Ευθύμιος Λαμπαδιάρης
Ευθύμιος Λαμπαδιάρης Στην αποτύπωση της εικόνας της ξενοδοχειακής αγοράς προχωρά ο
επικεφαλής της Διεύθυνσης Hotels & Leisure Finance Division της Eurobank, αναφέροντας τις προοπτικές κάθε περιοχής και επισημαίνοντας τις παροχές της τράπεζας στους επαγγελματίες του κλάδου.
Σημαντικές ξενοδοχειακές επενδυτικές ευκαιρίες!
Αναντίρρητα, η Eurobank πίστεψε και στήριξε την τουριστική βιομηχανία και τις επιχειρήσεις της εν μέσω της οικονομικής κρίσης και πριν καν ο κλάδος εμφανίσει την εντυπωσιακή αύξηση των μεγεθών που κατάφερε να σημειώσει τα τελευταία χρόνια και μετατραπεί στον πλέον βασικό παράγοντα ανόρθωσης της ελληνικής οικονομίας. Κάτι που αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι ο τομέας Ξενοδοχείων και Τουρισμού της Eurobank συστάθηκε το 2013.
«Η Eurobank προσπαθεί κι εξυπηρετεί συνολικά τις ανάγκες του πελάτη, αναφορικά με την παροχή αμιγώς τραπεζικών υπηρεσιών, με δυο ουσιαστικά εργαλεία.
Το μεν πρώτο απευθύνεται στις μεγαλύτερες επενδύσεις κι εν γένει έργα του ξενοδοχειακού κλάδου, ενώ το δεύτερο υποστηρίζει κι εξυπηρετεί τις μικρότερες και μεσαίες επιχειρήσεις της τουριστικής αγοράς, και όχι αποκλειστικά τα ξενοδοχεία, διαθέτοντας και το γνωστό πρόγραμμα Business Banking Τουρισμός. Αυτό απευθύνεται σε αμιγώς τουριστικές επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ελλάδα, καθώς επίσης και σε όλες τις επιχειρήσεις στη νησιωτική χώρα και τη Χαλκιδική. Ως τουριστικές επιχειρήσεις λογίζονται τα ξενοδοχεία, τα ταξιδιωτικά γραφεία, οι επιχειρήσεις ενοικίασης αυτοκινήτων, σκαφών αναψυχής, τα εστιατόρια κ.ά. Μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος, οι επαγγελματίες εξασφαλίζουν ειδικά προνόμια σε προϊόντα κι υπηρεσίες της Eurobank.
Από προνομιακούς όρους στο POS κι υψηλές αποδόσεις στους επαγγελματικούς λογαριασμούς της επιχείρησής τους μέχρι τη χρηματοδότηση με μειωμένο κόστος δανεισμού, προνομιακούς όρους για τα επιχειρηματικά κι επενδυτικά βήματά τους κι υποστήριξη στις δράσεις ΕΣΠΑ 2014-2020. Επιπλέον, απολαμβάνουν έκπτωση στη συνεργασία τους με εταιρείες που τους βοηθούν να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της επιχείρησής τους. Μπορούν λ.χ. να βελτιώσουν και να προωθήσουν την ψηφιακή εικόνα της επιχείρησής τους online, να αναβαθμίσουν ενεργειακά την επιχείρησή τους, να αποκτήσουν πιστοποίηση αστεριών, να ανανεώσουν τον εξοπλισμό τους κ.ο.κ.», υπογραμμίζει ο κύριος Ευθύμιος Λαμπαδιάρης.
Ευχάριστη έκπληξη η περασμένη σαιζόν – Ο ρόλος της Αθήνας
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του κ. Λαμπαδιάρη, η παρελθούσα τουριστική σαιζόν αποτέλεσε μια ευχάριστη έκπληξη, καθώς μέχρι και τα μέσα Ιουνίου η αίσθηση ήταν πως τα συνολικότερα μεγέθη θα εμφανίσουν μια λογική διόρθωση, έπειτα από μια εξαετή πορεία που «έτρεχαν» με ιδιαιτέρως αυξητικούς ρυθμούς. «Δεν σας κρύβω πως ήμασταν αρκετά συγκρατημένοι ως προς τις προβλέψεις μας για την αμέσως προηγούμενη τουριστική σαιζόν. Παρ’ όλα αυτά, η προσέλκυση ποιοτικότερου τουρισμού σε συνδυασμό με την αύξηση των μέσων τιμών διαμονής έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην αύξηση των συνολικών εσόδων κατά 1-1,2 δισεκατομμύρια ευρώ το 2019, βάσει των πρώτων στοιχείων που έχουν δημοσιευθεί, καθώς τα έσοδα 9μήνου ’19 ξεπέρασαν αυτά του συνόλου του 2018.
Βέβαια, οφείλω να επισημάνω και να αναδείξω τη σημασία της Αθήνας στην επιτυχημένη εξέλιξη των τουριστικών δεικτών. Λειτούργησε ως θετικός αστάθμητος παράγοντας, καθώς το 2012 η Αθήνα είχε 2 εκατομμύρια επισκέπτες, ενώ σήμερα υποδέχεται ετησίως περί τους 7 εκατομμύρια. Μάλιστα, ενδιαφέρον είναι και το στοιχείο πως η ανάπτυξη των μεγεθών της πρωτεύουσας κινήθηκε πέριξ της πλατείας Συντάγματος και του ιστορικού κέντρου, ενώ η επόμενη φάση θα στραφεί γύρω από την πλατεία Ομονοίας και βεβαίως μακροπρόθεσμα στη λεγόμενη Αθηναϊκή Ριβιέρα. Δεν έχετε παρά να διαπιστώσετε τα κεφάλαια που έχουν τοποθετηθεί και κατευθυνθεί προς τα εκεί, ώστε να αντιληφθείτε τη δυναμική που αναμένεται να λάβει το down town τμήμα της Αθήνας.
Η Κρήτη διαθέτει περιοχές που δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη από τουριστικής απόψεως. Τέτοιες συναντώνται λ.χ. στην ανατολική Κρήτη, στα νότια του νησιού, αλλά και δυτικά των Χανίων.
Επιπροσθέτως, η Αθηναϊκή Ριβιέρα από μόνη της μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα στο τουριστικό τοπίο της Αττικής, μεταβάλλοντάς την από έναν city break προορισμό σε έναν established city break leisure προορισμό!». Ο κ. Λαμπαδιάρης δεν έκρυψε τη συγκρατημένη αισιοδοξία του για την επερχόμενη τουριστική σαιζόν, καθώς όπως αναφέρει οι κρατήσεις που προέρχονται από τις βασικές αγορές εισερχόμενου τουρισμού για τη χώρα μας εμφανίζουν έντονη δυναμική. Βεβαίως, η εικόνα θα είναι πιο καθαρή στην επερχόμενη διεθνή έκθεση του Βερολίνου.
Οι power-player προορισμοί κι οι προοπτικές τους
Δραστηριοποιούμενη δυναμικά στον τουριστικό κλάδο, η Eurobank είναι σε θέση να διαθέτει μια άμεση όσο και ρεαλιστική εικόνα σχετικά με το επενδυτικό ενδιαφέρον ανά γεωγραφική περιοχή, μορφή και σκοπό. Αποτέλεσμα, να προβαίνει σε αντίστοιχα projections περί του πώς θα εξελιχθεί το εκεί διαμορφούμενο τουριστικό προϊόν, αλλά κι η αποδοτικότητά του, με σημαντικά αυξημένα ποσοστά επιτυχίας.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής της Διεύθυνσης Hotels & Leisure Finance Division της Eurobank, στην πρώτη γραμμή του εισερχόμενου διεθνούς τουριστικού ρεύματος σε όρους διεθνών αφίξεων και τουριστικών εσόδων βρίσκονται η Κρήτη, οι Ρόδος και Κως από τα Δωδεκάνησα, οι Μύκονος, Σαντορίνη κι ανερχόμενη δύναμη η Πάρος στις Κυκλάδες, εκμεταλλευόμενη και το γεγονός της επέκτασης του εκεί αεροδρομίου, οι Ζάκυνθος και Κέρκυρα στο Ιόνιο, ενώ την εικόνα συμπληρώνει η Χαλκιδική. «Οι συγκεκριμένοι προορισμοί εξαρτώνται ως έναν βαθμό από τη διαθεσιμότητα των αεροπορικών θέσεων και την ταυτόχρονη δυνατότητα των τοπικών αεροδρομίων να διατηρήσουν ή ακόμη και να αυξήσουν την εν λόγω διαθεσιμότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, λ.χ. το Ηράκλειο της Κρήτης έχει συγκεκριμένους περιορισμούς, καθώς έχει φτάσει στα όρια κορεσμού. Από την άλλη πλευρά, τα Χανιά έχουν αυξημένες δυνατότητες, καθώς διαθέτουν σύγχρονο όσο κι αρκετά μεγάλο αεροδρόμιο.
Η συγκεκριμένη ιδιομορφία λειτούργησε έχοντας τα Χανιά ως πύλη εισόδου του διεθνούς τουριστικού ρεύματος κι εν συνεχεία διοχέτευσής του προς άλλες πόλεις και νομούς της Κρήτης. Αυτό, τουλάχιστον, μέχρι να παραδοθεί το νέο διεθνές αεροδρόμιο στο Καστέλι. Υπάρχει σημαντικό περιθώριο σε ό,τι αφορά την αναβάθμιση υφιστάμενων μονάδων, αλλά και την ανέγερση νέων. Προς επίρρωση των λεγομένων μου, η Κρήτη, λόγω του μεγέθους της, έχει περιοχές που δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμη από τουριστικής απόψεως και που με τη σειρά τους διαθέτουν μεγάλες εκτάσεις με πρόσβαση σε εξαιρετικές παραλίες. Τέτοιες συναντώνται, λ.χ. στην ανατολική Κρήτη, ορισμένες στα νότια του νησιού, αλλά και δυτικά των Χανίων.
Συμπερασματικά, το νησί εμπεριέχει έντονη δυναμική, παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έμεινε λίγο πίσω στο επενδυτικό σκέλος σε σχέση με άλλους προορισμούς, όπως η Ρόδος κι η Κως. Αναφορικά με το νησί των ιπποτών, πρόκειται για έναν εξαιρετικό προορισμό που ξεχωρίζει στην εγχώρια τουριστική βιομηχανία. Το αεροδρόμιό της ήταν ήδη καλό, αλλά βελτιώνεται περαιτέρω, καθώς εντάσσεται σε αυτά που έχουν παραχωρηθεί στη Fraport, ενώ ο ξενοδοχειακός κλάδος διαθέτει υψηλής ποιότητας ξενοδοχειακές μονάδες, τις οποίες “τρέχουν” επαγγελματίες ξενοδόχοι, πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς. Τα τελευταία χρόνια, στη Ρόδο έλαβαν χώρα μεγάλες επενδύσεις, σε σημείο τέτοιο ώστε το 2018 προστέθηκαν περίπου 2.500 δωμάτια στο υφιστάμενο δυναμικό! Ευθύμιος Λαμπαδιάρης
Δείγμα της αυξημένης ζήτησης που υπάρχει. Παράλληλα, εκφράζεται ενδιαφέρον για την αναβάθμιση καταλυμάτων, αλλά και για ορισμένες, λίγες είναι η αλήθεια προς το παρόν, αναπτύξεις νέων. Όσο για το περιθώριο περαιτέρω ανάπτυξής της έναντι λ.χ. της Κρήτης, εκτιμώ πως είναι μικρότερο, καθώς θα πρέπει να συνυπολογιστεί πως είχε… τρέξει πολύ και νωρίτερα στον χρόνο. Η Κως από την πλευρά της, θεωρώ πως έχει φοβερές προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης, καθώς έχει μια ιδιαίτερα σύγχρονη ξενοδοχειακή υποδομή που αναπτύχθηκε από το 2003 κι έπειτα, διαθέτει ιδανικές εκτάσεις για την ανάπτυξη αντίστοιχης λογικής ξενοδοχειακών μονάδων, πολύ καλό αεροδρόμιο το οποίο βρίσκεται σε διαδικασία επέκτασης, ενώ σύντομα αναμένεται να δούμε και νέες κατασκευές. Ευθύμιος Λαμπαδιάρης
Τα τελευταία χρόνια στη Ρόδο έλαβαν χώρα μεγάλες επενδύσεις, σε σημείο τέτοιο, ώστε το 2018 να προστεθούν περίπου 2.500 δωμάτια στο υφιστάμενο δυναμικό
Εξυπακούεται πως υπάρχει ο παράγοντας του μεταναστευτικού που είναι απρόβλεπτος, ωστόσο προσδοκούμε για το καλύτερο. Από την πλευρά του Ιονίου, η προοπτική διαγράφεται ανθηρή και ενδεχομένως σημαντικότερη σε σχέση με τα νησιά του Αιγαίου, λόγω κυρίως του γεγονότος ότι τα τελευταία χρόνια τα νησιά του έχουν μείνει πολύ πίσω από απόψεως νέων επενδύσεων σε σχέση με την Κρήτη και το Νότιο Αιγαίο. Εκτός, όμως, από την κατασκευή καινούριων καταλυμάτων, έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην ανακαίνιση των υφιστάμενων, προκειμένου να αναβαθμιστεί και το παρεχόμενο προϊόν. Τέλος, στη Χαλκιδική συνεχίζουν να επενδύονται τόσο ελληνικά όσο και διεθνή κεφάλαια για την ανάπτυξη πολυτελών εγκαταστάσεων». Ευθύμιος Λαμπαδιάρης
Ο κ. Λαμπαδιάρης επισημαίνει εγκαίρως και μία λεπτομέρεια που μπορεί να αποτελέσει game changer για τον ξενοδοχειακό κλάδο κι η οποία σχετίζεται με την ενεργειακή αναβάθμιση των καταλυμάτων. Κι αυτό, καθώς πλέον το sustainability θεωρείται ως εκ των ων ουκ άνευ για την ξενοδοχειακή αγορά, καθορίζοντας εν πολλοίς και το μέλλον της. «Κάθε άλλο παρά εντύπωση θα πρέπει να προκαλεί εάν σε λίγα χρόνια μια μονάδα δεν θα μπορεί να λειτουργήσει στην περίπτωση κατά την οποία δεν θα είναι λ.χ. waste ή και carbon free. Kι αυτό, με βασικό λόγο πρωτίστως την απόρριψη από τους όλο και πιο περιβαλλοντολογικά συνειδητοποιημένους πελάτες τους. Είμαι πεπεισμένος πως τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα παρέχουν οικονομικά κίνητρα προς τους επαγγελματίες της ξενοδοχίας, προκειμένου οι επιχειρήσεις τους να μειώσουν το αποτύπωμά τους στο περιβάλλον».
Βελτίωση της εικόνας των «κόκκινων» δανείων των ξενοδόχων
Πλείστες φορές στη δημοσιότητα έχουν κάνει την εμφάνισή τους ιδιαίτερα εντυπωσιακά όσο και με αρνητική χροιά στοιχεία σχετικά με το ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων από την πλευρά των ξενοδόχων. Κάποια στιγμή, μάλιστα, αυτό το ποσοστό είχε υπερκεράσει το επίπεδο του 50-52%. Σήμερα, έπειτα από μια σειρά ετών κατά τα οποία ο κλάδος βίωσε σημαντική ανάπτυξη κι αρκούντως θετικά οικονομικά μεγέθη, εξακολουθεί άραγε αυτό το ποσοστό να παραμένει υψηλό ή αμετάβλητο; «Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, έχουμε βιώσει μια πορεία με έντονες διακυμάνσεις και ποικίλες καταστάσεις. Στο peak τους, τα δάνεια του ξενοδοχειακού κλάδου που είχαν χαρακτηριστεί ως μη εξυπηρετούμενα (NPLs) ανέρχονταν σε ποσοστό που κινούταν λίγο πάνω από το 50% στο σύνολο του τραπεζικού συστήματος.
Αναμφίβολα, επρόκειτο για μια εξαιρετικά υψηλή τιμή, δεδομένου και του γεγονότος ότι ο ίδιος ο κλάδος σημείωνε θετικές αποδόσεις. Δίχως να εισέλθω στους λόγους για τους οποίους προέκυψε αυτό το ζήτημα, το θετικό στοιχείο είναι ότι από την πλευρά του τραπεζικού κλάδου επεδείχθη η βούληση κι αναπτύχθηκε μια σειρά από διαδικασίες που συνέβαλλαν στη σύνταξη ρεαλιστικών business plan και σχεδόν αναδιάρθρωσης, τα οποία βοήθησαν αποφασιστικά στην αναδιάρθρωση του δανεισμού. Σήμερα, η κατάσταση σε ένα ποσοστό εμφανίζεται να έχει εξυγιανθεί, ωστόσο έχουμε αρκετό δρόμο ακόμη μπροστά μας, έως ότου το ποσοστό των NPLs στον ξενοδοχειακό τομέα να κινηθεί σε αισθητά χαμηλότερα επίπεδα. Το θετικό είναι πως επαγγελματίες του τουρισμού που μέχρι πριν από μερικά χρόνια είχαν δάνεια στο «κόκκινο”, πλέον τα έχουν αποπληρώσει κι είναι σε θέση να αντλούν νέα κεφάλαια, επ’ ωφελεία των επιχειρηματικών τους σχεδίων!», υπογράμμισε ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Hotels & Leisure Finance Division της Eurobank. Ευθύμιος Λαμπαδιάρης
Το sustainability θεωρείται ως εκ των ων ουκ άνευ για την ξενοδοχειακή αγορά, καθορίζοντας εν πολλοίς και το μέλλον της.”
Τα «must have» των ξενοδόχων
Η κατάσταση που βίωσε το χρηματοπιστωτικό σύστημα στη χώρα μας με τα σημαντικά ανοίγματα και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, σίγουρα, έκανε «σοφότερους» τους εμπλεκόμενους stakeholders. Στοιχείο που είναι ορατό και στην πρακτική που εφαρμόζουν κι ακολουθούν τα τραπεζικά ιδρύματα έναντι των υποψήφιων πελατών τους και δη των προερχομένων από τον τουριστικό κλάδο. Αρχικά, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται σε μία δια ζώσης, προσωπική συνάντηση με τους ιδιοκτήτες, με τους οποίους η τράπεζα θα δημιουργήσει μία μακροπρόθεσμη σχέση και θα επικοινωνούν τακτικά. Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στην ύπαρξη ισολογισμού, στη διαφανή προσέγγιση σχετικά με την εταιρική διακυβέρνηση από μέρους του πελάτη, αλλά και της εταιρείας του, στην άσκηση επαγγελματικού hotel management, ενώ το business plan του αξιολογείται κι εξετάζεται ενδελεχώς. Ευθύμιος Λαμπαδιάρης
Σύμφωνα με τον κ. Λαμπαδιάρη, η Eurobank αποτελεί την τράπεζα του τουρισμού και της ανάπτυξης. «Πάντοτε πιστεύαμε και στηρίζαμε ενεργά τον κλάδο, χρηματοδοτικά, ακόμη περισσότερο ενόσω σοβούσε η οικονομική κρίση. Εξ άλλου, συμμετέχουμε ως στρατηγικοί εταίροι τόσο στον Σύνδεσμο Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), όσο και στη Marketing Greece, φορείς που θα συνεχίζουμε να στηρίζουμε σε πολλές κοινές δράσεις. Είμαστε αισιόδοξοι για την περαιτέρω αναπτυξιακή δυναμική του τουριστικού κλάδου, την οποία η Eurobank θα ενισχύει με την απαιτούμενη ρευστότητα και με νέας γενιάς προγράμματα κι υπηρεσίες».
