Αντικαπνιστικός νόμος: μια αιώνια διαμάχη που προσπαθεί να φτάσει στο τέλος της

6 Νοεμβρίου, 2019
Αντικαπνιστικός νόμος: μια αιώνια διαμάχη που προσπαθεί να φτάσει στο τέλος της
Ο αντικαπνιστικός νόμος οδεύει προς καθολική εφαρμογή με τη διαμάχη καπνιστών-μη καπνιστών να φουντώνει και τις πρώτες συνέπειες για τα καταστήματα να έχουν ήδη γίνει ορατές.

Ο αντικαπνιστικός νόμος οδεύει προς καθολική εφαρμογή με τη διαμάχη καπνιστών-μη καπνιστών να φουντώνει και τις πρώτες συνέπειες για τα καταστήματα να έχουν ήδη γίνει ορατές. Η νέα κυβέρνηση Κυριάκου Μητσοτάκη και ο υπουργός Υγείας, Βασίλης Κικίλιας δείχνουν να έχουν πάρει προσωπικά την υλοποίηση του νόμου, εκφράζοντας με κάθε τρόπο ότι θα επιμείνουν για την τήρησή του.

Φτιάξε τη ΛΕΣΧΗ σου

Μια διαμάχη από τα παλιά

Όπως σημειώνει σε άρθρο της στο ethnos.gr η Δήμητρα Ευθυμιάδου, ήταν κοντά στο 2001 όταν ο τότε υπουργός Υγείας επί κυβερνήσεως Σημίτη Αλέκος Παπαδόπουλος επιχείρησε να εφαρμόσει για πρώτη φορά τον αντικαπνιστικό νόμο στην Ελλάδα. Περίπου 18-19 χρόνια μετά η απαγόρευση του καπνίσματος εξακολουθεί να αποτελεί ένα εγχείρημα που στο τέλος είναι άγνωστο εάν θα εφαρμοσθεί πλήρως, με πρόστιμα ή δίχως.

Νόμος Αλέκου Παπαδόπουλου

Ο Αλέκος Παπαδόπουλος ήταν ο πρώτος υπουργός Υγείας που επιχείρησε να βάλει τέλος στο κάπνισμα στους δημόσιους χώρους, όντας μάλιστα και ο ίδιος βαρύς καπνιστής. Η είδηση είχε πέσει τότε σαν …βόμβα στα δημοσιογραφικά γραφεία ειδικά των ιατρικών συντακτών καθώς αποτελούσε κάτι πρωτόγνωρο για την ελληνική κοινωνία. Άλλωστε μόλις έναν χρόνο πριν η τότε κραταιά Ολυμπιακή Αεροπορία είχε απαγορεύσει το κάπνισμα μέσα στα αεροπλάνα, αφού μέχρι τότε επικρατούσε ….καπνικός πόλεμος μέσα στα αεροσκάφη.

Ο ίδιος ο Αλέκος Παπαδόπουλος είχε φροντίσει πάντως να διαρρεύσει νωρίτερα την είδηση για την πρόθεσή του να υιοθετήσει αντικαπνιστικό νόμο, προκειμένου να καμφθούν οι όποιες αντιδράσεις. Οι παλαιοί συντάκτες που κάλυπταν το ρεπορτάζ του υπουργείου Υγείας, θυμούνται ακόμη ότι ανακοίνωσε την απαγόρευση του καπνίσματος, σβήνοντας για τελευταία φορά όπως είχε πει το δικό του τσιγάρο μέσα στην αίθουσα των συνεντεύξεων στον ισόγειο χώρο του υπουργείου Υγείας.

Προς στιγμήν επικράτησε σοκ… στους παρευρισκόμενος δημοσιογράφους που και οι ίδιοι έσπευσαν να σβήσουν τα τσιγάρα τους που είχαν ανάψει λίγο νωρίτερα με την έναρξη της συνέντευξης Τύπου από τον Αλέκο Παπαδόπουλο. Ο νόμος ψηφίστηκε και προέβλεπε απαγόρευση του καπνίσματος σε πρώτη φάση στις δημόσιες υπηρεσίες, στα νοσοκομεία φυσικά, στους σταθμούς των τραίνων κ.λ.π. Λιγους μήνες μετά, επεκτάθηκε και στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος. Μία έκφραση που μέχιρ τότε δεν ήτα ιδιατερως γνωστή στο κοινό.

Ποια είναι τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, είχαν σπεύσει να ρωτήσουν οι δημοσιογράφοι τον τότε υφυπουργό Έκτορα Νασιώκα που είχε αναλάβει το δύσκολο έργο της εφαρμογής του νόμου. «Τα πάντα» είχε ανταπαντήσει ο ίδιος συμπληρώνοντας: «δηλαδή μπαρ, εστιατόρια, καφετέριες κ.λπ.».

Τα γέλια που είχαν ακουστεί τότε στο πηγαδάκι στο υπουργείο Υγείας, δικαίωσαν τελικώς όσους από την αρχή πίστευαν ότι ο αντικαπνιστικός νόμος δεν θα εφαρμοσθεί ποτέ στην Ελλάδα. Όπερ και εγένετο. Ο Αλέκος Παπαδόπουλος αποχώρησε από το τότε κυβερνητικό σχήμα (13 Ιουνίου 2002) χωρίς να κατορθώσει να εφαρμόσει τον νόμο παρά τις πιέσεις που ασκούνταν από το τότε πρωθυπουργικό περιβάλλον, όπως μεταφέρουν στο ethnos.gr ισχυρά πρόσωπα της τότε κυβέρνησης.

Νόμος Δημήτρη Αβραμόπουλου

Μετά την τετραετία κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ, αναλαμβάνει τα ηνία της χώρας η κυβέρνηση Κ. Καραμανλή (2004 και 2007). Ο πρώτος υπουργός Υγείας Νικήτας Κακλαμάνης, ως μάλλον γνώστης της ελληνικής κουλτούρας, απέφυγε να ασχοληθεί με το κάπνισμα. Όχι όμως και ο αντικαταστάτης του Δημήτρης Αβραμόπουλος που ανέλαβε τον Φεβρουάριο του 2006. Μέχρι το τέλος της θητείας του (7 Οκτωβρίου 2009) ο κ. Αβραμόπουλος προσπάθησε με κάθε τρόπο να εφαρμόσει τον δικό του αντικαπνιστικό νόμο που προέβλεπε επίσης πρόστιμα. Ωστόσο ούτε αυτός ο νόμος διείσδυσε ποτέ στην ελληνική πραγματικότητα, παρότι ο τότε υπουργός Υγείας είχε γεμίσει με συνθήματα και τεραστίων διαστάσεων αφίσες όλη την Αθήνα με το σύνθημα: «Η Ελλάδα σβήνει το τσιγάρο». Τελικά ούτε με τον δικό του νόμο οι Έλληνες έσβησαν το τσιγάρο.

Νόμος της Μαριλίζας Ξενογιαννακοπούλου

Μετά τον Δημήτρη Αβραμόπουλο έφθασε στο υπουργείο Υγείας -με τις ίδιες …αντικαπνιστικές προθέσεις -η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου (7 Οκτωβρίου 2009 – 7 Σεπτεμβρίου 2010 -Κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου 2009).

Η ίδια είχε δηλώσει ότι θα συνέχιζε την εφαρμογή του Νόμου Αβραμόπουλου παροτρύνοντας μάλιστα τους καπνιστές να βγαίνουν έξω από τα κτίρια για να καπνίσουν φλερτάροντας ταυτόχρονα με τους άλλους καπνίζοντες, κάνοντας όπως είχε πει… «smirting». Μία σύμπτυξη των λέξεων Smoking και flirting. Τελικά όμως ούτε το… φλέρτ ήταν αρκετά ελκυστικό για να κόψουν δημοσίως το κάπνισμα οι Έλληνες.

Νόμος Ανδρέα Λοβέρδου και το «τσιγαρόσημο»

Με αντίστοιχη αισιοδοξία έφθασε στο υπουργείο Υγείας και ο Ανδρέας Λοβέρδος (7 Σεπτεμβρίου 2010 -17 Μαΐου 2012). Από τα πρώτα πράγματα που έσπευσε να εφαρμόσει ήταν ο αντικαπνιστικός νόμος. Ένας νέος νόμος που ψηφίστηκε στη Βουλή και προέβλεπε μάλιστα αυστηρά πρόστιμα για τα μπαρ, τις καφετέριες, τα εστιατόρια κ.λ.π. Μετά από αλλεπάλληλες αντιδράσεις των καταστηματαρχών που απειλούσαν με συνεχείς κινητοποιήσεις, ο Ανδρέας Λοβέρδος υπέκυψε και προχώρησε σε εξαιρέσεις.

Άφησε απ’ έξω από τον νόμο με διορθωτικές νομοθετικές ρυθμίσεις τα casino ενώ προέβλεψε και τη διαμόρφωση ειδικών χώρων καπνιζόντων για τα μπουζούκια, ορίζοντας συγκεκριμένα τετραγωνικά μέτρα για την κάθε πλευρά (καπνίζοντες και μη καπνίζοντες).

Όμως το πρωτοποριακό του Νόμου Λοβέρδου ήταν άλλο: είχε προβλέψει το περιβόητο «τσιγαρόσημο». Ένα ειδικό τέλος που μπορούσαν να πληρώνουν οι ιδιοκτήτες καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος προκειμένου το μπαρ τους ή η καφετέρια τους να μετατραπεί σε χώρο καπνιζόντων. Είχε μάλιστα εκδοθεί και ειδικό αυτοκόλλητο το οποίο τοποθετούνταν στο εξωτερικό τζάμι των καταστημάτων. Έτσι οι επισκέπτες γνώριζαν εάν επιτρεπόταν ή όχι το τσιγάρο.

Με βάση τους υπολογισμούς Λοβέρδου, με το «τσιγαρόσημο» τα ταμεία του κράτους θα γέμιζαν με κοντά 50 εκατ. ευρώ ετησίως, τα οποία θα δίνονταν για δομές υγείας. Ακόμη όμως και αυτό το ευφάνταστο κόλπο, γρήγορα ατόνησε. Το κάπνισμα άρχισε να επεκτείνεται από το ένα μαγαζί στο άλλο, χωρίς ποτέ να εφαρμοσθεί ο νόμος.

Αντικαπνιστικός Ξανθού στην περίοδο ΣΥΡΙΖΑ

Ο υπουργός Υγείας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ Ανδρέας Ξανθός επιχείρησε επίσης να εφαρμόσει αντικαπνιστικό νόμο, υπενθυμίζοντας συχνά πυκνά τι προέβλεπε ειδικά για τα πρόστιμα. Μάλιστα με εγκύκλιό του απαγορεύτηκε το τσιγάρο και στους οδηγούς αυτοκινήτων όταν μεταφέρουν παιδιά κάτω των 12 ετών. Μία ρύθμιση που ενείχε τσουχτερά πρόστιμα. Παρά τις όποιες προθέσεις όμως του Ανδρέα Ξανθού, δεν ήταν στις προθέσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ να προτάξει τον αντικαπνιστικό νόμο. Άλλωστε υπήρχε και υπάρχει πάντα ο κίνδυνος- όπως λένε οι καταστηματάρχες- να μπει λουκέτο σε πολλά νυχτερινά μαγαζιά λόγω της απαγόρευσης. Και κάπως έτσι μπήκαν στο συρτάρι οι έλεγχοι.

Φτάνουμε στο σήμερα: ο νόμος Βασίλη Κικίλια

Τα πράγματα όμως με την κυβέρνηση Μητσοτάκη φαντάζουν κάπως διαφορετικά. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός είναι μανιώδης αντικαπνιστής και επιχειρεί με κάθε τρόπο να εφαρμοσθεί ο νέος νόμος. Από την άλλη, και ο Βασίλης Κικίλιας ως πρώην αθλητής και λάτρης της υγιεινής ζωής, δηλώνει αποφασισμένος να τον εφαρμόσει. Η πρόθεσή του να κάνει οτιδήποτε χρειασθεί διεφάνη και από την τοποθέτησή του ότι «ακόμη και θερμάστρες θα επιδοτήσει» στα καταστήματα προκειμένου να μην επιτρέπουν μέσα το κάπνισμα και να προτρέπουν τους πελάτες τους να βγαίνουν στους εξωτερικούς χώρους.

Ο νόμος Κικίλια αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή στις 19 Νοεμβρίου οπότε και θα αρχίσει η επιβολή προστίμων. Η αισιοδοξία Κικίλια πάντως ότι θα τηρηθεί ο νόμος ακόμη και στα μπουζούκια, όπου όπως είπε: «θα ακούμε τον Αντώνη χωρίς τσιγάρο» (εννοώντας τον Αντώνη Ρέμο), παραμένει άγνωστο εάν στην πράξη θα ισχύσει.

Και τώρα τι;

Οι πρόσφατες αντιδράσεις για τις δηλώσεις Κικίλια, ιδιαίτερα με την πρόταση για τις θερμάστρες, προκάλεσαν ήδη μεγάλες αντιδράσεις. Η εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου δείχνει, ύστερα από πολλές ανεπιτυχείς απόπειρες όλα τα προηγούμενα χρόνια, να είναι πιο κοντά από ποτέ. Μια αναπόφευκτη εξέλιξη που, πέρα από την προάσπιση της Δημόσιας Υγείας, έρχεται να δικαιώσει τους μη καπνιστές, οι οποίοι δικαιούνται να μην εκτίθενται στον καπνό ως παθητικοί καπνιστές σε δημόσιους χώρους.

Ωστόσο, για τον ίδιο ακριβώς λόγο, οι καπνιστές, που αποτελούν ένα μεγάλο μέρος της αγοράς, πρέπει να έχουν τον δικό τους χώρο, πλήρως απομονωμένο και κάτω από αυστηρές, σε κάθε περίπτωση, προδιαγραφές προκειμένου τόσο ο νόμος να εφαρμοστεί σωστά και δίκαια για όλους τους πελάτες, όσο και τα καταστήματα εστίασης να είναι καλυμμένα σε κάθε ενδεχόμενο. Γνώμη μας είναι ότι αυτή τη φορά βρισκόμαστε μπροστά σε μια μεγάλη ευκαιρία έτσι ώστε να διευθετηθεί ένα μείζων θέμα στον κλάδο της Εστίασης. Με σωστό πλάνο και τις κατάλληλες κινήσεις, δεν θα την αφήσουμε να πάει χαμένη.


ΠΑΣΚΚΕΔΙ

Πανελλήνιο Σωματείο Καταστημάτων και Καταναλωτών Εστίασης και Διασκέδασης. Εξειδικευμένο portal ενημέρωσης για τον κλάδο της Εστίασης και τους καταναλωτές.


ΚΑΛΕΣΤΕ ΜΑΣ