Το τελευταίο διάστημα, όλο και συχνότερα η δημόσια συζήτηση περιστρέφεται γύρω από εγκλήματα ιδιαίτερα απάνθρωπα, συχνά με θύματα γυναίκες, παιδιά, ΑΜΕΑ κ.ά. Οι καταγγελίες για το βιασμό στη Θεσσαλονίκη και την πιθανή ύπαρξη κυκλώματος μαστροπείας, ο βιασμός ανήλικης και η εκμετάλλευση γυναικών από ιερέα, η δυσώδης υπόθεση με τον καθηγητή της ΑΣΟΕΕ είναι μόνο μερικές από αυτές. Η μεγάλη εικόνα και τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία αποτυπώνουν σε παγκόσμια κλίμακα την ένταση της βίας κατά των γυναικών και των παιδιών, την γιγάντωση των κυκλωμάτων εμπορίας ανθρώπων, με βασικό σκοπό την σεξουαλική τους εκμετάλλευση, την αύξηση της διακίνησης και κατανάλωσης ναρκωτικών ουσιών κ.ά.

Το έγκλημα και η βία δεν πέφτουν από τον ουρανό. Ούτε μπορούν να αποδίδονται με υπεραπλουστεύσεις ή δόλο στους εκάστοτε αποδιοπομπαίους τράγους (τους μετανάστες, τους ψυχικά ασθενείς, το αντρικό φύλο γενικώς και αορίστως κ.ά.). Προϋπόθεση για την αντιμετώπιση κάθε τέτοιου φαινομένου, είναι η κατανόηση των αιτιών που το γεννούν και η εξάλειψή τους. Με άλλα λόγια, απέναντι στα γεγονότα, που αν μη τι άλλο προκαλούν αποτροπιασμό στην κοινωνική πλειοψηφία, θα πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες που υπερβαίνουν την τιμωρία του δράστη. Θα πρέπει να έρθουμε αντιμέτωποι με τα ερωτήματα: «Ποια είναι η κοινωνία που έχει οικοδομηθεί; Ποιες οι αξίες της; Γιατί παράγει τόση βία; Ποιος ευθύνεται;». Κι αυτό γιατί το έγκλημα, όσο κι αν αποτελεί έκφραση αντικοινωνικής συμπεριφοράς και στάσης, έχει βαθιά κοινωνικές αιτίες.

Κοινό σημείο στην αποχαλίνωση της βίας είναι η αντίληψη της επιβολής του ισχυρού στον αδύναμο. Ο καπιταλισμός, και μάλιστα ο νεοφιλελεύθερος, που διατυμπανίζει ότι κοινωνία δεν υπάρχει, μόνο άτομα σε αέναο ανταγωνισμό μεταξύ τους, παράγει συνθήκες ζούγκλας όχι μόνο στο πεδίο της οικονομίας αλλά και στην αντίληψη των ανθρώπων για τον εαυτό τους και τους γύρω τους. Η αντίληψη ότι το ατομικό μου συμφέρον είναι πάνω από όλα και ότι ο διπλανός υπάρχει μόνο για να ικανοποιεί αυτό το συμφέρον αποτελεί τον ιδεολογικό πυρήνα αυτού του συστήματος και τροφοδοτεί την «κατανάλωση» των πιο αδύναμων. Δεν θίγονται όλοι το ίδιο ούτε έχουν όλοι και όλες τις ίδιες πιθανότητες να θυματοποιηθούν, επειδή ακριβώς το άτομο –που μόνο ως τέτοιο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του- γνωρίζει πολύ καλά ότι «το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό» και όχι το αντίστροφο, άρα μπορεί να επιτίθεται μόνο εκεί που «το παίρνει» να το κάνει.

Σε πολλές από αυτές τις υποθέσεις βλέπουμε ότι οι δράστες αισθάνονται ότι βρίσκονται στο απυρόβλητο και ότι κανείς δεν μπορεί να τους αγγίξει. Η βεβαιότητά τους αυτή πηγάζει ακριβώς από τη θέση εξουσίας που κατέχουν: γόνοι πλουσίων οικογενειών της αστικής τάξης, καθηγητές ΑΕΙ με θέσεις στον κρατικό μηχανισμό και πολιτικές διασυνδέσεις, υπεράνω πάσης υποψίας οικογενειάρχες και πνευματικοί καθοδηγητές των απελπισμένων στις φτωχογειτονιές, μυώδη φασιστοειδή, μέλη νεοναζιστικών οργανώσεων που δρουν κατ’ εντολή επιχειρηματιών και χαίρουν αστυνομικής ασυλίας και υποστήριξης… Χωρίς να έχουν όλοι την ίδια ισχύ, εξουσιάζουν πάντως με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ένα μικρότερο ή μεγαλύτερο φάσμα ανθρώπων και πραγμάτων και αυτήν ακριβώς την εξουσία ή την άμεση σχέση τους με αυτήν εκμεταλλεύονται. Στην περίπτωσή τους άλλωστε, η αστική δικαιοσύνη συνήθως κάνει τα στραβά μάτια ή έρχεται όταν είναι ήδη πολύ αργά, πάντα με προσοχή και απέραντο «σεβασμό» στην θέση ισχύος τους. Πώς να μην δρα ανεξέλεγκτος και να μην περηφανεύεται κιόλας αυτός που καταγγέλλεται για βιασμό, δεν κρατείται ούτε μια ώρα και έχει ένα ολόκληρο μιντιακό σύστημα να τον ξεπλένει διαστρέφοντας τα γεγονότα και τις πληροφορίες; Πώς μην λειτουργεί αποχαλινωμένος ένας καθηγητής ΑΕΙ σε βάρος του οποίου υφίστανται διώξεις για κακουργήματα, παρά ταύτα συνεχίζει κανονικά να διδάσκει και να κατέχει δημόσιες θέσεις, με το πειθαρχικό συμβούλιο να μην έχει καν συνεδριάσει; Προσοχή, δεν ισχυρίζεται κανείς πως μόνο οι πλούσιοι και όσοι έχουν θέσεις εξουσίας βιάζουν και σκοτώνουν. Είναι όμως οι μόνοι που μπορούν να το κάνουν και να μην τρέχει και τίποτα.

Δεν πρέπει να μας διαφεύγει το εξής: η κυρίαρχη ανθρωποφαγική ιδεολογία μιας ραγδαία εκφασιζόμενης κοινωνίας δεν αγγίζει μόνο τα ανώτερα στρώματα, αλλά επηρεάζει βαθιά το σύνολο. Παράγεται όμως και διαχέεται στην κοινωνία από την αστική τάξη της χώρας και τους πολιτικούς και μιντιακούς και «πολιτιστικούς» εκπροσώπους της: ο νεοσυντηρητισμός, ο ρατσισμός, ο μισογυνισμός και η εν γένει κουλτούρα του κοινωνικού κανιβαλισμού μεταπηδάει από τα δελτία ειδήσεων, την trap μουσική και τα reality επιβίωσης στα σχολεία, τις γειτονιές, τα γήπεδα. Όχι το αντίστροφο.

Η κυβέρνηση της Ν.Δ. και του Μητσοτάκη έχει πιαστεί επανειλημμένα να συναγελάζεται με παιδοβιαστές, βιαστές, οικονομικούς εγκληματίες κ.ά. όχι τυχαία. Παραμένει το κατεξοχήν κόμμα της αστικής τάξης της χώρας και περιβάλλον που οι πιο κανιβαλικές αντιλήψεις συναντούν τις νεοφιλελεύθερες εμμονές: Η ΔΑΠ-ΝΔΦΚ, εκτός από παράταξη των ιδιωτικών κολλεγίων, είναι και η παράταξη των σεξιστικών αφισών, των «ξέφρενων πάρτυ» με «γνωστά μοντέλα», των τραμπούκων που σπάνε καταλήψεις και νοθεύουν εκλογές. Με αυτές τις αξίες μεγάλωσε τα «γαλάζια παιδιά» της, αυτά τα φιντάνια βρίσκονται σήμερα σε θέσεις εξουσίας.

Όσα συμβαίνουν γύρω μας όλο και συχνότερα είναι συμπτώματα μιας κοινωνίας σε βαθιά κρίση, στην οποία κερδίζει κάθε μέρα έδαφος ο φασισμός, ακόμη και αν δεν αυτοαποκαλείται έτσι. Το ριζικό πρόβλημα μιας τέτοιας κοινωνίας δεν θα το λύσουν τα social media, ασχέτως αν σε κάποια περιπτώσεις παίζουν θετικό ρόλο (ο κανόνας είναι μάλλον το αντίθετο). Πρέπει να σταματήσουμε να πέφτουμε από τα σύννεφα, να σταθούμε δίπλα στα θύματα, αλλά κυρίως να συμβάλλουμε στην αποκάλυψη των αιτιών της αδικίας, στην πάλη ενάντια στις ρίζες της, στο ξεγύμνωμα των απολογητών της και της ιδεολογίας τους, στην οικοδόμηση εναλλακτικής σε επίπεδο πολιτιστικό, πολιτικό, κοινωνικών σχέσεων και οικονομίας μακριά από την κυρίαρχη μαυρίλα που πυκνώνει.

ΠΗΓΗ