους 1.700. 000 ελληνες απομένουν μόλις 1.800 μεγάλης ηλικίας που αγωνίζονται να μην εξαφανιστούν.

Αναφέρει ιστορικά στοιχεία της Συνθήκης της Λωζάννης του 1923 και της ανταλλαγής πληθυσμών.

Πατέρας και γυιός κάνουν τα πάντα στην εφημερίδα. Ο γιός του ήθελε να γίνει φαρμακοποιός αλλά την δεκαετία τους 1920 απαγορεύτηκε στα μέλη των μειονοτήτων να γίνουν δικηγόροι, δημόσιοι υπάλληλοι, ράφτες ή μαραγκοί. Μετά από λίγα χρόνια ήρθαν και οι φόροι στην ακίνητη περιουσία για να πάρουν τις περιουσίες τους.

Σύμφωνα με τον Μιχάλη: «όλη μου την ζωή είχα την αίσθηση ότι δεν ανήκω στον τόπο που γεννήθηκα. Ο τρόπος μου μας μεταχειρίστηκε το τουρκικό κράτος ήταν σαφής. Αν και έχω την τουρκική ταυτότητα ποτέ δεν θα μπορούσα να γίνω αστυνομικός, στρατιωτικός, πυροσβέστης, δημόσιος υπάλληλος. Μας έστελναν ένα ξεκάθαρο μήνυμα. Δεν είσαι ένας από τους δικούς μας, το καλύτερο που έχεις να κάνεις είναι να φύγεις.

Στις 6 Σεπτεμβρίου του 1955 μπήκαν οι Τούρκοι στα σπίτια τους και τα έσπασαν όλα. Αναφέρει τις προσωπικές μαρτυρίες τους. Εκείνες τις ημέρες δολοφονήθηκαν γύρω στους 30 Έλληνες κια βιάστηκαν πολλές γυναίκες. Καταστράφηκαν 4340 καταστήματα, 2.000 σπίτια, 110 εστιατόρεια, 27 φαρμακεία, 12 ξενοδοχεία, 11 κλινικές, 5 αθλητικές ενώσεις και δύο νεκροταφεία. Η Απογευματινή σώθηκε.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Macar το πογκρόμ ήταν οργανωμένο από το τουρκικό κράτος αλλά ανοιχτά δεν λέγεται. Ύστερα από τις έρευνες του καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η τουρκική κυβέρνηση ήθελε να κάνει κάτι, αλλά έχασε τον έλεγχο των μαζών. Νομίζω οτι είχαν στο νου τους ένα σχέδιο αλλά όχι τόσο μεγάλο.

Οι εναπομείνατες τώρα προσπαθούν να διαφυλάξουν ότι απέμεινε. Ο κύριος Σταύρος 70 χρονών επιβλέπει το νεκροταφείο στο Σισλί όπου κοιμήθηκαν οι γονείς του. Σύμφωνα με τον Μιχάλη Βασιλειάδη εδώ κια 15 χρόνια δεν υπήρξε καμία χρονιά που οι γεννήσεις να ξεπερνούν τους θανάτους.

Η σύγχρονη Κωνσταντινούπολη δεν μπορεί να την φανταστεί κανείς χωρίς την ελληνική παρουσία εκεί, όπως αναφέρει ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.

«Βρισκόμαστε εδώ από την άφιξη του Αποστόλου Ανδρέα και μετά από την ανέγερση της Αγίας Σοφίας από τον Ιουστινιανό. Υπήρξαμε μάρτυρες ιστορικών γεγονότων όπως η τέταρτη σταυροφορία, η λατινική κατοχή της πόλης, η πτώση την Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, και μετά της οθωμανικής αυτοκρατορίας που την διαδέχθηκε. Επίσης στην ίδρυση της Δημοκρατίας της Τουρκίας. Πάντοτε ήμασταν εδώ, μερικές φορές περισσότεροι άλλες λιγότεροι αλλά πάντα εδώ. Εδώ γεννήθηκαν οι πρόγονοι μας, έζησαν και πέθαναν. Αυτή η πόλη είναι σαν το σπίτι μας. Είμαστε πολίτες αυτής της χώρας, Κι εμείς γεννηθήκαμε εδώ και θέλουμε να πεθάνουμε εδώ”.

• Για τους Έλληνες της Πόλης η ιστορία κάνει κύκλους. Όταν οι σχέσεις Ελλάδος-Τουρκίας είναι σε ένταση αυτοί πληρώνουν τα σπασμένα. Το 2020 δεν αποτελεί εξαίρεση.

«Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί μας προκαλεί θλίψη διότι ένα κομμάτι της κοινωνίας αν και μικρό, δεν του έδωσαν σημασία. Η Αγία Σοφία αποτελεί μνημείο για όλοους που ζουν στην σκιά της, κια αντιπροσωπέυει ένα σύμβολο συνύπαρξης των θρησκειών κια των πολιτισμών των κατοίκων αυτης της ιστορικής πόλεως, αλλά τώρα με την μετατροπή της η πόλη μας έγινε φτωχότερη», λέει ο Βαρθολομαίος.

ΠΗΓΗ: Εφημερίδα el periódico