Αφιέρωμα στον Δεκαπενταύγουστο: Ας μας βοηθήσει η Μεγαλόχαρη αυτό το Δεκαπενταύγουστο

15 Αυγούστου, 2021
1.anagia-tvn-menetvn-dspanos_19_421250_type13265

«Γοργοφτέρουγη, χαριτόφορη, φωτοπλήμμυρη, ηλιόκαλη, να παρακαλεί να στηρίζει, να περισκέπει, να αγιάζει, να προστατεύει και να λυτρώνει εκ θανάτου τις ψυχές Θεο-στήρικτων, Θεο-δώρων, Θεο-φάνων, Θεο-δοσίων και γενικώς Θεο-πίστων και φιλο-θεο-μητόρων, τις κριματισμένες δικές μας ψυχές.» Αυτή η γεμάτη ευγνωμοσύνη, και αγάπη φράση του Σεβ. Μητροπολίτου πρ. Ν. Ζηλανδίας κ. Ιωσήφ, κρύβει μέσα της όλη την ερμηνεία της γιορτής της Παναγίας. Αν ο Χριστός, όπως περιγράφει, ο Schmemann Alexander είναι η εικόνα του Πατρός, η Παναγία είναι η εικόνα της νέας δημιουργίας, η νέα Εύα, που ανταποκρίνεται στον νέον Αδάμ, εκπληρώνοντας το μυστήριο της Αγάπης. Η λατρεία της Παναγίας δεν αποτελεί αντικείμενο της πίστης, αλλά καρπό της. Δεν είναι μια nota ecclesiae, αλλά η αυτοαποκάλυψη της Εκκλησίας. Ούτε και δόγμα, αλλά η ζωή και το άρωμα της χριστιανικής διδασκαλίας μέσα μας. Αυτήν την διδασκαλία που κάθε Δεκαπενταύγουστο ενώνει τους Ελληνες, καλούμαστε αυτές τις άγιες μέρες να την εφαρμόσουμε μέσα στους τόπους λατρείας, στα αναρίθμητα προσκυνήματα στην επικράτεια. Ορισμένοι τόποι λατρείας, όπως η Παναγία Σουμελά στο Βέρμιο, η Παναγία της Τήνου, η Εκατονταπυλιανή στην Πάρο, η Παναγία των Βράχων στην Κάρπαθο, η Παναγία της Σπηλιανής στη Νίσυρο και πολλοί άλλοι τόποι με θαυματουργές εικόνες της Παναγίας, αποτελούν προσκυνήματα πανελλήνιας εμβέλειας, με ιδιαίτερη σημασία τις μέρες αυτές, που περισσότερο από ποτέ στα χρονικά, έχουμε ανάγκη να επικαλεστούμε τη βοήθειά της. Περιοριστήκαμε να σας παρουσιάσουμε αυτά τα 5 μεγάλα και δημοφιλή προσκυνήματα με απόλυτο σεβασμό σε κάθε μικρό εκκλησάκι, μοναστήρι η προσκύνημα, που γιορτάζει την Παναγία.

Μιλήσαμε με ανθρώπους που κοπιάζουν, για να αναδείξουν και να προβάλλουν την ιστορική και θρησκευτική πτυχή του τόπου τους, που συνδέεται άρρηκτα με την ομορφιά και τη μοναδικότητά τους. Ο «Εθνικός Κήρυκας» στο πλαίσιο της σταθερής υποστήριξης των Δήμων, Κοινοτήτων και θρησκευτικών Ιδρυμάτων της πατρίδας μας, ευχαριστεί θερμά τον κ. Γιώργο Τανιμανίδη, πρόεδρο του Ιδρύματος Παναγία Σουμελά, τον κ. Δάλλα Αντώνη, διευθυντή του Ιδρύματος Παναγίας Σουμελά, τον δήμαρχο Βέροιας κ. Κωνσταντίνο Βοργιαζίδη, τον δήμαρχο Τήνου κ. Γιάννη Σιώτο, τον δήμαρχο Πάρου κ. Μάρκο Κωβαίο και τον κ. Πρόεδρο Κοινότητας Μενετών στην Κάρπαθο κ. Μανώλη Μαγριπλή, για την προθυμία τους να συμμετέχουν στο αφιέρωμά μας, στο δύσκολο αυτό Δεκαπενταύγουστο του 2021, που η Ελλάδα θα γιορτάσει την Παναγία, εν μέσω μια πανδημίας και πολλών εστιών φωτιάς που την κατακλύζουν. Ας μας βοηθήσει η Μεγαλόχαρη αυτό το Δεκαπενταύγουστο!

Τανιμανίδης Γιώργος – Πρόεδρος Ιδρύματος Παναγίας Σουμελά: «Συνεχίζουμε το έργο μας όσο το επιτρέπει η Παναγία και η πατρίδα μας το χρειάζεται»

 

Εθνικός Κήρυξ

Τανιμανίδης Γιώργος – Πρόεδρος Ιδρύματος Παναγίας Σουμελά

Το βιογραφικό του είναι πολυσέλιδο, όπως και η προσφορά του. Το κίνητρο και για τα δυο ήταν αυτό που του δίδαξε ο παππούς του: «Ο,τι κάνεις πρέπει να το κάνεις με όρεξη». Ο Γιώργος Τανιμανίδης με αυτό το σκεπτικό διαμόρφωσε μια προσωπικότητα, που σε ό,τι έκανε, πρωτοστατούσε η χαρά, που υπερκάλυπτε κάθε αναποδιά ή στεναχώρια. Κάποιες από τις πιο γνωστές προσφορές του είναι ο αγώνας του στη Βουλή των Ελλήνων, για να υπάρξει οδοντιατρική πρόληψη και περίθαλψη στον ελληνικό λαό. Οδοντίατρος στο επάγγελμα, 11 χρόνια πανεπιστημιακός στην Οδοντιατρική Σχολή, μετέπειτα διευθυντής στο μεγαλύτερο Κέντρο Υγείας Θέρμης μετά από επιλογή, όταν δημιουργήθηκε το Εθνικό Σύστημα Υγείας, έκλεισε το ιατρείο του για να προσφέρει στην πατρίδα. Εργάστηκε πάνω από 20 χρόνια με μεγάλα προγράμματα, υπήρξε μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας Ελλάδος, Αντιδήμαρχος στον Δήμο Θεσσαλονίκης και από το 1995 είναι Πρόεδρος στο Ιδρυμα Παναγίας Σουμελά. Ο Γιώργος Τανιμανίδης είναι μια εξέχουσα προσωπικότητα, ένας Πόντιος που αγωνίζεται και αγωνιά για τη διάρκεια και την καταξίωση της ιστορίας του Πόντου.

Πώς συνδέεται η Παναγία Σουμελά με τον Πόντο;

Να θυμίσω ότι εδώ και 70 χρόνια στα υψώματα του φιλόξενου Βερμίου η πρώτη γενιά των Ελλήνων ποντιακής καταγωγής των προσφύγων, γύρω από την εικόνα της Σουμελιώτισσας που πήρε με αγώνα από το Βυζαντινό Μουσείο, αυτή η γενιά, δημιούργησε τον πρώτο προσχηματικό Ναό της Παναγίας Σουμελά και εγκαθίδρυσε εκεί την εικόνα, γύρω από την οποία έχει γραφτεί ιστορία επί 16 αιώνες. Ετσι λοιπόν σιγά σιγά τα Διοικητικά Συμβούλια δημιούργησαν σε μικρογραφία επάνω στο Βέρμιο, τον Πόντο θα λέγαμε, και η ψυχή του παραμένει ζωντανή. Εκεί πάνω λοιπόν κάθε Δεκαπενταύγουστο τιμάται η μνήμη της Θεοτόκου, με ό,τι οι Ελληνες ποντιακής καταγωγής ως παράδοση, ήθη και έθιμα έχουν, τα ακολουθούν και τα ζουν και είναι δεμένα με την ιστορία γύρω από αυτό το θέμα.

Πώς συνεχίζεται αυτό το κομμάτι της ιστορικής διαδρομής του Πόντου;

Πρέπει να θυμίσουμε ότι οι Ελληνες ποντιακής καταγωγής, ως αδιάσπαστο μέρος του συνόλου του Ελληνισμού, προσθέτουν αυτή την ιστορική τους διαδρομή στο αδιάσπαστο και το ενιαίο του ελληνικού Εθνους. Εκείνο που αξίζει να σημειώσω και το φέρνω σαν μικρό παράδειγμα, είναι ότι πρόσφατα στις 17-18 Ιουλίου του 2021, Ελληνόπουλα ποντιακής καταγωγής από Ποντιακά Σωματεία έκαναν το 23ο συναπάντημα νέων εκπροσώπων στα υψώματα του Βερμίου στην Παναγία Σουμελά. Ερχονται τα παιδιά, κουβεντιάζουν μεταξύ τους, ακούνε την ποντιακή λύρα, ετοιμάζονται και έχουν πάρει τη σκυτάλη να συνεχίσουν το έργο μας. Ο,τι έγινε λοιπόν πριν 70 χρόνια το συνεχίζουμε εμείς, όσο το επιτρέπει η Παναγία και η πατρίδα μας το χρειάζεται! Αυτό είναι το μήνυμα του Δεκαπενταύγουστου από τα υψώματα του Βερμίου ενωμένο με το μικρό Πάσχα της Ελλάδας, όπου εορτάζεται η Θεοτόκος.

Να προσθέσω ότι εμείς δεν κάνουμε εκδηλώσεις μόνο το Δεκαπενταύγουστο. Υπάρχουν εκδηλώσεις όλο τον χρόνο που παράλληλα και σε συνδυασμό και με άλλα ποντιακά σωματεία δίνουμε ένα παρών στα δρώμενα της πατρίδας μας.

Εχετε γράψει ένα βιβλίο για τα «Τα Ιερά κειμήλια του Γένους των Ποντίων», στο οποίο αναφέρεστε σε σημαντικά ευρήματα, που κρύβουν μέσα τους την ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού.

Βρήκαμε στα υπόγεια της Αγίας Σοφίας υλικό που παρουσιάσαμε και οι Τούρκοι θορυβήθηκαν. Αντιλαμβάνεστε τώρα, ότι εκείνο που έχει σημασία είναι ότι τα δείξαμε και παρακαλέσαμε να επιστρέψουν πίσω «στο φως». Να γίνει ένα μουσείο στην Παναγία Σουμελά του Πόντου αλλά δυσκολεύονται, γιατί όλα έχουν ελληνικές επιγραφές.

Ελπίζετε να συμβεί;

Οταν κανείς πετάει τον σπόρο σε ένα καλλιεργημένο έδαφος ελπίζει κάτι να γίνει. Οι Τούρκοι το αντιμετωπίζουν κάτω από μια τουριστική προσέγγιση. Εμείς όμως «εκμεταλλευόμενοι» αυτό, τους λέμε υπάρχει και αυτό το υλικό… «θέλετε περισσότερο τουρισμό;» «παρουσιάστε τον». Για μας όμως έχει άλλη σημασία και άλλο θα καταδείξει αυτό στους ανθρώπους. Ολοι στη Δύση αντιλαμβάνονται τι σημαίνει πολιτισμός και τέτοιου είδους λατρευτικά αντικείμενα. Οι Τούρκοι λένε πολλά. Εδω γύρισαν την εικόνα της Παναγίας πίσω και τους είπαμε «βεβαίως να έρθει πίσω». Αλλά η εικόνα αυτή έφυγε πρόσφυγας από τον Εύξεινο Πόντο και ακολούθησε τα παιδιά της. Ακολουθείται από τους ιερείς και τα παιδιά. Περιορίστε ένα χώρο λοιπόν στην Τραπεζούντα, ως αυτόνομο χώρο, να έρθει να λειτουργήσει εκεί κοινότητα Ελλήνων με την Παναγιά Σουμελά! Εκτοτε δεν ασχολήθηκα πάλι. Αντιλαμβάνεστε, πως αντιμετωπίζουμε με ψυχραιμία αυτά τα θέματα, αφού ο Ελληνισμός παντού, όπου βρίσκεται, Αμερική, Αυστραλία, Γερμανία, Ευρώπη δίνει παρών και στα θέματα της Γενοκτονίας, στα θέματα συμπαράστασης στο Ιδρυμα Παναγίας Σουμελά και σε ό,τι ενδεχομένως εκφράζει τον Πόντο. Η προσπάθειά μας είναι η νέα γενιά να τα βιώσει, να τα νιώσει, για να μπορέσει να συνεχίσει αυτή την προσπάθεια.

Η προσφορά σας και το έργο σας είναι ιδιαίτερα αξιόλογα. Αισθάνεστε ικανοποίηση από αυτό;

Εγώ νιώθω ικανοποίηση για αυτά που κάναμε, γιατί είμαστε θνητοί και μόνο το έργο μας μένει… για την επόμενη γενιά. Θα το διαβάσει και η μεθεπόμενη και μετά ένα στο δισεκατομμύριο θα ασχοληθεί μαζί σου! Οσο καιρό περνάει η δική μας η λογική, να χαιρόμαστε για το έργο που κάνουμε. Δεν είχα δυσκολίες στην ζωή μου, δεν είχα προβλήματα υγείας και έτσι φτάσαμε έως εδώ, χωρίς ιδιαίτερες στεναχώριες. Τώρα ποιον πικράναμε, ποιον δεν πικράναμε που πετύχαμε πολλά ή που πετύχαμε λίγα, αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Ιερό Ιδρυμα Παναγία Σουμελά

Η λαμπρή ιστορία της Παναγίας Σουμελά γεννιέται από τη στιγμή που ο Ευαγγελιστής Λουκάς φιλοτεχνεί την θαυματουργή εικόνα της το 56 μ.Χ., η οποία και τοποθετήθηκε σε ναό της Αθήνας έως το 380 μ.Χ. Επόμενη χρονιά-σταθμός το 386 μ.Χ., εποχή του Βυζαντινού αυτοκράτορα Θεοδοσίου του Μεγάλου και πλήρους αίγλης του Βυζαντίου, οπότε και η εικόνα «επιλέγει» να μετοικήσει στην περιοχή του Πόντου με τρόπο θαυματουργό. Ο Ποντιακός Ελληνισμός -όπως άλλωστε μαρτυρούν τα πάμπολλα μνημεία που ανακαλύφθηκαν εκεί, επί 3000 χρόνια γράφει τη δική του λαμπρή ιστορία, ιστορία παράλληλη με αυτόν της μητέρας Ελλάδας- αποκτά με την ανέγερση της Ιεράς Μονής, στην καρδιά του όρους Μελά, ένα ιδιαίτερα πολύτιμο σύμβολο. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε τους Αθηναίους μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο, οι οποίοι ακολούθησαν την πορεία της εικόνας και έγιναν κτήτορες της Ιεράς Μονής. Τα χρόνια κυλούν με την Παναγία Σουμελά να διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στην ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού, ώσπου φτάνουμε στο 1922 και στον ξεριζωμό του Ελληνισμού της Ανατολής από τις προγονικές του εστίες. Οι περισσότεροι μοναχοί εγκαταλείπουν τη μονή εκτός από τον ηγούμενό της και ελάχιστους ακόμη μοναχούς, οι οποίοι και αναγκάζονται με τη σειρά τους να την εγκαταλείψουν λίγο αργότερα, το 1924.

Εγκαταλείποντας το «σπιτικό» τους, θάβουν την εικόνα της Παναγίας με άλλα σημαντικά κειμήλια, όπως έναν σταυρό και ένα χειρόγραφο Ευαγγέλιο (τα οποία και βρίσκονται στο προσκύνημά μας), στο παρεκκλήσι της Αγ. Βαρβάρας σε απόσταση ενός περίπου χιλιομέτρου από τη Μονή. Επόμενος σταθμός το 1931, όταν ο Αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος Σουμελιώτης, μετά από ενέργειες Ελλήνων προσφύγων από τον Πόντο, μεταφέρει τα κειμήλια στην Αθήνα όπου και φυλάσσονται στο Βυζαντινό Μουσείο της πόλης.

1951: έτος-ορόσημο, καθώς κάποιοι αθεράπευτοι νοσταλγοί των αξέχαστων πατρίδων, με την αρωγή και άλλων ευσεβών χριστιανών, επιτυγχάνουν την παραχώρηση της Εικόνας της Παναγίας στο Σωματείο «Παναγία Σουμελά», το οποίο και αρχίζει την ανέγερση της Μονής στο όρος Βέρμιο πάνω από το χωριό Καστανιά. Από το 1952 και μετά, το προσκύνημα της Παναγίας Σουμελά, αναδεικνύεται σε Ιερό Σύμβολο και τόπο συνάντησης και προσευχής όλων των Ελλήνων και ιδιαίτερα αυτών ποντιακής καταγωγής, οι οποίοι κατά χιλιάδες συρρέουν κυρίως στις 15 Αυγούστου, ημέρα της Κοίμησης της Θεοτόκου.

Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημάνουμε τα πλέον σημαντικά κειμήλια που ανήκουν στην πλούσια μουσειακή συλλογή του Ιδρύματος, όπως ο Σταυρός που περιέχει μέγιστο τμήμα από το Τίμιο Ξύλο και ανήκε στο αυτοκρατορικό θησαυροφυλάκιο των Κομνηνών (αυτοκρατόρων της Τραπεζούντας) και έγινε δωρεά στη Μονή τον 14ο αιώνα από τον αυτοκράτορα Μανουήλ Γ ́ τον Μεγαλοκομνηνό, ένα χειρόγραφο Ευαγγέλιο, έργο του δεύτερου κτήτορα της Μονής Οσίου Χρυσοφόρου, που χρονολογείται από το 644 μ.Χ., ένας κεντημένος επιτάφιος που χρονολογείται από το 1738 μ.Χ. και πλήθος άλλων ιερών σκευών, αμφίων, εκκλησιαστικών βιβλίων κ.λπ. Αιώνες τώρα, η Παναγία Σουμελά είναι έννοια ταυτόσημη με υπέρτατη προσφορά σε εθνικό, χριστιανικό, κοινωνικό, πνευματικό και πολιτιστικό τομέα. Είναι συνυφασμένη με την ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού, ο οποίος, άλλωστε, αν και ξεριζώθηκε από τις προγονικές του εστίες, δεν παύει ποτέ να κρατάει βαθιά μέσα του όλες τις μνήμες του ιστορικού παρελθόντος του.

Πηγή: Παναγία Σουμελά

Δάλλας Αντώνης – Διευθυντής Ιδρύματος Παναγίας Σουμελά: «Παναγία Σουμελά ο Φάρος του Ποντιακού Ελληνισμού»

 

Εθνικός Κήρυξ

Δάλλας Αντώνης – Διευθυντής Ιδρύματος Παναγίας Σουμελά

 

Ο Αντώνης Δάλλας εργάζεται στο Ιδρυμα Παναγία Σουμελά 11 χρόνια και το υπηρετεί με τη μέγιστη συνέπεια, αφοσίωση και πίστη στον σκοπό της. Εχει σπουδάσει Μηχανολόγος-Ηλεκτρολόγος και είναι υπεύθυνος του προσωπικού, φροντίζει για την ευταξία του χώρου, για τις ζημίες, που πρέπει να επιδιορθωθούν και τις κατασκευές, αφού η Παναγία Σουμελά είναι κατ’ ουσίαν ένα χωριό, μικρογραφία του Πόντου.

Ποια είναι η εμπειρία σας ως διευθυντής του Ιδρύματος της Παναγίας Σουμελά;

Η Παναγία Σουμελά αποτελεί ένα εθνικοθρησκευτικό σύμβολο και το σύμβολο του Ποντιακού Ελληνισμού. Για 1600 χρόνια η εικόνα ευλογούσε και έκανε θαύματα, τόσο σε χριστιανούς, όσο και σε μουσουλμάνους. Αποτελεί ακόμα και σήμερα τον Φάρο του Ποντιακού Ελληνισμού. Είναι ο Παρθενώνας μας. Πολλοί Πόντιοι και Φιλοπόντιοι έρχονται εδώ και ευλογούνται, μετέχουν σε εορταστικές εκδηλώσεις του Δεκαπενταύγουστου και με αμείωτο ρυθμό συνεχίζουν να έρχονται και να μας τιμούν με την παρουσία τους. Τα θαύματα τα οποία γίνονται, προσελκύουν πολλούς ανθρώπους, αλλά και ο λαός μας πέρα από τους Ποντίους είναι ένας λαός που αγαπάει την Παναγία και αυτό φαίνεται καθ όλη τη διάρκεια του έτους, με την προσέλευση των πιστών στο Ιδρυμα Παναγία Σουμελά.

Για ποια θαύματα είναι γνωστή κυρίως η Παναγία Σουμελά;

Αυτό το οποίο ζούμε εδώ είναι ότι πολλές γυναίκες που έχουν προβλήματα τεκνοποίησης έχουν αναφέρει ότι αποκτούν παιδί μετά την προσκύνηση στην Παναγία Σουμελά. Και γι’ αυτό έχουμε πολλές βαπτίσεις εδώ. Το δεύτερο όνομα, αλλά και το πρώτο, συνήθως είναι Μάριος, ή αν είναι κορίτσι είναι Σουμέλα η Σουμελά. Οπότε, όταν δούμε τέτοιο όνομα, καταλαβαίνουμε, ότι είναι ένα παιδί που αποκτήθηκε μετά από την προσκύνηση και το τάμα της μητέρας στην Παναγία Σουμελά.

Πώς αντιμετωπίσατε την πανδημία πέρυσι τέτοια εποχή;

Το 2020 τηρήσαμε όλα τα υγειονομικά πρωτοκόλλα της πολιτείας και γι’ αυτό είχαμε ένα επιτυχημένο Δεκαπενταύγουστο μέσω πανδημίας. Δεν υπήρξε ούτε ένα κρούσμα στην Παναγία Σουμελά. από τα 15 άτομα προσωπικό που εργάζονται εδώ, δεν νόσησε από τον ιό κανένα μέχρι στιγμής. Είμαστε ένα εκκλησιαστικό ίδρυμα, που τήρησε στο ακέραιο όλες τις οδηγίες και γι’ αυτό έχουμε πάρει πολλούς επαίνους και από τους επισκέπτες, αλλά και από κυβερνητικά στελέχη. Και συνεχίζουμε με τα ίδια πρωτόκολλα και το ίδιο σύστημα και φέτος το 2021.

Ποιες είναι οι προβλέψεις σας για το φετινό Δεκαπενταύγουστο;

Πιστεύω πως και αυτό τον Δεκαπενταύγουστο θα έχουμε αρκετό κόσμο. Τις εποχές που δεν υπήρχε η πανδημία μέσα στο διήμερο περνούσαν πάνω από 15 χιλιάδες πιστοί. Τώρα αυτό έχει μειωθεί και σ’ αυτό συνετέλεσε, όπως είναι φυσικό, ο εγκλεισμός, που σταμάτησε τις εκδρομές και γενικά τις εξόδους. Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε το φαινόμενο, ότι πολλοί έρχονται στα εννιάμερα της Παναγίας, δεν έρχονται τον Δεκαπενταύγουστο, οπότε ο κόσμος μοιράζεται από 15 Αυγούστου μέχρι τα τέλη Αυγούστου, γιατί έχουμε την δεύτερη πανήγυρι με το παλιό ημερολόγιο, που εορτάζουν οι αδελφοί μας Ελληνοπόντιοι από την τέως Σοβιετική Ενωση. Επίσης, στο χώρο του προσκυνήματος υπάρχει ένα κειμηλιοφυλάκειο, στο οποίο βρίσκονται κειμήλια, που έχουν διασωθεί από εκκλησίες του Πόντου, που έχουν δωρηθεί από οικογένειες, και είναι ένας χώρος μοναδικός. Ενας θησαυρός που αντικατοπτρίζει τον πολιτισμό που είχαν οι Ελληνες εκεί.

Ενας προσκυνηματικός χώρος, που δεν έγινε με την πρωτοβουλία της Εκκλησίας, αλλά με την πρωτοβουλία του Σωματείου Παναγία Σουμελά, των λαϊκών Ποντίων, που ήταν αθεράπευτα νοσταλγοί του Πόντου και το 1950 πήραν τα κειμήλια από το Βυζαντινό Μουσείο που ήταν μέχρι τότε και ήρθαν και έφτιαξαν τον πρώτο μικρό ναό, για να αποθησαυρίζονται αυτά τα μεγάλα θησαυρίσματα του Πόντου. Αλλιώς θα ήταν ακόμα μουσειακά!

Κωνσταντίνος Βοργιαζίδης – Δήμαρχος Βέροιας: «Ιστορικός και θρησκευτικός τουρισμός ο πυλώνας της χώρα μας»

 

Εθνικός Κήρυξ

Κωνσταντίνος Βοργιαζίδης – Δήμαρχος Βέροιας

 

Ενας ιδιαίτερα ευγενικός και υπομονετικός δήμαρχος ο Κωνσταντίνος Βοργιαζίδης έδωσε στον «Ε.Κ.», μια εικόνα για τη Βέροια και την σπουδαιότητα του ιστορικού και θρησκευτικού τουρισμού. Με σπουδές Ηλεκτρολόγου-Μηχανικού στην Πολυτεχνική Σχολή του Α.Π.Θ. από το 1993 διατηρεί τεχνικό γραφείο στη Βέροια. Έχοντας μεγαλώσει στο κτίριο όπου ο πατέρας του Χαράλαμπος Βοργιαζίδης, γενικός χειρουργός, λειτουργούσε κλινική, έμαθε από μικρός τι σημαίνει ανθρώπινη ανάγκη και διδάχτηκε την προσφορά. Αυτά τα διδάγματα έθεσε στην υπηρεσία των συμπολιτών του από την ημέρα που ασχολήθηκε με τα κοινά. Με την Τοπική Αυτοδιοίκηση ασχολήθηκε για πρώτη φορά το 2010, οπότε και εξελέγη Δημοτικός Σύμβουλος με το συνδυασμό «Συμπολιτεία». Ορίστηκε εξαρχής Αντιδήμαρχος Πολεοδομίας και Περιβάλλοντος ενώ από το 2013 έως τον Αύγουστο του 2014 υπηρέτησε ως Αντιδήμαρχος Πολεοδομίας-Περιουσίας και Εξοικονόμησης Ενέργειας. Με άποψη, δυναμική παρουσία και αγωνία για την τύχη του τόπου του, έδωσε λύσεις σε καίρια ζητήματα όπως εκείνο της μεταφοράς και διαχείρισης των απορριμμάτων. Διετέλεσε κατ’ επανάληψη Πρόεδρος του Περιφερειακού Τμήματος Ν. Ημαθίας στον Πανελλήνιο Σύλλογο Διπλωματούχων Μηχανολόγων-Ηλεκτρολόγων. Εκλέχθηκε στην αντιπροσωπεία του ΤΕΕ-Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας και στο ΤΕΕ-Νομαρχιακή Επιτροπή Ημαθίας.

Πώς βλέπετε την φετινή χρονιά κύριε Βοργιαζίδη;

Είναι ιδιαίτερα περίεργη χρονιά. Αν πέρυσι είχαμε να αντιμετωπίσουμε τον κορωνοϊό, φέτος έχουμε να προστατέψουμε τη χώρα, που καίγεται από άκρο σε ακρο. Ελπίζω να τελειώσουμε με τις φωτιές, γιατί η χώρα είναι ανάστατη. Λίγο πιο πάνω από την Παναγία Σουμελά έχει φωτιά σε χορτολιβαδική έκταση, αλλά δεν παύει και αυτή να είναι φωτιά. Η φύση, βλέπετε, εκδικείται. Παρατεταμένη ξηρασία, υψηλές θερμοκρασίες, είναι προϋποθέσεις για μια φωτιά. Προς το παρόν στην Β. Ελλάδα δεν έχουμε σοβαρά προβλήματα και ελπίζω να συνεχίσουμε να μην έχουμε. Υπό αυτή την έννοια, μπορεί να μην υπάρχει μείωση στην επισκεψιμότητα, αλλά και πέρυσι ήταν σαφώς χαμηλότερη από το 2019. Στη Βέροια με δεδομένο το 2019 και τις προηγούμενες από αυτό χρονιές, ο μισός κόσμος που ερχόταν θα περνούσε από τη Βέροια.

Ο κόσμος αυτός δεν έρχεται μόνο για τον θρησκευτικό τουρισμό αλλά και για τον ιστορικό κυρίως λόγω της Βεργίνας…

Είχε γίνει μια εντατική προσπάθεια όταν το 2014 εκλεγήκαμε, να κάνουμε μια επαγγελματική ανάδειξη των θελγήτρων της περιοχής μας. Καλέσαμε τουριστικά γραφεία, tour operators από όλη την Ευρώπη και όχι μόνον, για να έρθουν να δουν τι έχει η περιοχή μας. Πάντα μιλάμε για ιστορικό και θρησκευτικό τουρισμό με επίκεντρο την Βεργίνα, όπου υπάρχει ο τάφος του Φιλίππου του Β’, του πατέρα του Μ. Αλεξάνδρου και βέβαια πολλοί τάφοι ακόμα, αλλά αυτός είναι ο σπουδαιότερος. Πέραν τούτου υπάρχει ο θρησκευτικός τουρισμός, η Παναγία Σουμελά, η οποία είναι το θρησκευτικό κέντρο του Ποντιακού Ελληνισμού, γι’ αυτό το λόγο ετησίως είχε πριν την πανδημία περί τις 100.000 επισκέψεις και βέβαια το τριήμερο του Δεκαπενταύγουστου είχε 15-20 χιλιάδες επισκέπτες. Το Βήμα του Αποστόλου Παύλου, όπου δίδαξε τον λόγο του Θεού στους τότε ντόπιους, υπάρχει επίσης η Εβραϊκή Συναγωγή, γιατί η πόλη μας ήταν το σταυροδρόμι των πολιτισμών και των θρησκειών, όπου συνυπήρχαν ο χριστιανικός πληθυσμός με τον μουσουλμανικό και τον εβραϊκό, για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Εχει επιπλέον 48 Βυζαντινές εκκλησίες και αυτές είναι θέλγητρο, για τον κόσμο όμως που θέλει να κάνει ιστορικό και θρησκευτικό τουρισμό. Η αλήθεια είναι, ότι επιτύχαμε μια μεγάλη αύξηση 53% των διανυκτερεύσεων, αλλά διακόπηκε βιαίως και θα πρέπει, όταν με το καλό ξεπεράσουμε τον Covid, να ξαναρχίσουμε ακόμα πιο εντατικά.

Το καινούργιο μουσείο της Βεργίνας που ετοιμάζετε, θα συνεισφέρει ασφαλώς ακόμα περισσότερο στην αύξηση των επισκέψεων.

Μέσα στην επόμενη χρονιά θα γίνουν τα εγκαίνια του καινούργιου μουσείου της Βεργίνας, στο οποίο θα εκτεθούν όλα τα εκθέματα της περιοχής, γιατί το σημερινό Μουσείο, όπου φυλάσσονται η λάρνακα, ο τάφος του Φιλίππου, κ.ά., έχει ένα μικρό μέρος. Στο καινούργιο θα φιλοξενηθούν πολύ περισσότερα και εμείς ποντάρουμε σ’ αυτό για να μεγαλώσει και η επισκεψιμότητα της περιοχής, αλλά και να μένουν οι επισκέπτες περισσότερο και να διανυκτερεύουν για να κινείται η οικονομία της περιοχής.

Η δική σας θητεία έχει να επιδείξει κάποια έργα. Πείτε μας πού συγκεντρώσατε τις προσπάθειές σας;

Τα χρήματα που δίνει η πολιτεία είναι πολύ συγκεκριμένα. Οι πόροι μας είναι πολύ λίγοι. Εμείς αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε και το κάνουμε με πολύ μεγάλη επιτυχία, είναι να παίρνουμε χρήματα από συγχρηματοδοτούμενα έργα. Οπως γνωρίζετε υπάρχουν προγράμματα είτε αυτά λέγονται ΕΣΠΑ, είτε Περιφερειακά Προγράμματα, είτε Φιλόδημος, είτε Leader, είτε Αντώνης Τρίτσης, από τα οποία προσπαθούμε να πάρουμε όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα. Τα τρία τελευταία χρόνια, έχουμε 60 εκατομμύρια από συγχρηματοδοτούμενα έργα. Επιδιώκουμε να αναπτυχθούν οι υποδομές του δήμου μας και δουλεύουμε με αμείωτους ρυθμούς, προσπαθώντας να εκμεταλλευτούμε και άλλα προγράμματα που βρίσκονται καθ’ οδόν. Φανταστείτε, ότι η πολιτεία για έργα, μας δίνει λιγότερο από ένα εκατομμύριο ετησίως. Καταλαβαίνετε ότι είναι πολύ μεγάλο το ποσό. Αυτά τα χρήματα λοιπόν πηγαίνουν σε διάφορες υποδομές όπου έχει ανάγκη ο δήμος μας, είτε αυτά λέγονται αποχετεύσεις, είτε λέγονται αγροτικές οδοποιίες, είτε λέγονται ενεργειακές αναβαθμίσεις σχολείων και ότ,ι μπορείτε να φανταστείτε. Περιμένουμε να τελειώσει το θέμα του κορωνοϊού. Ο τουρισμός είναι ο πυλώνας ανάπτυξης της περιοχής μας αλλά και όλης της Ελλάδας.

Γιάννης Σιώτος – Δήμαρχος Τήνου: «Η Τήνος είναι η Παναγιά και οι άνθρωποί της»

 

Εθνικός Κήρυξ

Γιάννης Σιώτος – Δήμαρχος Τήνου

 

Από τον Μάιο του 2019 είναι ο νεώτερος δήμαρχος που εξελέγη στην ιστορία Αυτοδιοίκησης της Τήνου, με την μεγαλύτερη διαφορά ψήφων τους τελευταίους δυο αιώνες και το συντριπτικό ποσοστό 53% στον πρώτο γύρο. Συμμετείχε για πρώτη φορά στην τοπική αυτοδιοίκηση το 2014, όπου ο τηνιακός λαός τον τίμησε, καταλαμβάνοντας την 2η θέση στην εκλογική περιφέρεια της Τήνου. Ο Γιάννης Σιώτος, γέννημα θρέμμα Τηνιακός, 44 ετών σήμερα, σπούδασε στη Νομική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στον τομέα του Εμπορικού Δικαίου στα University of Glasgow και University of Strathclyde της Μεγάλης Βρετανίας. Δικηγόρος στον Άρειο Πάγο, ασκεί δικηγορία από το 2004, την οποία αναγκάστηκε να διακόψει, για να ακολουθήσει τον θεσμό του δημάρχου και είναι επιπλέον ενεργό μέλος του Συνδέσμου Ελλήνων Εμπορικολόγων. Ενας νέος άνθρωπος καλλιεργημένος, με υψηλή μόρφωση και στόχους δημιούργησε την επιθυμία στους γύρω του να τον ακολουθήσουν σε κάθε του προσπάθεια, όσο δύσκολη κι αν φάνταζε αυτή, στους δύσκολους καιρούς μιας απρόσμενης πανδημίας. Ενας δήμαρχος που χαίρει μιας οικογενειακής και προσωπικής σχέσης με την τοπική κοινωνία της Τήνου, έχοντας ένα επιπρόσθετο κίνητρο, για τη σωστή και επάξια αντιπροσώπευσή της. Εμάς αυθεντικός ηγέτης που ακούει, αναλαμβάνει ευθύνες, έχει αξιοπιστία και δεν σταματάει να μαθαίνει.

Κύριε Σιώτο, ποια είναι η σημασία της Παναγίας για το νησί της Τήνου;

Η Παναγία είναι η δύναμή μας. Εχουμε μεγάλη πίστη. Το Πάσχα του Καλοκαιριού, αποτελεί ξεχωριστή μέρα για το νησί μας, την Ελλάδα και το Εθνος μας, γιατί με επίκεντρο το πανελλήνιο Ιερό ίδρυμα Ευαγγελίστρίας της Τήνου και τον Πανίερο Ναό της Μαγαλόχαρης, γιορτάζουμε και τιμούμε την Κοίμηση της Θεοτόκου. Παράλληλα, όμως, τιμάται και η επέτειος από τον τορπιλισμό του καταδρομικού Ελλη, που βυθίστηκε στις 15 Αυγούστου 1940 στην Τήνο, σε ειρηνική περίοδο, από ιταλικό υποβρύχιο, ενώ βρισκόταν αγκυροβολημένο, για να συμμετάσχει στις εκδηλώσεις του 15αύγουστου στο λιμάνι του νησιού. Ο εορτασμός αυτών των δυο γεγονότων, το ένα με θρησκευτικά και το άλλο με εθνικά χαρακτηριστικά, συμβολίζει και αναδεικνύει δυο βασικούς πυλώνες της διαχρονικής εθνικής μας ταυτότητας. Θα ήθελα να σημειωθεί, ότι η εύρεση της αγίας εικόνας το 1823, θεωρήθηκε θετικός οιωνός για το δίκαιο και την επιτυχία της Επανάστασης ενάντια στον τουρκικό ζυγό, ενώ η ανέγερση του μεγαλοπρεπούς ναού, αποτελεί το πρώτο μεγάλο αρχιτεκτονικό έργο του νεοσυσταθέντος ελληνικού μας κράτους.

Ποιά θα είναι η έκβαση του φετινού εορτασμού, ενώ η πανδημία συνεχίζεται;

Το ζήτημα είναι ότι η φετινή μας γιορτή όπως και η περσινή πραγματοποιείται σε μια εποχή πρωτόγνωρης πανδημίας, η οποία δοκιμάζει όλο τον κόσμο, αλλά και την χώρα μας. Στο πλαίσιο αυτό, όπως και πέρυσι ο εορτασμός θα πρέπει να προσαρμοστεί στις ανάγκες και στις ιδιαιτερότητες της σημερινής συγκυρίας, χωρίς να πραγματοποιηθούν πολυπληθείς εκδηλώσεις (λιτανείες) πάντα με απόλυτο σεβασμό στην ιερότητα της ημέρας, αλλά και την θωράκιση της δημόσιας υγείας.

Υπάρχει μεγάλη διαφορά στην επισκεψιμότητα στην Τήνο από το 2019;

Το 2019 είχαμε περισσότερο από 1 εκατομμύριο επισκέπτες. Πέρυσι ήταν αρκετά καλά, ενώ φέτος στην κυριολεξία το νησί βουλιάζει! Εχουμε πάρα πολύ κόσμο, κυρίως Ελληνες. Τα στοιχεία τα οποία παίρνουμε από το Λιμεναρχείο για να σας μιλήσω με ακρίβεια δεν τα έχουμε ακόμα, αλλά έχουμε πολύ κόσμο. Υπάρχει υπερπληρότητα. Είμαστε sold out!

Ξεκινήσατε έναν επαναπροσδιορισμό του νησιού με τη φράση, «η Τήνος δεν είναι μόνο η Παναγία», που σημαίνει, όπως φαίνεται, ότι η ομορφιά του νησιού είναι υποτιμημένη, αφού το βάρος πέφτει στη θρησκευτική του υπόσταση;

Η Παναγία για μας είναι ό,τι σημαντικότερο. Είναι το σήμα κατατεθέν του νησιού μας, αλλά ναι, θα ξεκινήσουμε να κάνουμε ένα rebrand, ότι «η Τήνος δεν είναι μόνο η Παναγία». Και ο λόγος είναι ότι έρχονται πάρα πολλοί με αποκλειστικό σκοπό το προσκύνημα στην Παναγία, με αποτέλεσμα η διαδρομή που κάνουν και η γνωριμία τους με την Τήνο είναι λιμάνι, Ιερός Ναός και επιστροφή στα λιμάνια από τα οποία ήρθαν, για να γυρίσουν στα σπίτια τους. Η Τήνος είναι ένα μοναδικό νησί με απίστευτες ομορφιές, με κάθε χωριουδάκι της με διαφορετικό χρώμα και ιστορία, με υπέροχη θάλασσα, αλλά κυρίως με ξεχωριστούς ανθρώπους. Οι Τηνιακοί είναι άνθρωποι ζεστοί, φιλόξενοι, ανοιχτόμυαλοι, μοντέρνοι, με βαθειά κουλτούρα και με τιμάει ιδιαίτερα, που εμπιστεύτηκαν στα χέρια μου την τύχη του νησιού.

Είσθε ο νεώτερος δήμαρχος στην ιστορία του νησιού και αυτό από μόνο του δείχνει και την κουλτούρα των Τηνιακών, που στο πρόσωπό σας τίμησαν, ένα νέο και καλλιεργημένο άτομο. Πείτε μας ποιες είναι οι υποδομές του νησιού που στοχεύετε να βελτιώσετε στη θητεία σας;

Το νησί διανύει ένα ράλι ανόδου και πρέπει να ενισχύσουμε τις υποδομές του. Κάνουμε διαγωνισμούς για την προμήθεια αφαλατώσεων, ώστε να θωρακίσουμε την ποιότητα και την ποσότητα του νερού. Εχουμε ένα σχέδιο με 5 άξονες με πρώτο άξονα τον σεβασμό του φυσικού περιβάλλοντος και την δημιουργία βιώσιμου περιβάλλοντος. Ο δεύτερος άξονας, είναι η κοινωνική πολιτική, ειδικά στη δύσκολη εποχή που διανύουμε. Ο τρίτος άξονας είναι η Τήνος, να καταστεί κέντρο αειφόρου ανάπτυξης και επιχειρηματικότητας, ο τέταρτος είναι η παιδεία, ο αθλητισμός και ο πολιτισμός και ο πέμπτος άξονας είναι ο τουρισμός.

«Παναγία Ευαγγελίστρια» – Τήνος

Μολονότι έχει μοναδικά χαρακτηριστικά σε σχέση με τα άλλα κυκλαδίτικα νησιά, όπως τους περίφημους περιστερώνες, τα μνημεία Τέχνης και τα μουσεία της, εντούτοις για τους περισσότερους που την επισκέπτονται κάθε χρόνο η όλη περιήγηση εξαντλείται στην απόσταση που ενώνει το λιμάνι με την εκκλησία της Παναγίας. Ολα ξεκίνησαν λίγο μετά το ξέσπασμα της Επανάστασης στον Μοριά. Μια μοναχή της Μονής της Κοιμήσεως του Κεχροβουνίου στην Τήνο, η Πελαγία, αφηγείται στον τότε μητροπολίτη τις θεϊκές οπτασίες της που έκαναν λόγο για μια θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που βρισκόταν θαμμένη στα έγκατα του νησιού. Με τη συνδρομή των ντόπιων ξεκίνησαν οι έρευνες στον χώρο που είχε υποδείξει στο όραμα η Παναγία, αλλά αποτέλεσμα δεν ήρθε άμεσα. Οι αρχικές ανασκαφές οδήγησαν στην εύρεση των θεμελίων ενός βυζαντινού ναού, αφιερωμένου στον Αγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, που φέρεται να είχε καταστραφεί σε κάποια από τις επιδρομές των Σαρακηνών.

Ο Μητροπολίτης Γαβριήλ υπέδειξε να ξεκινήσει στον χώρο των ανασκαφών η ανέγερση νέου ναού, αυτή τη φορά προς τιμήν της Θεοτόκου, ως Ζωοδόχου Πηγής, καθώς ένα ξεροπήγαδο που βρισκόταν στον χώρο άρχισε να αναβλύζει μεγάλες ποσότητες νερού. Λίγες ημέρες μετά την έναρξη των εργασιών, η σκαπάνη ενός εργάτη προσκρούει σε ένα ξύλινο αντικείμενο. Το καθαρίζει από το χώμα με το νερό του πηγαδιού και είδε μπροστά του την εικόνα του Αρχαγγέλου Γαβριήλ με τον κρίνο. Το νέο κυκλοφόρησε άμεσα και οι προσπάθειες ανεύρεσης της εικόνας της Μεγαλόχαρης στα απομεινάρια του βυζαντινού ναού αναζωπυρώθηκαν. Λίγο αργότερα θα ερχόταν στο φως η εικόνα της Ευαγγελίστριας που συνδέθηκε όσο καμία με την πίστη του αναγεννημένου ελληνικού κράτους. Η είδηση έγινε γνωστή όπου υπήρχε Ελληνισμός και από την ημέρα που βρέθηκε η εικόνα (30/1/1823) χρειάστηκαν μόνο οκτώ χρόνια για να ανεγερθεί ο ναός της Θεοτόκου, στη θέση που όλοι γνωρίζουμε. Χρηματικές συνεισφορές κατέφθαναν από παντού, καθώς οι νίκες στα μέτωπα του πολέμου συνδυάσθηκαν από πολλούς με την εύρεση της εικόνας. Οπλαρχηγοί της Επανάστασης πήγαν τα επόμενα χρόνια να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα ευχαριστώντας τη για τις επιτυχίες τους καθώς και για να ζητήσουν δύναμη να συνεχίσουν τον αγώνα. Ανάμεσά τους ο Κολοκοτρώνης -το δαχτυλίδι το οποίο της αφιέρωσε το 1838 φυλάσσεται μέσα στη θαυματουργή εικόνα – ο Μιαούλης, ο Νικηταράς και ο Μακρυγιάννης. Αργότερα και μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του περασμένου αιώνα, αρκετοί Ελληνες κάτοικοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατέθεταν τάματα ζητώντας την απελευθέρωση της περιοχής τους. Οι ντόπιοι, επίσης, πρόσφεραν με μεγάλη προθυμία εθελοντική εργασία στην ανέγερση του ναού για να δώσουν πνοή στο σχέδιο του αρχιτέκτονα Ευστράτιου του Σμυρναίου, το οποίο πήρε την τελική του μορφή το 1880. Ενα από τα στοιχεία που δεν έχει τονισθεί ιδιαίτερα σχετικά με την πρώτη περίοδο λειτουργίας του συγκροτήματος που απαρτίζει σήμερα την Ευαγγελίστρια της Τήνου είναι η λειτουργία σχολείου εντός του συγκροτήματος, αλλά και η συμβολή του Ιδρύματος στον τομέα της εκπαίδευσης στην ελεύθερη Ελλάδα. Οι πρώτοι επίτροποι, κατά την περίοδο της ανέγερσης, θεώρησαν καθήκον τους να διαθέσουν μέρος των χρημάτων που περίσσευαν για την ανέγερση του ναού για κοινωφελείς σκοπούς. Το 1824, έναν χρόνο μετά τη θεμελίωση του οικοδομήματος, οι ιστορικοί αναφέρουν ότι ξεκίνησε να λειτουργεί ελληνικό σχολείο. Το σημαντικότερο είναι ότι από τις έδρες του πέρασαν μερικοί από τους πλέον φωτισμένους δάσκαλους της εποχής που συνέδεσαν το όνομά τους με την Εθνική Παλιγγενεσία. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν ο διδάσκαλος και εισηγητής της αλληλοδιδακτικής μεθόδου Γεώργιος Κλεόβουλος ο Φιλιππουπολίτης, ο μεγάλος διδάσκαλος του Γένους Ανθιμος Γαζής και ο Ευστράτιος Πέτρου. Το εκπαιδευτικό προσωπικό αμειβόταν από το Ιδρυμα της Παναγίας της Τήνου, το οποίο το 1833 προχώρησε ένα βήμα παραπέρα σχεδιάζοντας τη δημιουργία πέντε Λυκείων σε Μοριά, Ρούμελη και Τήνο. Παράλληλα, το 1839 σημαντική είναι η οικονομική συμβολή του Ναού της Ευαγγελιστρίας στην Τήνο στη δημιουργία του πρώτου πανεπιστημίου αλλά και του θεσμού των υποτροφιών. Ξεκίνησαν δειλά το 1840 και κατοχυρώθηκαν νομικά το 1863, βοηθώντας μεταξύ άλλων να αναδειχθούν μερικές από τις μεγαλύτερες μορφές της σύγχρονης ελληνικής εικαστικής τέχνης όπως ο Νικηφόρος Λύτρας, ο Νικόλαος Γύζης, ο Γιαννούλης Χαλεπάς και ο Λάζαρος Σώχος, όλοι τους γεννημένοι στην Τήνο. Σήμερα ο επισκέπτης του νησιού μπορεί να θαυμάσει έργα των παραπάνω στο Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών που δημιουργήθηκε από το Ιδρυμα της Παναγίας της Τήνου. Τα έργα είτε παραχωρήθηκαν από τους ίδιους ως ένδειξη ευχαριστίας για τις υποτροφίες είτε αγοράστηκαν από το Ιδρυμα στο πλαίσιο στήριξης του Μουσείου.

Στους νεότερους χρόνους, η Μεγαλόχαρη της Τήνου έχει συνδυάσει το όνομά της με τους αγώνες του έθνους στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Σε όλους είναι γνωστό ότι η ένταξη της Ελλάδας στην εμπόλεμη ζώνη ξεκίνησε με τον τορπιλισμό της Ελλης -αντικείμενα που ανασύρθηκαν από το καταδρομικό εκτίθενται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο εντός του συγκροτήματος του ναού- στο λιμάνι της Τήνου από ιταλικό υποβρύχιο τον Δεκαπενταύγουστο του 1940 αλλά στους περισσότερους διαφεύγει ότι η Εκκλησία πρόσφερε σημαντική οικονομική ενίσχυση στον μετέπειτα αγώνα. Με ψήφισμά της η τότε επιτροπή διαχείρισης «εκχωρεί, μεταβιβάζει και θέτει εις την διάθεσιν του ηγήτορος της Πατρίδος όλα τα εν τω Ιδρύματι της Ευαγγελιστρίας υπάρχοντα και εις ανήκοντα αναθήματά της τιμαλφή αντικείμενα και κοσμήματα παντός είδους… μετά των του μαρμάρινου προσκυνηταρίου της Ιεράς Εικόνος χρυσών αφιερωμάτων… έτι δε και τα εν τω Αποθεματικώ Ταμείω ευρισκόμενα και μη εν κυκλοφορία αργυρά ελληνικά και ξένα νομίσματα…». Τη μεταπολεμική περίοδο, η Παναγία της Τήνου εδραιώθηκε ακόμη περισσότερο ως ο κορυφαίος προσκυνηματικός προορισμός στον ελλαδικό χώρο. Τα τελευταία χρόνια υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο από την άνοιξη έως και τις αρχές του φθινοπώρου περίπου 1.500.000 άνθρωποι επισκέπτονται το νησί με τη συντριπτική πλειονότητα αυτών να κατευθύνονται προς τον ναό της Ευαγγελιστρίας. Ενας διαφορετικός από τα άλλα κυκλαδίτικα νησιά μικρόκοσμος έχει αναπτυχθεί στον κεντρικό δρόμο, την οδό Μεγαλόχαρης, που οδηγεί από το λιμάνι στον επιβλητικό ναό: Δεκάδες καταστήματα που προσφέρουν μεγάλη ποικιλία σε τάματα (τόσο σε παραστάσεις όσο και σε αξία) και λαμπάδες σε κάθε «μπόι». Εικόνα που ξενίζει ενδεχομένως τον ταξιδιώτη που επισκέπτεται πρώτη φορά την Τήνο, όπως άλλωστε και αυτή των πιστών που εκπληρώνουν το τάμα τους ανεβαίνοντας γονατιστοί τον ανηφορικό δρόμο.

Ορισμένες φορές το εμπορικό στοιχείο επιβαρύνει το θρησκευτικό χρώμα, αλλά και πάλι δεν το υπερβαίνει, διότι η «φλόγα» των προσκυνητών είναι τέτοια που μπορεί και προσπερνά τέτοια φαινόμενα. Η πίστη είναι η ουσία, οι μορφές μπορεί να μην είναι πάντα ιδανικές, εντούτοις η θαυματουργική δύναμη της εικόνας αποτελεί αναμφισβήτητο γεγονός και είναι χαρακτηριστικό ότι ο εκλιπών Αγιορείτης γέροντας Παΐσιος είχε πει ότι «αυτή η εικόνα είναι ζωντανή», με την έννοια ότι αντιλαμβάνεται τις δεήσεις των πιστών και ανταποκρίνεται. Πέρα από την ανακούφιση και τη στήριξη που προσφέρει στους πιστούς της, η Παναγία της Τήνου συνεχίζει ακόμη και σήμερα να ενισχύει μέσω του Ιδρύματος όλους αυτούς που έχουν ανάγκη και βοήθεια, είτε προέρχονται από την τοπική κοινωνία είτε σε κάποιο άλλο σημείο της Ελλάδας ή του πλανήτη. Τεράστια ποσά έχουν δαπανηθεί για την εκτέλεση πολεοδομικών έργων, ασφαλτοστρώσεις, ηλεκτροφωτισμοί και λοιπά δημόσια έργα εντός και εκτός πόλης, που έχουν συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη του νησιού, αλλά και τη συντήρηση της Φιλαρμονικής, Σχολών Βυζαντινής μουσικής, αγιογραφίας και εκκλησιαστικών σχολών όπου νέοι από όλη την Ελλάδα καταφθάνουν για να γίνουν «ιεροσπουδαστές» και να εκκολαφθούν ως ιερείς.

Πηγή: Iellada.gr-του Κωστή Χριστοδούλου

Κωβαίος Μάρκος -Δήμαρχος Πάρου

 

Εθνικός Κήρυξ

Κωβαίος Μάρκος -Δήμαρχος Πάρου

 

Ο δήμαρχος της Πάρου Μάρκος Κωβαίος, έντεκα ετών, ήταν ήδη μέλος του Δ.Σ. του συλλόγου «Αγροτοπαίδων Μάρπησσας». Με έντονη την ανάγκη να βοηθάει τον συνάνθρωπο και συμμετέχει στα κοινά σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Φυσικοθεραπείας Αθηνών, με ειδική εκπαίδευση στην αναπνευστική φυσικοθεραπεία, στη μέθοδο «Bobath» και στην αποκατάσταση νευρομυικών παθήσεων, με μεταπτυχιακές σπουδές στην «ορθοπεδική αντιμετώπιση διά χειρισμών (Manuelle Therapie)», στην «κινεζική ιατρική TCM (Norsk Skole for Tradisjonell Akupunktur)» και στη «Mackenzie (Mechanical Diagnosis and Therapie of the MacKenzie Institute)». Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και Πρόεδρος του συλλόγου ατόμων με ειδικές ανάγκες-ικανότητες στη Νάουσα, Γ. Γραμματέας «ΑΜΕΣ Μαρπησσαϊκός», ιδρυτικό μέλος και μέλος του Δ.Σ. της ομάδας διάσωσης Δυτικών Κυκλάδων. Τα τελευταία χρόνια ασχολείται με την τοπική αυτοδιοίκηση και σήμερα ως ένας πολύ δημοφιλής δήμαρχος προσπαθεί να βάλει γερές υποδομές στο νησί με στόχο την βιώσιμη ανάπτυξη.

Πως έχει διαμορφωθεί το Δεκαπενταύγουστο του 2021 η γιορτή της Παναγίας στην Εκατονταπυλιανή;

Το αρχιερατικό συλλείτουργο και ο αρχιερατικός εσπερινός θα τελεστούν. Το προσκύνημα θα είναι ανοιχτό και ο κόσμος θα μπορεί να προσκυνήσει την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας μας, με όλα τα μέτρα, τα οποία θα τηρούνται. Στο αρχιερατικό συλλείτουργο, ανήμερα της Παναγίας, θα παραστεί και η πρόεδρος της Δημοκρατίας κα Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Τις περισσότερες εορταστικές εκδηλώσεις τις έχουμε ακυρώσει λόγω του ιού, δηλαδή δίνουμε προτεραιότητα στην υγεία και στην ανθρώπινη ζωή, οπότε περιοριζόμαστε στα θρησκευτικά καθήκοντα την ημέρα αυτή. Δεν θα κάνουμε εορταστικές εκδηλώσεις που θα συναθροίσουν πολύ κόσμο μαζί. Ολοι πρέπει να προσέχουμε την υγεία μας και να στοχεύσουμε στην προστασία της, μέχρι να φύγει και αυτή η χρονιά. Ουσιαστικά είναι μια θρησκευτική γιορτή δεν είναι κοσμική με την λειτουργία και τον εσπερινό, που θα γίνουν κανονικά τις δυο ημέρες. Θα πάμε στην εκκλησία, θα προσκυνήσουμε, θα δούμε τον κόσμο εκεί, θα ευχηθούμε χρόνια πολλά και θα ζητήσουμε την προστασία και σκέπη της Παναγίας.

 

Εθνικός Κήρυξ

Ποια θα είναι η επισκεψιμότητα για την φετινή χρονιά; Εχετε ενδείξεις;

Εχουμε περισσότερο κόσμο το 2021 από το 2019 και αυτό το διαπιστώνουμε από τα απορρίμματα, την κατανάλωση νερού και τα εισιτήρια. Ο κόσμος έχει ανάγκη να εκτονωθεί και να διασκεδάσει. Το νησί μας είναι πανέμορφο και μοναδικό και ικανοποιεί και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη, είναι εύκολα προσβάσιμο και με αεροπλάνα, αλλά και με σύγχρονα, ασφαλή και γρήγορα πλοία. Παράλληλα, είναι ένα νησί για όλες τις οικονομικές δυνατότητες και όλες τις προτιμήσεις. Δηλαδή μπορεί να κάνει κάποιος περιπετειώδεις, ήρεμες ή έντονες διακοπές ή ό,τι άλλο θέλει. Είναι ένα Παναγιοσκέπαστο νησί, με ένα μοναδικό ιερό ναό της Εκατονταπυλιανής, που είναι ο αρχαιότερος παλαιοχριστιανικός ναός, που λειτουργεί από τότε που χτίστηκε ανελλιπώς. Το νησί του λυχνίτη με τα αρχαία λατομεία, που από αυτό το υλικό έχουν φιλοτεχνηθεί τα μεγαλύτερα γλυπτά, όπως ο Ερμής του Πραξιτέλους, η Αφροδίτη της Μήλου, τα μοναδικά παραδοσιακά μας χωριά, και οι πανέμορφες παραλίες που καθιστούν τόσο ιδιαίτερο το νησί μας.

Στην Πάρο έχετε μεγάλο αριθμό επισκεπτών, εύκολη πρόσβαση και ικανοποιητικές υποδομές. Τι άλλα προγράμματα έχετε εκπονήσει για ακόμα μεγαλύτερη βελτίωση αυτών των υποδομών;

Εχουμε δώσει, όπως γνωρίζετε, βάση στις υποδομές στο νησί μας και σ’ αυτές επάνω, θα χτίσουμε μια βιώσιμη ανάπτυξη. Στις υποδομές αυτές συγκαταλέγονται η ύδρευση και η αποχέτευση, η αναβάθμιση και τριτοβάθμια επεξεργασία λυμάτων. Θα κατασκευαστούν 4 λιμάνια και ευελπιστούμε να τελειώσει και το νέο αεροδρόμιο, το οποίο λειτουργεί ήδη, αλλά πρέπει να αποπερατωθεί. Εχουμε προχωρήσει να βάλουμε δυο «Πράσινα Σημεία» και προχωράμε στη μελέτη επέκτασης του ΧΥΤΑ (Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων), έχουμε αποκαταστήσει και το τελευταίο ΧΑΔΑ (Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων). Επιπλέον, έχουμε εκπονήσει ένα σχέδιο βιώσιμης αστικής κινητικότητας, ώστε να μελετήσουμε το κυκλοφοριακό, που είναι μεγάλο πρόβλημα. Ουσιαστικά το νησί μας δίνει βάση στις υποδομές ώστε να μπορεί να κτίσει επάνω μια ανάπτυξη, ο κόσμος να έχει παροχές και να μπορούμε να προστατεύουμε την φύση, το περιβάλλον και το κυκλαδίτικο τοπίο.

Παναγία Εκατονταπυλιανή

Πρόκειται για ένα από τα σπουδαιότερα καλοδιατηρημένα παλαιοχριστιανικά μνημεία που βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια και μάλιστα το μεγαλύτερο σε μέγεθος. Σύμφωνα με την παράδοση, το αρχικό κτίσμα του ναού αυτού ήταν έργο του Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Μέγα και Αγίου Κωνσταντίνου προς εκπλήρωση επιθυμίας της μητέρας του, της Αγίας Ελένης. Στο σημείο αυτό αναφέρεται ότι κατά το ταξίδι της Βασιλομήτορος Ελένης προς τους Αγίους Τόπους λόγω μεγάλης θαλασσοταραχής το πλοίο που επέβαινε αναγκάσθηκε να καταφύγει στην Πάρο. Εκεί προσευχόμενη η Αγία Ελένη στην Παναγία, προστάτιδα της Κωνσταντινούπολης, έταξε με την ολοκλήρωση του ταξιδιού της να κτίσει μια μεγαλόπρεπη εκκλησία αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Το τάμα αυτό ήταν που υλοποίησε ο γιος της Μέγας Κωνσταντίνος χτίζοντας μια τρίκλιτη βασιλική περί τον 4ο αιώνα. Επί εποχής του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού (6ος αιώνας) ο ναός αυτός ανακαινίσθηκε με τροποποιήσεις των παλαιοχριστιανικών τμημάτων και ανακατασκευές κατά τις οποίες αφαιρούμενη η παλαιά σκεπή προστέθηκε τρούλος με ημιθόλια. Κατά την παράδοση, τις μετατροπές αυτές έκανε μαθητής του αρχιτέκτονα της Αγιάς Σοφιάς που ξεπέρασε στην τέχνη και τον δάσκαλό του. Τελικά με τις διάφορες μετατροπές και προσθήκες το κτιριακό πλέον συγκρότημα της Εκατονταπυλιανής, αναδείχθηκε σ’ ένα σύμμεικτο αρχιτεκτόνημα με παλαιοχριστιανικά, βυζαντινά ακόμα και μεταβυζαντινά στοιχεία αρχιτεκτονικής, που προστέθηκαν κατά καιρούς και που αποτελούν μια ιδανική περίπτωση μελέτης τους. Λαμβάνοντας δε υπόψη ότι οι πρώτοι Χριστιανοί επέλεγαν τόπους αρχαίων ναών με τα δομικά υλικά των οποίων κατασκεύαζαν τους δικούς τους ναούς, το συγκρότημα της Εκατονταπυλιανής περιλαμβάνει επίσης και μαρμάρινα μέρη από την αρχαιότητα αναδεικνύοντας έτσι μια συνέχεια από εκείνη την εποχή μέχρι σήμερα.

Σημειώνεται ότι στην αρχαιότητα αμέσως μετά τη Δήλο τα περισσότερα ιερά θεοτήτων σε νησιά βρίσκονταν στη Πάρο και την Νάξο.

Και οι δύο ονομασίες του ναού «Εκατονταπυλιανή» και «Καταπολιανή» φέρονται σε παράλληλη χρήση από τα μέσα του 16ου αιώνα, η επίσημη όμως ονομασία είναι Εκατονταπυλιανή, όπου σύμφωνα με την παράδοση 99 πύλες (πόρτες) είναι φανερές ενώ η 100ή θα φανερωθεί με το άνοιγμα αντίστοιχης μυστικής πόρτας που βρίσκεται στην Αγιά Σοφιά. Ανεξάρτητα όμως της παραπάνω παράδοσης, ετυμολογικά το όνομα Εκατονταπυλιανή ή Εκατομπυλιανή, ή Καταπολιανή, κατά συγκοπή του πρώτου, σημαίνει χώρο γενικά (εν προκειμένω εκκλησία) που έχει εκατό πύλες. Θυμίζει δε τις «Εκατόμπυλες Θήβες» της αρχαιότητας που είχε ψάλλει και ο Αισχύλος. Μάλιστα και ο Όμηρος με αυτή την ονομασία χαρακτήρισε τις Θήβες της Αιγύπτου που λόγω μεγέθους, πολύ πιθανόν να είχε είτε πενήντα πύλες που αθροιζόμενες εισόδου – εξόδου θεωρούνταν εκατό, ή και πραγματικά εκατό που ως αριθμός ήταν στην Αίγυπτο ιερός, ή ακόμα και την Εκατόμπυλο που ήταν μια ελληνιστική πόλη στην Παρθία. Παρότι άλλος παρόμοιος χαρακτηρισμός δεν αναφέρεται για άλλο οικοδόμημα ή πόλη στη νεότερη ελληνική γλώσσα εκτός του ιστορικού αυτού ναού, μάλλον θεωρείται τούτο ως διακοσμητικό επίθετο ίσως από τον μεγάλο αριθμό αψιδωτών αρχιτεκτονημάτων που δίνουν την εικόνα πλήθους πυλών που η ελληνική παράδοση να περιέπλεξε.

Μανώλης Μαγριπλής – Πρόεδρος Κοινότητας Μενετών

«Η Παναγία του Βράχου στην Κάρπαθο»

Τριάντα εφτά ετών ο πρόεδρος των Μενετών Καρπάθου και ομογενής από το Μόντρεαλ του Καναδά, Μανώλης Μαγριπλής, μας μίλησε για το φετινό Δεκαπενταύγουστο της πανδημίας, στις Μενετές, το «Σούλι της Καρπάθου» όπως το λένε, λόγω της επαναστατικής τόλμης και ανδρείας των κατοίκων του. Με σπουδές στη Διαχείριση Πληροφοριακών Συστημάτων στον Καναδά εργάστηκε στην Αμερική, αλλά αποφάσισε να επιστρέψει στον άγριο παράδεισο των Δωδεκανήσων. Από το 2008 ξεκίνησε τη δική του ξενοδοχειακή επιχείρηση, ασχολήθηκε με τα κοινά και σήμερα είναι ένας επιτυχημένος πρόεδρος στις Μενετές που προσπαθεί να κρατήσει ακέραιο το ύφος του χωριού και τη φήμη των κατοίκων των Μενετών που ήταν οι πρώτοι από τους Αιγαιοπελαγίτες που πήραν την πρωτοβουλία να συγκαλέσουν το 1912 στην Αθήνα Παναιγαιοπολιτική σύσκεψη για την τύχη των νησιών του Αιγαίου.

Λένε πως κάθε σπίτι της Καρπάθου έχει και έναν μετανάστη στην Αμερική, τον Καναδά ή την Αυστραλία. Πολλούς και σημαντικούς πρεσβευτές της Καρπάθου στα πέρατα της γης…

Εχουμε πολλούς Ελληνες από την Αυστραλία και την Αμερική. Την Κάρπαθο την στηρίζουν όλοι οι μετανάστες, που έφυγαν από το νησί. Οι γονείς που ζουν στο εξωτερικό στέλνουν τα παιδιά στο νησί, όσο περισσότερο μπορούν και μεταδίδουν την αγάπη τους αυτή στα παιδιά τους και τηρούν τα ήθη και τα έθιμά μας. Θα ήθελα να πω, πως ομογενείς δεύτερης γενιάς Καρπαθίων και Μενεδιατών έχουν επιστρέψει και ας μην έχουν ζήσει ή γεννηθεί στην Ελλάδα.

Και εσείς επιστρέψατε στο νησί με την ανέγγιχτη ομορφιά και τους περήφανους κατοίκους. Τι σας έφερε πίσω στην Κάρπαθο;

Οπως σας είπα, πολλοί Καρπάθιοι επιστρέφουν από βαθειά αγάπη στο εξαιρετικό νησί με την άγρια ομορφιά, που πρέπει να το ζήσει κανείς από κοντά για να το καταλάβει. Το νησί έχει μεγάλες προοπτικές, αρκεί να επιστρέψουμε στην κανονικότητά μας. Εχουμε καλή θάλασσα, καλό φαγητό, ορεινά χωριά με παράδοση, ασυναγώνιστα ηλιοβασιλέματα, για μια αυθεντική ελληνική εμπειρία. Ενα ακόμα πλεονέκτημα του νησιού είναι ότι έχουμε ντόπιους και δουλεύουν στο νησί.

Πώς έχετε οργανώσει το φετινό Δεκαπενταύγουστο; Θα γίνουν εορταστικές εκδηλώσεις;

Δεν θα γίνει το παραδοσιακό τραπέζι που κάνουμε στο Μέγαρο του χωριού φέτος λόγω του κορωνοϊού. Θα δοθούν φαγητά σε όλους τους πιστούς που θα έρθουν να προσκυνήσουν και θα τα πάρουν στο σπίτι τους. Τα φαγητά τα φτιάχνει ο κ. Μανώλης Σεβνταλή που είναι ο παραδοσιακός μάγειρας του χωριού σε όλα τα πανηγύρια και σε όλους τους γάμους, που γίνονται στις Μενετές. Σε κανονικές συνθήκες κάθε χρονιά είχαμε πάνω από 1.000 άτομα στη γιορτή της Παναγίας. Φέτος κάτω από 700 δεν πιστεύω να έχουμε. Οι Καρπάθιοι αλλά και οι ξένοι τιμούν και το πανηγύρι και το χωριό και τη θαυματουργή εκκλησία μας. Η Παναγία είναι η προστάτιδα του χωριού μας και ολόκληρου του νησιού. Δίνει δυνάμεις σε κάθε χωριανό, είτε στην Κάρπαθο, είτε στο εξωτερικό και έχει κάνει πάρα πολλά καταγεγραμμένα θαύματα στα 180 χρόνια που είναι εκεί. Σημαντικό για τη Παναγία είναι η ευκαιρία των αποδήμων, να βρεθούμε όλοι μαζί στον τόπο μας και να ξαναζήσουμε τις αναμνήσεις από τα παιδικά μας χρόνια και από διηγήσεις από τους γονείς, τους παππούδες μας και τις περασμένες γενιές να τραγουδήσουμε τις παραδοσιακές μας μαντινάδες στα καφενεία και να βιώσουμε από κοινού αυτή την όμορφη ατμόσφαιρα, που μόνο στην Κάρπαθο μπορείς να συναντήσεις.

«Η Παναγία του Βράχου»

 

Εθνικός Κήρυξ

«Η Παναγιά το πέλαγο κρατούσε στην ποδιά της (…)», καθώς τραγουδά ο Οδυσσέας Ελύτης, και το Αιγαίο γιορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο απ’ άκρη σ’ άκρη. Κι η άκρη είναι εδώ, στην Κάρπαθο, πάνω στο βράχο που καταλήγουν τα σπίτια των Μενετών, ενός από τα πιο παλιά χωριά του νησιού, με έκδηλο το μεσαιωνικό παρελθόν του. Κάποτε, στο μακρόσυρτο ταξίδι με το πλοίο της υπομονής από τον Πειραιά για την Κάρπαθο, ένας ηλικιωμένος μετανάστης που επέστρεφε πρώτη φορά μετά από 50 και βάλε χρόνια ξενιτιάς μάς έλεγε γιατί έκανε τόσο καιρό να επιστρέψει στο σπίτι του. «Δεν έχεις ακούσει που λένε ‘να το ψωμί, εκεί μέσα στη φωτιά είναι’. Κι εσύ πέφτεις μέσα στις φλόγες για να το πιάσεις». Ολοι αυτοί οι άνθρωποι που περπατούν στα ξένα -και στην Κάρπαθο είναι πάρα πολλοί- έχουν ανάγκη να παίρνουν μαζί τους ισχυρά σύμβολα που θα τους συνδέουν με την εστία τους. Κι η Παναγία των Μενετών είναι ένα από αυτά, όπως είναι η Παναγία η Βρυσιανή στο Μεσοχώρι, η Παναγία της Ολύμπου, η Παναγία της Πλαγιάς στη Βωλάδα ή η Κυρά Παναγιά. Στο μεγάλο πανηγύρι της Παναγίας των Μενετών κάποιος μερακλωμένος γλεντιστής έχει τραγουδήσει ότι η εκκλησιά στην άκρη του βράχου υποδέχεται πρώτη τους ξενιτεμένους. Οχι, όμως, μόνο τους ξενιτεμένους αλλά και τον κάθε επισκέπτη που τον φορτίζει με συναισθήματα διαφορετικά αλλά εξίσου ισχυρά με τον επιστροφέα στον τόπο του. Ειδικά εμάς, που βλέπουμε τις Μενετές με τα φώτα ενός ανθρώπου που έχει ζήσει, έχει εμβαθύνει και έχει μεταδώσει τον καρπάθικο λαϊκό πολιτισμό, του χωριανού καθηγητή Μηνά Αλ. Αλεξιάδη. Κάθε εκδήλωση αυτού του πολιτισμού χρωματίζει το μεράκι, λέξη από τις πιο πολυσήμαντες του παγκόσμιου λεξιλογίου. Το μεράκι δεν απλώνεται μόνο πάνω από το πανηγύρι και το ωραίο χωριό αλλά και πάνω από την «ενδοχώρα» των Μενετών, την Αμμοοπή και τον Αφιάρτη –με ιστορία που αρχίζει από την εποχή των Παλατιών της Κρήτης– και πάνω από την ακτογραμμή των θαυμάτων του θέρους. Τις Μενετές θα μπορούσε κάποιος να τις παρομοιάσει με τον Ολυμπο της Κάτω Καρπάθου. Τα σπίτια, παραδοσιακά, λευκά, καρπάθικα και νεοκλασικά, με αετώματα στο χρώμα της ώχρας, σφιχτοδεμένα, συγκροτούν έναν μεσαιωνικής χωροταξίας οικισμό, αν και είναι ορατός από το ανοιχτό πέλαγος, έτσι όπως έχει «φωλιάσει» σαν ενδιαίτημα αετού στη βραχώδη πλαγιά. Αυτό το μεσαιωνικό παρελθόν του χωριού έχει αφήσει κληρονομιά τα στενά δρομάκια στα οποία δεν κυκλοφορούν μηχανές παρά μόνον άνθρωποι. Αλλά και ο αυτοκινητόδρομος είναι στενός και περνά σαν ζωνάρι από τη μέση του χωριού, μπροστά από παραδοσιακά καφενεία στα οποία συχνά ακούγεται η μουσική του αυθόρμητου γλεντιού, στο οποίο το χωριό έχει μεγάλη παράδοση. Μάλιστα εδώ το βιολί έχει διεκδικήσει από τη λύρα και έχει τελικά κατακτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο στο γλέντι, ίσως γιατί βρέθηκαν ονομαστοί δεξιοτέχνες να το ακουμπήσουν με περισσό πάθος στον ώμο τους και να τραγουδήσουν: Στην Πύλια που ‘σαι Παναγιά, τη θάλασσα αντικρίζεις και τους ξενιτεμένους μας, πρώτη καλωσορίζεις.

Πράγματι, η εκκλησιά της Παναγίας στην άκρη του βράχου μοιάζει να συγκρατεί τα σπίτια του χωριού που κατηφορίζουν την πλαγιά μέχρι την αυλή της. Ετσι προσέρχονται οι ξενιτεμένοι και πλήθος άλλων προσκυνητών το τριήμερο του Δεκαπενταύγουστου, σε ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια της Καρπάθου. «Ω! Παναγία των Μενετών, ω! Παναγιά του Βράχου, βοήθα τους προσκυνητές όλοι υγεία να ‘χου…»… τραγουδούν την ημέρα του πανηγυριού εδώ στο χείλος του απότομου βράχου. Αυτό το σημείο είναι εδώ και αιώνες τόπος λατρείας, αλλά η εκκλησιά που τον στολίζει σήμερα χτίστηκε πριν από 150 και βάλε χρόνια. Εχει όμως το «άρωμα» ακόμη πιο παλιών καιρών, καθώς έχουν εντοιχιστεί κολόνες και άλλα μέλη από την παλαιοχριστιανική βασιλική της Αρκάσας. Τις έσυραν από δύσβατα μονοπάτια ως εδώ πάνω.

Στον Εσπερινό της Παναγίας, την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου, όλα τα σοκάκια οδηγούν στην άκρη του βράχου. Προσκυνητές απ’ όλα τα χωριά της Κάτω Καρπάθου καταφθάνουν στην αυλή της Παναγίας, πολλοί από τους οποίους κρατούν μέσα σε κεντητό «μποξιά» τυλιγμένο τον άρτο τους. Οι επίτροποι τους παραλαμβάνουν και τους στοιβάζουν στη μέση της αυλής. Πίσω, όλα τα σπίτια των Μενετών βλέπουν με ανοιχτά τα φώτα τους προς τον αυλόγυρο της Παναγίας δημιουργώντας ένα φανταστικό σκηνικό.

Μέσα στην εκκλησιά ακούγεται ο χορός των προσκυνητών που ψέλνουν τα εγκώμια της Παναγίας. Βλέπετε, η Κάρπαθος δεν τηρεί, μόνο, ευλαβικά τις παραδόσεις της, αλλά δημιουργεί και νέες. Ιερείς και λαϊκοί, γυναίκες και άνδρες, θρηνούν γύρω από τον Επιτάφιο της Παναγίας:

Η Αγνή εν τάφω, κατετέθης βαβαί, η Θεόν εν τη γαστρί Σου χωρήσασα, και κυήσασα αφράστως επί γης. Εν τω μεταξύ, στην κουζίνα του μεγάρου οι μάγειροι γεμίζουν 13 μεγάλα καζάνια με μερίδες μοσχαριού. Ετοιμάζουν το πιάτο του πανηγυριού, κρέας στιφάδο και πιλάφι, το οποίο θα σερβιριστεί την επομένη, μετά τη Θεία Λειτουργία, στις τάβλες που ήδη είναι στρωμένες στο μέγαρο. Θα προσθέσουν σαλάτες, ποικιλίες και φυσικά κρασί. Θα φάνε περισσότεροι από 2.500 πανηγυριώτες –έξι φορές γεμίζει και αδειάζει το μέγαρο– και μετά θα αρχίσει το γλέντι και ο χορός. Μετά το τέλος του Εσπερινού της Παναγίας, όσοι γιορτάζουν ανοίγουν τα σπίτια τους για να δεχθούν ευχές. Μερικά είναι παραδοσιακά καρπάθικα σπίτια, και οι επισκέπτες έχουν έτσι την ευκαιρία να ρίξουν μια ματιά στο πολύχρωμο εσωτερικό τους. Σίγουρα κανείς δεν θα τους το αρνηθεί.

Το πανηγύρι της Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο στις Μενετές Καρπάθου είναι τριήμερο. Την παραμονή (14 Αυγούστου) γίνεται Πανηγυρικός Αρχιερατικός Εσπερινός, όπου προεξάρχει ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου κ. Αμβρόσιος και ψάλλονται τα Εγκώμια της Παναγίας από όλο το εκκλησίασμα.

Χιλιάδες Καρπάθιοι προσκυνητές, παρεπιδημούντες συμπατριώτες και εκατοντάδες ξένοι παρακολουθούν την Αρχιερατική Βυζαντινή Ακολουθία, στην οποία προσφέρονται από πιστούς πάμπολλοι εορταστικοί άρτοι που ευλογεί ο Μητροπολίτης στην αρτοκλασία στο τέλος του Εσπερινού. Επειτα οι άρτοι κόβονται σε κομμάτια και μοιράζονται σε όλους τους προσκυνητές. Οι άρτοι είναι μεγάλα σε μέγεθος ψωμιά, πολύ αρωματικά, σχήματος στρογγυλού, που αποτυπώνονται με σταυροειδή ξύλινη σφραγίδα και προσφέρονται ως αφιερώματα υπέρ υγείας ή τάματα στην Παναγία, σε ανάμνηση του θαύματος του Χριστού με τους πέντε άρτους που πολλαπλασιάστηκαν στην επί του όρους ομιλία του.

Πολλοί από τους άρτους αυτούς ετοιμάζονται από Καρπάθιες γυναίκες με θεσπέσια μυρωδικά και ψήνονται σε παραδοσιακό φούρνο με ξύλα, γι’ αυτό έχουν εξαιρετική νοστιμιά. Οι άρτοι αυτοί λέγονται «καρπάθικοι» και τους προτιμούν πάντοτε οι προσκυνητές. Προσφορές άρτων και αρτοκλασία γίνονται επίσης ανήμερα της Παναγίας (15 Αυγούστου), όπου στο πανηγύρι προσέρχονται επίσης χιλιάδες προσκυνητές. Σημειώνω ακόμη, ότι η αρτοκλασία που ευλογείται από τον Μητροπολίτη κ. Αμβρόσιο την παραμονή ή τον ιερέα της Εκκλησίας παπα-Γιώργη Οικονομίδη ανήμερα ανάγεται επίσης στα γεύματα της Αγάπης των πρώτων χριστιανικών χρόνων. Την τρίτη ημέρα της Παναγίας (16 Αυγούστου) γίνεται το γνωστό έθιμο «Ικάντο», όπου πωλούνται με δημόσιο πλειστηριασμό τάματα και άλλα αφιερώματα στην ιερή εικόνα της Παναγίας της Μενετιάτισσας. Την επομένη της γιορτής, το απόγευμα, διαδραματίζεται στο Μέγαρο το παμπάλαιο έθιμο «ικάντο», όπου πωλούνται με δημόσιο πλειστηριασμό τα αφιερώματα των προσκυνητών στην Παναγία.

Ο Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης γράφει στη μελέτη του «Εκκλησιαστικοί πλειστηριασμοί στην Κάρπαθο: «Αφού γεμίσει το Υπόστεγο από κόσμο, τα μέλη της εκκλησιαστικής επιτροπής παίρνουν τη θέση τους, συνήθως στο βάθος του Μεγάρου, και πάνω σ’ ένα μεγάλο τραπέζι τοποθετούν όλες τις δωρεές των πιστών. Αμέσως έπειτα, με τη φροντίδα της επιτροπής, καλούνται καμιά δεκαριά μικροί μαθητές του Δημοτικού και των πρώτων τάξεων του Γυμνασίου -οι μεγαλύτεροι δεν το καταδέχονται-, για να κάνουν χρέη διαλαλητή. Κάθε διαλαλητής, περιφέροντας από ένα αντικείμενο κάθε φορά στο Υπόστεγο, ‘φωνάζει’ την καθορισμένη τιμή. Συχνά αυτοσχεδιάζει και δεν παραλείπει να το διαφημίζει, συνηθισμένος και από προηγούμενες δημοπρασίες: ‘Χίλιες πεντακόσιες δραχμές η εγγλέζικη χρυσή λίρα με την όμορφη κοπέλα!’, ‘Δυο χιλιάδες πεντακόσιες το βραχιόλι που το φοράς και καμαρώνεις!’.

Η πλειοδοσία παρουσιάζει πολλές φορές μεγάλο συναγωνισμό μεταξύ δύο και τριών υποψήφιων αγοραστών που ενδιαφέρονται για το ίδιο αντικείμενο ή γιατί αρέσει σ’ όλους ή γιατί ο δωρητής θέλει να το ξαναπάρει δίνοντας χρήματα».

Αρθρο του Νίκου Μαστροπαύλου στο «Βήμα»

Μονή Παναγίας της Σπηλιανής – Νίσυρος

 

Εθνικός Κήρυξ

Χτισμένη σ’ έναν ψηλό βράχο στο Κάστρο του Μανδρακίου στη Νίσυρο, βρίσκεται η Μονή της Παναγίας της Σπηλιανής, ένα από τα πιο γνωστά μοναστήρια των νησιών του Αιγαίου. Το μοναστήρι που γιορτάζει στις 15 Αυγούστου (της Κοιμήσεως της Θεοτόκου) είναι ορατό ακόμη και όταν είσαι στο βαπόρι γιατί η θέση του είναι πανοραμική. Λέγεται «Σπηλιανή» γιατί η εκκλησία του μοναστηριού βρίσκεται μέσα στη σπηλιά του λόφου. Μέσα στην εκκλησία βρίσκεται η εικόνα της Παναγίας. Κάθε 15 Αυγούστου που γιορτάζει, στη Νίσυρο γίνεται το μεγαλύτερο πανηγύρι του χρόνου με φαγητό, βιολιά, τραγούδι και χορό, καθώς η διοργάνωση πανηγυριού από την Ιερά Μόνη Παναγίας της Σπηλιανής προσελκύει πλήθος κόσμου από όλα τα Δωδεκάνησα, μιας και είναι η σημαντικότερη εκδήλωση που πραγματοποιείται στο νησί το καλοκαίρι. Σύμφωνα με την παράδοση, το 1400 μ.Χ. ένας γεωργός ανακάλυψε μια μικρή εικόνα της Παναγίας, την οποία και μετέφερε στο ναό της Παναγίας της Ποταμίτισσας. Λίγες μέρες αργότερα όμως η εικόνα εξαφανίστηκε για να βρεθεί στη συνέχεια σε μια σπηλιά στην κορυφή ενός μεγάλου βράχου. Οι κάτοικοι την επέστρεψαν στο ναό αλλά το περιστατικό επαναλήφθηκε. Για το λόγο αυτό αποφασίστηκε να χτιστεί στη σπηλιά μια εκκλησία, όπως και έγινε λίγα χρόνια αργότερα. Ήδη από τα πρώτα χρόνια ίδρυσής της, η Μονή της Παναγίας Σπηλιανής ήταν γνωστή.

Επί τουρκοκρατίας εξέδωσε χάρτινα νομίσματα με ελληνικά γράμματα για τις συναλλαγές των κατοίκων, ενώ τον Μάρτιο του 1823 μ.Χ. συμμετείχε στη Γενική Συνέλευση της Επαναστατημένης Ελλάδας. Ανεβαίνοντας ο επισκέπτης 270 σκαλοπάτια φτάνει στην ιερή σπηλιά και αντικρίζει το αξιόλογο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1725 μ.Χ. Επάνω σε αυτό εδράζονται οι εικόνες του Ιησού, της Θεοτόκου με το Βρέφος, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και του Αγίου Χαραλάμπου. Η εικόνα της Παναγίας, επενδυμένη από ασήμι, είναι αμφιπρόσωπη: στο πίσω μέρος εικονίζεται ο Άγιος Νικόλαος ενώ στο άλλο η Παναγία με το Βρέφος, φιλοτεχνημένη με την τεχνοτροπία της Ρώσικης σχολής. Λέγεται ότι στο αριστερό χέρι της Παναγίας βρίσκεται η μικρή εικόνα που είχε ανακαλυφθεί τον 13ο αιώνα μ.Χ. Η εικόνα είναι θαυματουργή, γι’ αυτό και τον 15Αύγουστο πλήθος προσκυνητών επισκέπτεται το νησί. Το πανηγύρι της μονής είναι ξεχωριστό. Εννέα μέρες πριν φτάνουν από τα γύρω νησιά γυναίκες οι λεγόμενες «εννιαμερίτισες» όπου μένουν στη μονή. Καθημερινά κάνουν 300 μετάνοιες και ψάλλουν το μοιρολόι της Παναγίας καθώς και διάφορα αυτοσχέδια «τραγούδια». Οι γυναίκες αυτές διακονούν τη μονή και παραμονή του πανηγυριού ετοιμάζουν το κόλλυβο της Παναγίας. Μετά τον εσπερινό σερβίρονται ρεβίθια σε όλους τους προσκυνητές. Την μέρα του πανηγυριού μετά την λειτουργία λιανεύεται η εικόνα της Παναγίας μέχρι την αυλή του Ζωσιμοπούλειου όπου γίνεται και το πανηγύρι και μοιράζεται το κόλλυβο. Το μεσημέρι επιστρέφει η εικόνα πίσω στο μοναστήρι.

Καλόν ‘νεν τ’ άγιος ο Θεός

καλό ‘νεν κι ας το πούμε,

οπού το λέει σώνεται

κι οπού το ‘κούει ‘γιάζει

κι οπού το καλοφουγκρασθεί

Παράδεισο λαβαίνει,

Παράδεισον και λουτουργιά

μέσ’ τ’ άγιο μοναστήρι. Εκεί Αγγέλοι λουτρου’ ούν

κι οι Αποστόλοι ψάλλουν.

Στη μέση στέκει ασώματος

και το χαρτί νεγνώνει.

Ποιος έχει πόδια να σταθεί

και χέρια να τανύσει

και στόμα ν’ απηλοηθεί

στην φοβερά την κρίση…

Κι ακόμη:

Τελείωσε το νιάμερο με ευλογία μεγάλη,

Του χρόνου νά ‘μαστε καλά, κόρες, να ρτούμε πάλι.

Τέλεψαν οι μετάνοιες μας, ίδρως πολύς εχύθη

σ’ όλες τις ‘νιαμερίτισσες η Παναγιά ευχήθη.

Στο μεταξύ προετοιμάζεται η εκκλησία και τα σπίτια με το ασβέστωμα ακόμη και των σκαλοπατιών της Παναγίας.


ΠΑΣΚΚΕΔΙ

Πανελλήνιο Σωματείο Καταστημάτων και Καταναλωτών Εστίασης και Διασκέδασης. Εξειδικευμένο portal ενημέρωσης για τον κλάδο της Εστίασης και τους καταναλωτές.


ΚΑΛΕΣΤΕ ΜΑΣ