Ευκαιρίες και κίνδυνοι από την επέλαση των μίνι μάρκετ και των street cafe στη Θεσσαλονίκη
Γιώργος Μητράκης
Παράγοντες της αγοράς και του εμπορίου να μιλούν, πλέον, ξεκάθαρα για «υπερβολικές καταστάσεις», που είναι εξόχως πιθανό να μην έχουν αίσιο τέλος
Η… επέλαση των μίνι μάρκετ, αλλά και των street cafe στην αγορά της Θεσσαλονίκης συνεχίζεται το τελευταίο διάστημα με αμείωτο ρυθμό.
Σε σημείο που παράγοντες της αγοράς και του εμπορίου να μιλούν, πλέον, ξεκάθαρα για «υπερβολικές καταστάσεις», που είναι εξόχως πιθανό να μην έχουν αίσιο τέλος, δηλαδή να παρέλθουν όπως τόσες και τόσες επιχειρηματικές μόδες, οι οποίες άφησαν πίσω τους οικονομική ζημία για πολλούς. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τα street café, που λειτουργούν με έναν πάγκο και λίγα τραπεζάκια και σκαμπό στο πεζοδρόμιο, αντικαθιστώντας μέχρι ενός σημείου τα παραδοσιακά καφενεία που λιγοστεύουν, αφού απέτυχαν να προσελκύσουν νεότερους πελάτες και περιορίζονται στους συνταξιούχους.
Κάθε γωνιά και… ψιλικατζίδικο
Σχεδόν σε κάθε γωνία μεγάλου δρόμου της πόλης –ιδίως σε πυκνοκατοικημένες περιοχές- τα… ψιλικατζίδικα της νέας εποχής πουλούν τα πάντα. Από τρόφιμα, πατατάκια, σοκολάτες και αναψυκτικά μέχρι τσιγάρα και εφημερίδες, ενώ ταυτόχρονα φτιάχνουν και σερβίρουν καφέ και άλλα ροφήματα και ποτά στο χέρι ή στο πεζοδρόμιο, όπου διαθέτουν πρόχειρα τραπεζάκια. Κάτι σαν τα περίπτερα του παλιού καιρού, που στην αυθεντική τους μορφή καταργούνται για να απελευθερωθούν τα πεζοδρόμια. Μάλιστα, τα μίνι – μάρκετ ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια, αφού φαίνεται να ευνοούνται από τις συνθήκες που έχει δημιουργήσει η πανδημία. Με τους ανθρώπους να αποφεύγουν σε κάποιο βαθμό να ψωνίσουν από μεγάλα σούπερ μάρκετ, ιδίως στις περιόδους έξαρσης του πανδημικού κύματος, αλλά και να προτιμούν να κυκλοφορούν στην παραλία και τα πάρκα κρατώντας ένα κυπελλάκι ή να κάθονται στα παγκάκια με ένα μπουκάλι ή ένα κουτάκι στο χέρι. Κάτι που δημιουργεί την αίσθηση ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο που θα διαρκέσει και εξελίσσεται αυξητικά, αλλά αυτό είναι εξαιρετικά αβέβαιο.
Οι λόγοι για τους οποίους ξεκίνησε –πριν από την έλευση του κορωνοϊού- η άνθηση της αγοράς των μίνι μάρκετ, που συνήθως αναπτύσσονται με τη μέθοδο του franchise, είναι πολλοί:
• Σε ορισμένες περιπτώσεις τα μαγαζιά αυτά αντικαθιστούν τα περίπτερα που ξηλώνονται από τα πεζοδρόμια και το καθένα τους εξυπηρετούσε μια ολόκληρη γειτονιά.
• Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις οι ιδιοκτήτες τους ποντάρουν στην αξιοποίηση των συγκριτικών τους πλεονεκτημάτων, που οφείλονται αφενός στο μικρό μέγεθός τους, κυρίως την ευελιξία, και αφετέρου η νομοθεσία, αφού μπορούν να λειτουργούν επτά ημέρες την εβδομάδα με διευρυμένο ωράριο, ενίοτε και σε 24ωρη βάση.
• Εν μέρει για να καλύψουν τις επαγγελματικές ανάγκες ανθρώπων, οι οποίοι κάποια στιγμή βρέθηκαν χωρίς δουλειά και με κάποιο μικρό κεφάλαιο στο χέρι και αποφάσισαν να ακολουθήσουν την πεπατημένη. Να συντονιστούν με τη μόδα, ελπίζοντας ότι όλα θα πάνε καλά και δεν θα χάσουν τα λεφτά τους, αλλά αντίθετα θα μπορέσουν να βιοποριστούν. Γι’ αυτό άλλωστε στην πλειοψηφία αυτών των καταστημάτων οι ιδιοκτήτες δουλεύουν κανονικά, όπως και οι εργαζόμενοί τους, αφού η συγκεκριμένη δραστηριότητα από τη φύση της απαιτεί πολλά χέρια για να βγει από το πρωί μέχρι το βράδυ.
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα
Την εικόνα της αγοράς των μίνι μάρκετ δείχνει έρευνα που πραγματοποίησε το δίμηνο Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου η IRI, με αποτελέσματα που μπορούν να χαρακτηριστούν αντιφατικά, αν και είναι σαφές ότι το παιχνίδι παίζεται κυρίως σε βάθος χρόνου. Σήμερα το 27% που δαπανά ο μέσος Έλληνας για τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης κατευθύνεται στο κανάλι της μικρής λιανικής (φούρνος, mini market, περίπτερο, κατάστημα λιανικής).
Η μέση απόδειξη ανά επίσκεψη μετά τα lockdown έχει υπερτριπλασιαστεί στα περίπτερα -από 3,2 ευρώ πριν την πανδημία στα 10,7 ευρώ σήμερα-, ενώ καταγράφει οριακή αύξηση στα μίνι μάρκετ –από 10,7 ευρώ σε 10,9 ευρώ. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, πάντως, τις μεγαλύτερες πιέσεις στο μέλλον φαίνεται ότι θα δεχθούν τα μίνι μάρκετ και τα καταστήματα ψιλικών καθώς το 26% των καταναλωτών δηλώνουν πως σκοπεύουν να μειώσουν τις δαπάνες τους έναντι 9% που λένε ότι θα τις αυξήσουν.
Πίεση αναμένεται να δεχθεί και το κανάλι των περιπτέρων αφού το 20% των καταναλωτών σκοπεύουν να μειώσουν τις δαπάνες τους έναντι 9% που θα τις αυξήσουν, ενώ το 21% λένε ότι θέλουν να περιορίσουν τα έξοδά τους στα e-shops της μικρής λιανικής, έναντι 18% που απάντησαν πως θα τα αυξήσουν. Οι κατηγορίες προϊόντων που συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο αγοραστικό ενδιαφέρον στη μικρή λιανική (μίνι μάρκετ και περίπτερα) είναι τα ενεργειακά ποτά (65,3% στη μικρή λιανική έναντι 19,7% στα σούπερ μάρκετ), τα παγωτά, οι τσίχλες και τα τσιγάρα, αλλά και τα απορρυπαντικά, τα χαρτικά, τα κατεψυγμένα τρόφιμα.
Παράγοντες της αγοράς επισημαίνουν ως ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της αγοράς των μίνι μάρκετ συνδέεται με το κόστος που πληρώνουν οι ιδιοκτήτες τους λόγω του συστήματος franchising, η απόσβεση του οποίου απαιτεί αρκετό χρόνο. Εξίσου ουσιαστικό δεδομένο για την αγορά -κατά κάποιο τρόπο μια ερώτηση πολλών εκατομμυρίων- είναι κατά πόσον θα συνεχιστεί και μετά την πανδημία η άνθηση της επιχειρηματικότητας του πεζοδρομίου, όπου οι καταναλωτές επιλέγουν τις περιορισμένες συχνές αγορές, αλλά και τη συνήθεια του take away ή και του delivery ακόμη και για τον καφέ ή τον χυμό τους. Γι’ αυτό άλλωστε σε άλλη έρευνα της εταιρεία Netrino καταγράφεται απαισιοδοξία για το μέλλον.
Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη έρευνα μία στις δύο μικρές λιανεμπορικές επιχειρήσεις αναμένουν επιδείνωση της θέσης τους, με δύο στις δέκα να δηλώνουν ως πιθανό σενάριο να βάλουν λουκέτο τους επόμενους μήνες. Σχετικά με την πορεία των πωλήσεων για τους επόμενους έξι μήνες, το 36% του δείγματος εκτιμά πως αυτές θα μειωθούν, το 26% δεν μπορεί να κάνει καμία πρόβλεψη, ενώ μόνο το 14% δηλώνει ότι εκτιμά πως ο τζίρος του θα αυξηθεί.
Εξάλλου, σημαντικό ρόλο θα παίξουν και οι οικονομικές εξελίξεις, καθώς σε συνθήκες ανάπτυξης και αύξησης των εισοδημάτων οι ελκυστικότερες τιμές και προσφορές των σούπερ μάρκετ ελκύουν λιγότερο, ενώ σε περιόδους κρίσης και συρρίκνωσης εισοδημάτων οι καταναλωτές προσπαθούν να κερδίσουν έστω και από το παραμικρό και οδηγούνται στις μεγάλες λιανεμπορικές αλυσίδες.
